BÀI 18. PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM 1885 - 1896

MỞ ĐẦU

Hiện nay có nhiều con đường, trường học, di tích lịch sử gắn liên với tên tuổi các nhân vật như: Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám,... Hãy chia sẻ những điều em biết về các nhân vật lịch sử này, cũng như các sự kiện liên quan.

Giải nhanh:

- Phan Đình Phùng - một nhà cách mạng Việt Nam, lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa Hương Khê chống lại thực dân Pháp trong phong trào Cần Vương. 

- Hoàng Hoa Thám còn gọi là Đề Dương, Đề Thám hay Hùm thiêng Yên Thế, là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Thế chống thực dân Pháp (1885 – 1913)

I. MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG

Câu hỏi: Hãy cho biết nguyên nhân bùng nổ của phong trào Cần Vương cuối thế kỉ XIX.

Giải nhanh:

Sau khi cuộc phản công vào kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết dẫn vua Hàm Nghi ra khỏi Hoàng thành rồi xông vào sơn phòng Tân Sở 

Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy tên vua Hàm Nghi là chiếu Cần Vương. 

Câu hỏi: Quan sát lược đồ hình 18.4, nêu nhận xét của em về phong trào Cần vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.

Giải nhanh:

Về thời gian:  dài 

Về địa bàn:  rộng lớn khắp Bắc Kì và Trung Kì.

Về lực lượng: Đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia

Về tính chất:  phong trào yêu nước chống Pháp bị chi phối bởi hệ tư tưởng phong kiến (vì nó nhằm giúp vua chống Pháp để xây dựng lại vương triều phong kiến).

Về phương pháp đấu tranh: chủ yếu nặng về khởi nghĩa vũ trang. 

Kết quả:  thất bại 

Ý nghĩa thể tinh thần yêu nước, kiên quyết đấu tranh chống ngoại xâm nhân dân ta

Câu hỏi: Hãy giới thiệu về một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương.

Giải nhanh:

• Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 - 1892)
• Khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896)
• Khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887)

II. KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN YÊN THẾ (1884 - 1913)

Câu hỏi: Hãy thể hiện những diễn biến chính của khởi nghĩa nông dân Yên Thế trên trục thời gian và trình bày trước lớp.

Giải nhanh:

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Lập bảng và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.

Giải nhanh:

Câu hỏi: Theo em, cuộc khởi nghĩa nào là tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương? Vì sao?

Giải nhanh:

• Quy mô, địa bàn hoạt động rộng lớn
• Trình độ tổ chức quy củ
• Thời gian tồn tại dài nhất
• Khởi nghĩa thất bại đánh dấu mốc kết thúc của phong trào Cần Vương.

Câu hỏi: Cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế có điểm gì giống và khác so với các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương?

Giải nhanh:

•  Giống nhau: 

- Đều là phong trào yêu nước

- Đều bị thất bại.

• Khác nhau:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Từ sự thất bại của phong trào Cần vương và khởi nghĩa Yên Thế, có thể rút ra bài học gì cho công cuộc đấu tranh giành độc lập sau đó, cũng như công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay?

Giải nhanh:

• Cần hội tụ và tập hợp được nhân dân thành một khối thống nhất, có phương hướng hoạt động cũng như đường lối chiến lược rõ ràng, phù hợp.
• Lấy được sự tin tưởng từ nhân dân, lấy dân làm gốc.
• Tạo dựng được sự đoàn kết, chung sức của nhân dân
• Khơi dậy trong quần chúng ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm.