BÀI 7. PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hãy kể lại một hành vi bạo lực học đường mà em đã gặp phải hoặc chứng kiến. Em có suy nghĩ và cảm nhận gì về hành vi đó? 

Giải nhanh:

Lớp 6, chuyển nhà, bị bắt nạt: chế giễu, sai vặt, đánh.

=> Sợ hãi, lo lắng, mất tập trung, mệt mỏi.

1. Biểu hiện, nguyên nhân và tác hại của bạo lực học đường

Câu 1: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (trang 38, 39 phần 1 SGK)

a) Bạo lực học đường là gì? Hãy nêu các biểu hiện của bạo lực học đường trong các trường hợp trên. Theo em, còn có những biểu hiện nào khác của bạo lực học đường?

b) Hãy nêu những nguyên nhân của bạo lực học đường trong các trường hợp trên. Theo em, bạo lực học đường còn do những nguyên nhân nào khác?

c) Trong các trường hợp trên, các bạn C, H, Q, N đã phải chịu những hậu quả gì? Em hãy liệt kê những tác hại của bạo lực học đường theo gợi ý dưới đây: Giải nhanh:

a) Bạo lực học đường là hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khoẻ; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của người học xảy ra trong cơ sở giáo dục hoặc lớp độc lập. (Khoản 5, Điều 2 Nghị định số 80/2017/NĐ-CP).

Biểu hiện của bạo lực học đường:

- Trường hợp 1: C đã nhiều lần gây gổ đánh nhau và đánh bạn cùng lớp làm cho bạn bị thương.

- Trường hợp 2: H bị các bạn cùng lớp cô lập, nói xấu, ghép ảnh chế giễu khiến cho H vô cùng tự ti.

- Trường hợp 3: N đã trêu chọc Q khiến cho Q cảm thấy mất thể diện, còn Q thì vì bạn trêu chọc mà đã đánh N.

- Biểu hiện khác: đánh đập, chửi bới, cô lập, lan truyền thông tin sai lệch,...

b) Nguyên nhân của bạo lực học đường:

- Trường hợp 1: Do C thiếu đi sự quan tâm, dạy dỗ từ phía gia đình nên đã giao du với những người bạn xấu, dẫn đến thiếu kỹ năng sống, không biết cách giải quyết vướng mắc với bạn.

- Trường hợp 2: Do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh nên khi xảy ra mâu thuẫn, những nhóm bạn đông sẽ có xu hướng cô lập, nói xấu, chế giễu những bạn có mâu thuẫn với mình.

- Trường hợp 3: Do tính cách của N thì thích trêu chọc bạn, còn Q thì không giữ được bình tĩnh khi bị trêu chọc đã dẫn tới xô xát với nhau.

Một số nguyên nhân khác: Thiếu quan tâm, kỹ năng sống, ảnh hưởng môi trường.

c) Nhận xét:

- Trường hợp 1: Bạn C đã bị nhà trường kỉ luật.

- Trường hợp 2: Bạn H đã bị khủng hoảng tâm lý nghiêm trọng, có dấu hiệu trầm cảm.

- Trường hợp 3: Bạn Q và N bị nhà trường kỉ luật.

Tác hại của bạo lực học đường:

• Học sinh: hung hăng, tổn thương, ảnh hưởng tâm lý, nhân cách, tương lai.
• Gia đình: ảnh hưởng tương lai, bất hòa.
• Nhà trường, xã hội: ảnh hưởng tương lai, mất nhân tài.

2. Cách ứng phó với bạo lực học đường

Câu 1: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 39 mục 2 sgk)

a) Trong những trường hợp trên, các bạn đã làm gì để phòng tránh bạo lực học đường?

b) Theo em, học sinh cần làm gì để phòng tránh bạo lực học đường? 

Giải nhanh:

a) Cách học sinh đã phòng tránh bạo lực:

• V: Nhờ sự giúp đỡ khi có nguy cơ.
• Th: Chủ động nhận sai và xin lỗi khi gây mâu thuẫn.

b) Cách học sinh phòng tránh bạo lực:

• Kết bạn với bạn tốt.
• Trang bị kiến thức, kỹ năng về bạo lực học đường.
• Thông báo cho giáo viên hoặc người lớn khi phát hiện nguy cơ.
• Rời khỏi nơi có nguy cơ xảy ra bạo lực.

