A - KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

AXIT NITRIC

I. Cấu tạo phân tử và tính chất vật lí

• Axit nitric là chất lỏng không màu, tan vô hạn trong nước.

II. Tính chất hoá học

1. Tính axit

   HNO₃ → H⁺ + NO₃^-

• Làm quỳ tím hoá đỏ
• Tác dụng với bazơ. VD:  HNO₃ + NaOH → NaNO₃ + H₂O
• Tác dụng với oxit bazơ. VD:  2HNO₃ + MgO → Mg(NO₃)₂ + H₂O
• Tác dụng với muối. VD:   2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂ 

2. Tính oxi hoá

• Tác dụng với kim loại
• HNO₃ tác dụng với hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt) oxi hoá kim loại đến mức cao nhất, không giải phóng hiđro.

Cu + 4HNO_{3 (đặc)} → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂ + 2H₂O

Cu + 4H⁺ + 2NO₃^- →Cu²⁺ + 2NO₂  + 2H₂O

• Kim loại tác dụng với HNO₃ đặc nóng thì luôn giải phóng NO₂
• Nếu HNO₃ loãng thì tạo thành N₂, NO, N₂O, NH₄NO₃.
• HNO₃ đặc nguội thụ động với nhôm, sắt, crôm.
• Tác dụng với phi kim: HNO₃ đặc có thể oxi hóa được S, P, C ... trong điều kiện đun nóng. Ví dụ:

• Tác dụng với hợp chất

3FeO + 10HNO₃ → 3Fe(NO₃)₃ + NO + 5H₂O

III. Ứng dụng

• Phần lớn axit nitric sản suất được dùng để điều chế phân đạm. Ngoài ra còn được dùng sản xuất thuốc nổ.

IV. Điều chế

1. Trong phòng thí nghiệm

NaNO₃ + H₂SO₄ → NaHSO₄ + HNO₃

2. Trong công nghiệp

Axit nitric được sản xuất qua ba giai đoạn

• Oxi hoá NH₃

• Oxi hoá NO:NO + O₂ → 2NO₂

• Hợp nước tạo thành HNO_{3 :}   4NO₂ +O₂ + 2H₂O → HNO₃

MUỐI NITRAT

I. Tính chất của muối nitrat

1. Tính chất vật lí

• Tất cả các muối nitrat đều là chất rắn, dễ tan trong nước và là điện li mạnh.

2. Phản ứng nhiệt phân

II. Ứng dụng

• Các muối nitrat chủ yếu được sử dụng làm phân bón ngoài ra nó còn được làm thuốc nổ.