BÀI 2: THƠ BỐN CHỮ, NĂM CHỮ

THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU: TIẾNG GÀ TRƯA

CHUẨN BỊ

- Đọc trước bài thơ Tiếng gà trưa; tìm hiểu thêm về tác giả Xuân Quỳnh.

- Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất.

Trả lời:

• Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm. Năm 2001, Xuân Quỳnh được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
• Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.
• Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất: Em nhớ nhất nhất là hè năm lớp 3, em được mẹ cho về quê thăm ông ngoại. Em về quê, chơi với ông, và các chị hàng xóm. Em được xem bể cá của ông, được chơi trò chơi Chiếc nón kì diệu cùng ông.

CÂU HỎI ĐỌC HIỂU

Câu 1: Đọc lướt bài thơ, chỉ ra dòng nào không phải năm chữ. Số dòng trong mỗi khổ có giống nhau không?

Giải nhanh:

• Dòng thơ không phải năm chữ là: "Tiếng gà trưa".
• Số dòng trong mỗi khổ không giống nhau.

Câu 2: Xác định vần và nhịp của bài thơ.

Giải nhanh:

•  Vần: vần hỗn hợp.
•  Nhịp: 1/4, 2/3, 3/2.

Câu 3: Chú ý những hình ảnh và kỉ niệm được gợi lại từ tiếng gà trưa.

Giải nhanh:

• Hình ảnh: ổ rơm, trứng hồng, gà mái mơ, gà mái vàng, và hình ảnh bà soi trứng.
• Kỉ niệm: bà bán trứng và mua cho cháu quần áo mới, bao gồm quần chéo gối ống rộng và cái áo trúc bâu.

⇒ Những hình ảnh và kỉ niệm này thể hiện sự trong sáng hồn nhiên của đứa trẻ cũng như tình cảm yêu quý, trân trọng của người cháu đối với bà.

Câu 4: Chú ý các từ diễn tả cảm xúc của người cháu.

Giải nhanh:

Các từ diễn tả cảm xúc của người cháu bao gồm: “mang bao nhiêu hạnh phúc,” “vì lòng yêu Tổ Quốc,” “vì xóm làng,” “vì bà,” và “vì tiếng gà.”

Câu 5: Chú ý những dòng thơ có cấu trúc giống nhau trong khổ thơ cuối.

Giải nhanh:

Những dòng thơ có cấu trúc giống nhau với mẫu "Vì + …":

• Vì lòng yêu Tổ Quốc
• Vì xóm làng thân thuộc
• Vì bà
• Vì tiếng gà cục tác

CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Cảm xúc nào xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng "cháu" trong bài thơ là ai?

Giải nhanh:

• Cảm xúc xuyên suốt bài thơ "Tiếng gà trưa" là sự bồi hồi, xao xuyến.
• Cảm xúc đó được khơi gợi từ tiếng gà trưa nhảy ổ trên đường hành quân xa. Em hiểu người xưng "cháu" trong bài thơ là chiến sĩ chống Mỹ.

Câu 2: Dòng thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại mấy lần trong bài thơ? "Tiếng gà trưa" đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỉ niệm nào nhất? Vì sao?

Giải nhanh:

Dòng thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại 4 lần trong bài thơ, khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm của tuổi thơ như:

• Con gà mái mơ với ổ trứng
• Lần bị bà mắng vì nhìn gà đẻ
• Người bà chắt chiu từng quả trứng, chăm lo quần áo mới cho cháu

Em ấn tượng nhất với hình ảnh người bà chắt chiu từng quả trứng, vì nó thể hiện sự dành dụm của bà từ những điều giản dị nhất để cho người cháu có được bộ quần áo mới. Đây chính là tình cảm sâu sắc mà bà dành cho cháu

Câu 3: Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?

Giải nhanh:

 - Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết:

•  Bà mắng cháu vì nhìn gà đẻ trứng
•  Tay bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả.
•  Khi gió mùa đông tới, bà lo đàn gà toi vì bà chỉ mong bán được gà cho cháu bộ quần áo mới.

- Qua đó, em có cảm người bà là người yêu thương, chăm lo cho người cháu; người cháu cũng rất yêu thương, mong nhớ bà.

Câu 4: Theo em, vì sao chúng ta luôn nghĩ về những người thân trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn?

Giải nhanh:

Vì:

•  Khi xa nhà hoặc gặp khó khăn là lúc chúng ta cần một nơi chốn để nương tựa, động viên tinh thần nhiều nhất.
•  Những người thân trong gia đình là những người gần gũi nhất với chúng ta, yêu thương, quan tâm chúng ta nhiều nhất và sẵn sàng hi sinh vì chúng ta.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG

Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Tiếng gà trưa?

Trả lời:

Giá trị nội dung:

Bài thơ "Tiếng gà trưa" là một nốt trầm sâu lắng, da diết của người lính trên bước đường hành quân gian khổ, nhưng tiếng gà ấy còn là tên gọi khác của kỉ niệm, của hồi ức, của tình bà cháu thiêng liêng bất diệt. với cách sử dụng linh hoạt điệp từ, các hình ảnh giản dị mà xúc động, Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương đất nước. Xuân Quỳnh đã truyền tải được thật chính xác lòng mình tới độc giả.

Giá trị nghệ thuật:

- Thể thơ 5 chữ tạo nên cách diễn đạt tình cảm tự nhiên

- Hình ảnh thơ bình dị, chân thực

- Sử dụng điệp từ