Cần tránh:

• Kết bạn với bạn xấu.
• Tỏ thái độ tiêu cực với bạn bè.
• Tụ tập ở nơi có nguy cơ bạo lực.

Câu 2: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 40 mục 2 sgk)

a) Em hãy nhận xét cách ứng phó của T và B trong các trường hợp trên.

b) Theo em, học sinh nên làm gì và không nên làm gì khi xảy ra bạo lực học đường? Liệt kê theo gợi ý dưới đây: 

Giải nhanh:

a) Nhận xét:

- T đối phó khôn khéo với nhóm cướp đồ

- B tìm sự giúp đỡ từ cô giáo khi bị bắt nạt qua mạng.

b) Nhận xét:

• Nên làm: bình tĩnh, kiềm chế, nhờ giúp đỡ, quan sát tìm lối thoát.
• Không nên làm: khiêu khích, đáp trả bằng bạo lực, lôi kéo bạn bè.

Câu 3: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 40, 41 mục 2 sgk)

a) Em hãy nhận xét cách ứng phó của các bạn trong những trường hợp trên.

b) Theo em, sau khi xảy ra bạo lực học đường, học sinh nên làm gì và không nên làm gì? Vì sao? 

Giải nhanh:

a) Nhận xét:

- Sau khi bị bạo lực học đường, bạn A đã biết suy nghĩ kĩ càng và quyết định đúng đắn là nhờ đến sự giúp đỡ của thầy cô.

- Bạn M sau khi bị bạo lực học đường đã lo sợ mà quyết định không đúng đắn là giấu bố mẹ, thầy cô; tự một mình đến nhà bạn để băng bó vết thương.

b) Nhận xét:

- Nên làm:

• Thông báo sự việc với bố mẹ, người thân, thầy cô, công an và nhờ họ hỗ trợ đảm bảo an toàn.
• Nhờ sự trợ giúp từ các cơ sở chuyên môn như bệnh viện, phòng tư vấn tâm lý học đường,.. => để kịp thời nhận được sự hỗ trợ cả về thể chất lẫn tâm lý, tránh gây ra tâm lí căng thẳng về sau.

- Không nên làm: tránh giấu giếm, bao che, tự giải quyết bằng các biện pháp tiêu cực,... => không kịp giải quyết kịp thời, không thể giải quyết tận gốc vấn đề, để lại tâm lí lo lắng, căng thẳng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất.

3. Một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường

Câu hỏi: Ở trường hợp 2 trong nội dung cách ứng phó sau khi xảy ra bạo lực học đường (mục 2), các học sinh nam đánh bạn M như vậy có vi phạm quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường không? Vì sao?

b) Em hãy nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường. 

Giải nhanh:

a, Bạo lực học đường vi phạm pháp luật (Nghị định 80/2017/NĐ-CP):

b, Phòng ngừa:

• Tuyên truyền, giáo dục về bạo lực học đường.
• Trang bị kỹ năng phòng chống bạo lực cho học sinh, giáo viên, gia đình.
• Công khai kế hoạch phòng chống bạo lực học đường.
• Kiểm tra, giám sát, xử lý hành vi bạo lực học đường.
• Áp dụng phương pháp giáo dục tích cực, không bạo lực.

Hỗ trợ học sinh:

• Phát hiện học sinh có nguy cơ gây bạo lực hoặc bị bạo lực.
• Đánh giá mức độ nguy cơ, hình thức bạo lực.
• Tham vấn, tư vấn cho học sinh có nguy cơ bạo lực hoặc bị bạo lực.

