BÀI 2. QUAN TÂM, CẢM THÔNG VÀ CHIA SẺ

1. Một số truyền thống của quê hương

Câu hỏi: Hãy đọc câu chuyện, quan sát các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi. (trang 10, 11 SGK)

a) Nêu các biểu hiện của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ trong câu chuyện "Chiếc băng gạc cho trái tim tan vỡ" và những bức tranh trên.

b) Trong các bức tranh trên, hành vi nào chưa thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ? Em có suy nghĩ gì về hành động đó?

c) Em hãy kể thêm một số biểu hiện khác của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

Giải nhanh:

a) Biểu hiện: Lắng nghe, động viên, chia sẻ vật chất, tinh thần, khích lệ bạn bè quan tâm, chia sẻ với người khác.

b) Ở bức tranh thứ 3, hành vi từ chối đi thăm bạn ốm chưa thể hiện được sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

=> Qua hành động đó, em nghĩ chúng ta cần phải luôn quan tâm đến bạn bè, biết cảm thông và chia sẻ cùng với bạn khi bạn gặp khó khăn.

c) Một số biểu hiện khác của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

• Cô giáo giúp đỡ học sinh học kém, hướng dẫn giải bài tập khó.
• Bạn bè thăm hỏi, hướng dẫn bài học cho bạn ốm.

2. Ý nghĩa của quan tâm, cảm thông và chia sẻ

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

(Trường hợp 1, 2, 3 trang 11, 12 mục 2 sgk)

a) Trong các trường hợp trên, sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ đã mang lại điều gì?

b) Theo em, vì sao phải quan tâm, cảm thông và chia sẻ?

Giải nhanh:

a) Kết quả:

• Giúp con người vượt qua khó khăn, thử thách, nỗi buồn, có cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc hơn.
• Mối quan hệ gia đình, bạn bè tốt đẹp và bền vững hơn.

b) Lý do cần quan tâm, cảm thông, chia sẻ:

• Xung quanh còn nhiều mảnh đời bất hạnh cần sự giúp đỡ, đồng cảm và chia sẻ.
• Trên thực tế, không phải ai cũng có tấm lòng đồng cảm và biết chia sẻ.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em tán thành hay không tán thành với các ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Chỉ người nào gặp khó khăn mới cần tới sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

b) Khi ai đó có lời đề nghị thì mình mới cần quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

c) Để thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ, chỉ cần tặng quà là đủ.

d) Sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ giúp mọi người cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc và yêu thương nhau hơn. 

Giải nhanh:

a) Chỉ người nào gặp khó khăn mới cần tới sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

• Không tán thành.
• Ai cũng cần sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ, nhưng người gặp khó khăn cần nhiều hơn.

b) Khi ai đó có lời đề nghị thì mình mới cần quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

• Không tán thành.
• Cần quan tâm, cảm thông và chia sẻ dù người khác không đề nghị, và cũng nên đề nghị khi cần giúp đỡ.

c) Để thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ, chỉ cần tặng quà là đủ.

• Không tán thành.
• Tặng quà là một cách thể hiện quan tâm, cảm thông và chia sẻ, nhưng cần thêm lời nói, cử chỉ ân cần.

d) Sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ giúp mọi người cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc và yêu thương nhau hơn.

• Tán thành.
• Vì đó chính là ý nghĩa của quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

Câu 2: Em hãy nhận xét hành vi của các bạn dưới đây:

a) Mặc dù rất yêu quý ông bà nhưng H ít khi gọi điện hỏi thăm vì cho rằng như thế là không cần thiết.

b) Thấy hoàn cảnh bác hàng xóm khó khăn, M xin mẹ rau và gạo mang sang biếu bác.

c) Thỉnh thoảng, K lại mượn V mấy thứ lặt vặt như: cục tẩy, bút chì... Thấy vậy, C ngạc nhiên hỏi: "Cậu cũng có những thứ đó, sao phải mượn của V làm gì?". K đáp: "Nhà V ở cạnh nhà mình. V rất mặc cảm về hoàn cảnh khó khăn của bản thân, nên tớ làm vậy để bạn ấy có nhờ gì tớ thì cũng sẽ thấy thoải mái hơn".

d) Trên đường đi học về, thấy một bạn bị bắt nạt, T định dừng lại can ngăn nhưng A kéo tay bảo: "Thôi...".

Giải nhanh:

a) H không đúng. H nên thường xuyên gọi điện hỏi thăm ông bà để thể hiện sự quan tâm.

b) Việc làm của M thể hiện bạn biết quan tâm, chia sẻ với hoàn cảnh khó khăn của bác hàng xóm.

c) Việc làm của A thể hiện bạn chưa biết quan tâm, chia sẻ khi thấy người khác gặp khó khăn.

