BÀI 1. TỰ HÀO VỀ TRUYỀN THỐNG QUÊ HƯƠNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát các hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Theo em, các hình ảnh trên nói về những truyền thống nào của quê hương?

b) Hãy chia sẻ hiểu biết của em về các truyền thống quê hương qua những bức ảnh trên.

Giải nhanh:

a. Các hình ảnh trên nói về những truyền thống:

• Truyền thống yêu nước (ảnh 1)

• Trang phục truyền thống (ảnh 2)

• Điệu múa (nghệ thuật biểu diễn) truyền thống (ảnh 3)

• Văn hóa ẩm thực truyền thống (ảnh 4)

b. Chia sẻ hiểu biết của em về những truyền thống qua những bức ảnh trên:

Ảnh 1: Tượng đài Quyết tử - biểu tượng cho lòng yêu nước của nhân dân Hà Nội.

Ảnh 2: Trang phục người Dao Đỏ - thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong văn hóa.

Ảnh 3: Múa Chăm - di sản văn hóa đặc trưng của người Chăm.

Ảnh 4: Bánh khọt - món ăn truyền thống Nam Bộ - hương vị độc đáo, hấp dẫn.

1. Một số truyền thống của quê hương

Câu hỏi: Hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

                 (Thông tin trang 6, 7 mục 1 sgk)

a) Những thông tin trên giới thiệu truyền thống nào của tỉnh Bắc Ninh và Bến Tre? Em có suy nghĩ gì về những truyền thống đó?

b) Hãy kể tên những truyền thống ở quê hương em và chia sẻ cảm nhận của em về những truyền thống đó.

c) Truyền thống của quê hương có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người?

Giải nhanh:

a) Nhận xét:

• Thông tin 1: Lễ hội Lim (Bắc Ninh) - nét đẹp văn hóa truyền thống.

• Thông tin 2: Truyền thống yêu nước Bến Tre - tự hào về thế hệ ông cha.

b) Truyền thống quê hương em:

• Truyền thống: Yêu nước, văn hóa (hát dân ca, nhạc cụ, lễ hội), nghề truyền thống.

• Cảm nhận: Tự hào, trân trọng, học tập để giữ gìn và phát huy.

c) Vai trò của truyền thống quê hương:

• Hình thành tư tưởng, đức tính, lối sống tốt đẹp.

• Giá trị văn hóa, lịch sử, tinh thần cao quý.

• Nền tảng để xây dựng giá trị và sự tự tin.

2. Giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương

Câu hỏi: Hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

(Trường hợp 1, 2, 3 trang 7, 8 mục 2 sgk)

a) Trong những trường hợp trên, các bạn đã có những hoạt động gì để giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương?

b) Theo em, học sinh cần làm gì để giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương?

Giải nhanh:

a) Hoạt động giữ gìn và phát huy truyền thống:

• Thanh: Sưu tầm và chia sẻ thông tin về lịch sử chống giặc ngoại xâm.

• Hòa: Trân trọng trang phục truyền thống, tham gia câu lạc bộ may thêu, mong muốn mặc trang phục truyền thống trong lễ tốt nghiệp THCS.

• Bình: Phê phán, phản đối hành động làm mất đi vẻ đẹp truyền thống lễ hội, nhắc nhở du khách giữ gìn vệ sinh, báo cáo hành vi tiêu cực.

b) Học sinh cần làm để giữ gìn và phát huy truyền thống:

• Tìm hiểu: Hỏi han, trò chuyện với ông bà, bố mẹ, nghệ nhân, người làm nghề truyền thống, cựu chiến binh.

• Tham gia: Tham gia và hỗ trợ hoạt động tổ chức lễ hội, sinh hoạt văn hóa địa phương.

• Phê phán: Phê phán những việc làm trái với truyền thống tốt đẹp.

• Tiếp nối: Chăm chỉ học tập, tham gia câu lạc bộ kỹ năng, kính trọng người lớn tuổi, trân trọng người lính, cựu chiến binh, thanh niên xung phong.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em tán thành hay không tán thành với những quan điểm dưới đây? Vì sao?

a) Tự hào về truyền thống quê hương cũng chính là tự hào về nguồn gốc, dòng họ, tổ tiên của mình.

b) Nghề thủ công truyền thống không còn là niềm tự hào của quê hương vì không phù hợp với cuộc sống hiện đại.

c) Truyện dân gian và những làn điệu dân ca địa phương là một phần của truyền thống văn hoá quê hương.

Giải nhanh:

a) Đồng tình. Vì quê hương là gốc rề của gia đình, dòng họ của mình, là nơi mình hoặc ông bà, cha mẹ sinh ra. Bởi vậy, tự hào về truyền thông quê hương chính là tự hào về nguồn gốc, dòng họ, tổ tiên của mình.

b) Không đồng tình. Vì nghề thủ công truyền thống là một nét đẹp truyền thống của địa phương, mang đến bản sắc riêng và là niềm tự hào của truyền thống quê hương.

c) Đồng tình. Vì những câu chuyện, làn điệu dân ca của địa phương góp phần tạo nên bản sắc văn hoá riêng có của địa phương đó và là nét đẹp truyền thống văn hoá của địa phương.