Can thiệp khi xảy ra bạo lực:

• Đánh giá mức độ tổn hại của học sinh.
• Cấp cứu, chăm sóc y tế, tư vấn cho học sinh bị bạo lực.
• Thông báo cho gia đình học sinh.
• Báo cáo cơ quan chức năng nếu vụ việc vượt quá khả năng giải quyết.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy cho biết các ý kiến dưới đây đúng hay sai? Vì sao?

a) Bạo lực học đường chỉ có một biểu hiện là đánh nhau.

b) Bạo lực học đường do nhiều nguyên nhân gây ra.

c) Bạo lực học đường chỉ gây ra tác hại về sức khỏe thể chất.

d) Việc phòng, chống bạo lực học đường là trách nhiệm riêng của ngành Giáo dục.

Trả lời

a) Sai. Bạo lực học đường có nhiều biểu hiện, không chỉ là đánh đập.

b) Đúng. Nguyên nhân do nhiều yếu tố: tâm lý lứa tuổi, thiếu kiến thức, môi trường, giáo dục.

c) Sai. Bạo lực học đường gây tổn hại cả thể chất và tinh thần, ảnh hưởng nặng nề đến gia đình, nhà trường, xã hội.

d) Sai. Mọi người đều có trách nhiệm phòng chống bạo lực học đường:

• Học sinh: Nhận thức nguy hiểm, trang bị kiến thức, kỹ năng.
• Gia đình: Quan tâm, giáo dục con cái.
• Nhà trường: Nâng cao chất lượng giáo dục, quan tâm học sinh.

Câu 2: Em có nhận xét gì về hành vi của các bạn dưới đây?

a) Một số bạn trong lớp thường xuyên trêu chọc, bắt nạt G vì G nhỏ bé và nhút nhát.

b) S kể với bố mẹ việc mình bị H trấn lột tiền dù H đe dọa không được kể với ai.

c) Thấy một bạn trong lớp bị đánh, Q vội lấy điện thoại ra quay phim để đăng lên mạng.

d) N muốn bỏ học vì bị nhiều bạn ở trường chế giễu. 

Giải nhanh:

a) Hành vi của các bạn trong lớp là bạo lực học đường vì đã gây ảnh hưởng đến tâm lí của G. Trong trường hợp này G không nên cam chịu để bị các bạn trêu học, bắt nạt như vậy mà cần tìm đến sự giúp đỡ của bố mẹ, thầy cô.

b) Hành vi của H là bạo lực học đường còn việc S kể với bố mẹ là việc làm đúng đắn. Vì nếu S vì sợ hãi lời đe dọa của H mà không kể với ai, thì S sẽ tiếp tục bị H bắt nạt, gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn về sau.

c) Hành vi của Q là sai trái khi thấy tình trạng bạo lực học đường mà không tìm cách ngăn chặn mà thay vào đó còn gián tiếp cổ xúy tình trạng này bằng cách đăng lên mạng, gây ra hình ảnh không tốt cho bạn bị bạo lực và cho nhà trường.

d) Hành vi các bạn chế giễu N là bạo lực học đường, đã gây ảnh hưởng xấu đến tinh thần của N. N cần phải dũng cảm tìm đến sự trợ giúp của gia đình và thầy cô, tránh để tình trạng diễn ra lâu dài sẽ gây tác hại nghiêm trọng đến tâm lí của N.

Câu 3: Hãy đề xuất các biện pháp phù hợp để phòng tránh bạo lực học đường khi xuất hiện những tình huống sau:

a) Em nhận được tin nhắn hoặc thư đe dọa từ người khác.

b) Một người bạn đang có mâu thuẫn với em hẹn ở lại trường nói chuyện riêng sau buổi học.

c) Một nhóm học sinh cùng trường yêu cầu em tới chỗ vắng với thái độ khó chịu, đe dọa.

d) Em vô tình nghe thấy nhóm bạn nam cùng lớp bàn kế hoạch cuối buổi học chặn đường đánh một bạn lớp bên cạnh.