Câu 3: Em sẽ làm gì nếu ở trong các tình huống dưới đây:

a) Khi đi học cùng bạn, em thấy một em bé đang khóc vì bị lạc. Bạn em nói: "Sẽ có người khác giúp em ấy, còn mình phải đến trường cho kịp giờ học".

b) Hoàn cảnh gia đình của H rất khó khăn do bố mẹ kinh doanh thua lỗ. H tâm sự với em và muốn em không nói với ai.

c) Mặc dù rất muốn giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn nhưng em không có điều kiện vật chất.

Giải nhanh:

a) Khi thấy em bé lạc, cần:

• Dỗ bé nín, đưa đến trụ sở công an, uỷ ban,... nhờ giúp đỡ.
• Hoặc: Dẫn bé đến trường, báo cho bảo vệ và thầy cô.
• Hoặc: Gọi người lớn giúp đỡ.

b) Khi biết bạn H khó khăn:

• An ủi, động viên bạn và báo thầy cô để giúp đỡ.
• Hoặc: Nói với lớp trưởng để cùng giúp bạn.

c) Khi không thể giúp bạn về vật chất:

• Động viên, an ủi, lắng nghe, chia sẻ với bạn.

Câu 4: Xử lí tình huống:

Trong cuộc sống, em đã thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ như thế nào? Hãy chia sẻ theo gợi ý dưới đây:

Giải nhanh:

Trong cuộc sống, em đã thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ như sau:

Đối với: Người trong gia đình

• Lời nói: Luôn nói lời yêu thương với ông bà, cha mẹ, anh chị em; Nói lời chúc với người thân trong gia đình vào mọi ngày lễ, ngày kỉ niệm, ngày sinh nhật; Luôn hỏi han bố mẹ đi làm có mệt không;...
• Việc làm: Tặng những món quà nhỏ do bản thân tự tay làm cho ông bà, bố mẹ, anh chị em vào những ngày lễ, ngày kỉ niệm; Giúp đỡ mọi người trong gia đình bằng cách làm việc nhà;...

Đối với: Bạn bè

• Lời nói: Hỏi thăm, động viên bạn bè khi bạn bè bị ốm, gặp phải chuyện buồn; Chia sẻ niềm vui, nỗi buồn cùng với bạn bè;...
• Việc làm: Khi bạn bè gặp khó khăn trong học tập thì giúp bạn bằng cách kiên nhẫn giảng bài cho bạn; Khi bạn bị ốm thì đến thăm và động viên bạn;...

Đối với: Thầy, cô giáo

• Lời nói: Luôn luôn cúi đầu chào thầy, cô giáo mỗi khi gặp cho dù là ở trường hay không ở trường; Nói lời chúc mừng đến thầy, cô giáo vào các ngày lễ; Nói lời cảm ơn khi được thầy, cô giáo giúp đỡ;...
• Việc làm: Giúp đỡ thầy cô các việc vặt như xóa bảng, giặt giẻ lau,..; Tặng hoa cho thầy cô vào ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11;...

Đối với: Người khác

• Lời nói: Hỏi thăm người khác khi họ gặp khó khăn;...
• Việc làm: Giúp đỡ người khác trong khả năng bản thân có thể làm khi người khác gặp khó khăn;...

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tầm và kể về một tấm gương biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ với người khác mà em biết. Em học tập được điều gì từ tấm gương đó?

Giải nhanh:

Gợi ý:

Tấm gương em ngưỡng mộ là anh Nguyễn Ngọc Mạnh, người dũng cảm cứu em bé 3 tuổi rơi từ tầng 12. Anh Mạnh có tấm lòng quan tâm và yêu thương người khác, sẵn sàng mạo hiểm để cứu em bé. Em tự nhủ sẽ luôn quan tâm và chia sẻ với hoàn cảnh khó khăn của người khác để mọi người đều vui vẻ, hạnh phúc.

Câu 2: Em hãy tìm hiểu về một bạn có hoàn cảnh khó khăn và lập kế hoạch giúp đỡ bạn đó.

Giải nhanh:

- Kế hoạch giúp đỡ bạn có hoàn cảnh khó khăn

- Họ tên bạn cần giúp đỡ: Bạn A là hàng xóm ở ngay cạnh nhà em.

- Những khó khăn của bạn: Bạn A không có bố mẹ, bạn ở với bà. Hằng ngày sau giờ học bạn A phải đi thu lượm đồng nát để phụ bà kiếm tiền nên bạn A không có thời gian học bài, vì vậy mà thành tích học tập của bạn rất kém.

- Những việc em có thể giúp: Em sẽ cùng các bạn trong lớp gom quỹ để giúp đỡ bạn A không cần phải đi thu lượm đồng nát kiếm tiền nữa. Và hằng ngày sau giờ học, em sẽ sang nhà bạn A để cùng học bài với bạn, giúp đỡ bạn những môn bạn còn kém.