Câu 2: Em hãy liệt kê những việc nên làm, những việc không nên làm để giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương theo gợi ý dưới đây:

Giải nhanh:

Nên làm:

• Tìm hiểu truyền thống quê hương.

• Tham gia lễ hội, sinh hoạt văn hóa địa phương.

• Phê phán hành vi trái với truyền thống.

• Tiếp nối truyền thống bằng việc:

  • Học tập chăm chỉ.

  • Tham gia câu lạc bộ truyền thống.

  • Tuyên truyền giá trị văn hóa.

  • Kính trọng người lớn tuổi, cựu chiến binh.

Không nên làm:

• Chê bai giá trị truyền thống.

• Trêu chọc thương binh, liệt sĩ.

• Viết bậy lên di tích, bảo tàng.

• Xả rác, tiếp tay chèo kéo khách tại lễ hội.

Câu 3: Em đồng tình hay không đồng tình với những hành vi của các bạn dưới đây?

a) K cùng các bạn trong lớp lập nhóm tìm hiểu về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của thành phố nơi mình sinh sống.

b) Trong lễ hội đầu xuân, M theo một số anh chị đi chèo kéo khách mua đồ lưu niệm.

c) A vận động các bạn trong lớp tham gia hội thi "Tự hào truyền thống quê hương" do trường tố chức.

Giải nhanh:

a) Đồng tình với hành vi này vì đây là hành động nên làm.

Thành phổ nơi mình sinh sống có thể là quê hương nơi mình sinh ra, cũng có thể là quê hương thứ hai, nơi mình lớn lên, học tập và sinh sống. Từ việc tìm hiểu truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm sẽ giúp HS hiểu biết hơn về lịch sử, thêm yêu quý, tự hào về nơi mình sinh sống.

b) Không đồng tình với hành vi này vì lễ hội đầu xuân là một nét đẹp văn hoá của địa phương.

Việc chèo kéo khách mua đồ lưu niệm lại là hành vi thiếu văn hoá, không nên làm vi ảnh hưởng đến không gian lễ hội, vi phạm quy định của địa phương.

c) Đồng tình với hành vi này vì thông qua việc tham gia hội thi, học sinh sẽ hiểu hơn về truyền thống quê hương, thêm yêu, thêm tự hào về quê hương mình.

Mặt khác, việc tham gia hội thi cũng giúp các bạn HS giao lưu, học hỏi lẫn nhau, tăng thêm hiểu biết và các kĩ năng xã hội.

Câu 4: Xử lí tình huống:

a) Phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn", trường của H tổ chức lễ dâng hương tại khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ. Sau lễ dâng hương, các bạn tập trung nghe kế về những tấm gương hi sinh anh dũng chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. Trong khi các bạn trật tự ngồi nghe thì H lại đùa nghịch, trêu chọc khiến các bạn xung quanh mất tập trung.

Em có đồng tình với hành động của H không? Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H điều gì?

b) Chào mừng ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, trường của T tổ chức cuộc thi nấu ăn giữa các chi đội. Khi cả lớp thảo luận sẽ chọn nấu món gì, T đề xuất chọn các món ăn truyền thống của quê hương xứ Huế như bún bò, bánh bèo, nem lụi,... nhưng một số bạn lại cho rằng những món ăn bình dân như vậy không phù hợp để đi thi mà nên chọn những món ăn nước ngoài sẽ mới mẻ và hợp thời hơn.

Nếu là T, em sẽ thuyết phục các bạn trong lớp như thế nào?

Giải nhanh:

a) Em không đồng ý với hành động của H.

- Em nên nói với H rằng học sinh cần nghe để biết và hiểu ông cha ngày xưa đã chiến đấu, hi sinh để bảo vệ Tổ quốc như thế nào. Từ đó trân trọng những thành quả chiến đấu của ông cha, quý trọng hoà bình và độc lập đất nước có được ngày hôm nay.

- Hơn nữa, học sinh cần nghe và hiểu lịch sử để kế thừa và phát huy truyền thống yêu nước, phấn đấu học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời đại mới.

b) Nếu là T, em nên thuyết phục các bạn rằng các món ăn nước ngoài cũng rất thú vị nhưng những món ăn truyền thống quê hương đã tồn tại và phát triển từ lâu đời, có các giá trị đặc biệt.

- Trong dịp chào mừng ngày Quốc tế Phụ nữ, chúng ta nên chọn những món ăn quen thuộc hằng ngày mà các bà, các mẹ vẫn nấu cho chúng ta. Những món ăn quê hương ấy chứa cả tình thương gia đình và tâm hồn quê hương sẽ có nhiều ý nghĩa hơn.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy tìm hiểu một truyền thống của quê hương và viết bài giới thiệu truyền thống đó cho mọi người.

Giải nhanh:

Gợi ý: Quê em từ xa xưa đã có truyền thống yêu nước và chống giặc ngoại xâm. Ông cha và các chiến sĩ dũng cảm, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Em biết ơn ông cha và các chiến sĩ, muốn học tập tốt để noi gương, làm những điều tốt đẹp cho mọi người và Tổ quốc.