Giải nhanh:

a) Khi nhận được tin nhắn đe dọa, em sẽ chặn số và phớt lờ. Nếu người đó tiếp tục đe dọa, em sẽ báo cáo với bố mẹ, thầy cô.

b) Em sẽ không gặp riêng bạn ở nơi vắng vẻ, nếu cần nói chuyện thì chọn nơi an toàn có người xung quanh. Nếu bị đe dọa, em sẽ báo cáo thầy cô.

c) Em sẽ tránh xa nhóm người đó, đi đến nơi đông người và không đi một mình ở nơi vắng. Nếu bị đe dọa tiếp, em sẽ tìm sự giúp đỡ từ thầy cô, bố mẹ.

d) Em sẽ báo cáo ngay với thầy cô giáo để họ can thiệp và giải quyết mâu thuẫn.

Câu 4: Đóng vai xử lí các tình huống dưới đây:

a) Giờ ra chơi, V nhìn thấy trong cặp sách của N có một cuốn nhật kí nên đã giật lấy. N đuổi theo yêu cầu V trả lại nhưng bạn không đồng ý mà còn mở cuốn nhật kí và đọc vài câu cho các bạn khác cùng nghe để trêu chọc N. N rất tức giận với hành vi của V nhưng không biết nên làm gì.

Nếu em là N, em sẽ xử lí tình huống này như thế nào? Vì sao?

b) Biết tin Đ bị S bắt nạt nhiều lần, bạn thân của Đ là T vô cùng tức giận. T bày tỏ ý định sẽ rủ thêm bạn chặn đường dạy cho S một bài học.

Nếu biết sự việc đó, em sẽ nói gì với Đ và T?

c) Nhiều lần bị một số bạn trong trường trấn lột tiền ăn sáng nhưng D giấu không kể lại với gia đình.

Nếu là bạn thân của D, em sẽ nói gì với D? 

Giải nhanh:

a) Nếu là N, em sẽ bình tĩnh lại và nói nghiêm túc với V rằng hành động của V như vậy là đang xâm hại đời tư của người khác và yêu cầu V trả lại cuốn sổ cho em. Nếu như V vẫn không dừng trò đùa lại thì em sẽ nhờ đến sự can thiệp của thầy cô giáo.

b) Em sẽ khuyên Đ và T trước tiên phải thật bình tĩnh, không được chặn đường đánh S, vì như thế là vi phạm pháp luật. Thay vào đó, T phải động viên, khích lệ Đ nói chuyện bị S bắt nạt với bố mẹ hoặc thầy cô giáo để nhận được sự trợ giúp kịp thời.

c) Trước tiên, em sẽ an ủi và trấn an D để bạn bình tĩnh, không hoảng sợ lo lắng. Sau đó em sẽ giải thích với D rằng nếu D cứ im lặng không kể với ai thì những bạn kia vẫn sẽ tiếp tục bắt nạt D, vì vậy D phải dũng cảm báo cáo chuyện này với gia đình và nhà trường, nhất định mọi người sẽ giúp đỡ D.

Câu 5: Hãy chia sẻ những việc em đã làm để phòng chống bạo lực học đường. Giải nhanh:

+ Kết bạn với những người bạn tốt, trang bị kiến thức kĩ năng liên quan đến bạo lực học đường.

+ Thông báo cho giáo viên, người lớn khi có bạo lực học đường

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy tham gia các hoạt động tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường do nhà trường, địa phương tổ chức và ghi lại cảm xúc, cách phòng chống bạo lực học đường mà em rút ra qua các hoạt động đó.

Tham khảo:

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Các em có thể tham khảo bài mẫu dưới đây

- Em cảm thấy vui vì mình đã đóng góp một phần sức lực nhỏ bé khi tham gia vào các hoạt động tuyên truyền phòng chống bạo lực học đường.

- Cách phòng tránh bạo lực học đường mà em rút ra:

+ Kết bạn với những người bạn tốt, trang bị kiến thức kĩ năng liên quan đến bạo lực học đường.

+ Thông báo cho giáo viên, người lớn khi có bạo lực học đường.

Câu 2: Em hãy thiết kế một khẩu hiệu hoặc vẽ một bức tranh để tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường và thuyết minh về sản phẩm đó.

Tham khảo:

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Các em có thể tham khảo bài mẫu dưới đây

- Tranh tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường