BÀI 4. GIỮ CHỮ TÍN

1. Chữ tín và biểu hiện của giữ chữ tín

Câu 1: Em hãy đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi: (trang 18, 19 phần 1 SGK)

a) Việc cậu bé cố gắng tìm cách trả lại tiền cho vị đạo diễn đã thể hiện điều gì?

b) Theo em, thế nào là chữ tín?

Giải nhanh:

a) Việc cậu bé cố gắng trả tiền cho đạo diễn: Thể hiện cậu bé biết giữ lời hứa và cố gắng thực hiện lời hứa.

b) Chữ tín:

• Là niềm tin của con người dành cho nhau.

• Giữ chữ tín là giữ gìn niềm tin của người khác.

Câu 2: Em hãy quan sát các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Nêu những biểu hiện của việc giữ chữ tín và không giữ chữ tín trong các bức tranh trên.

b) Hãy kể thêm một số biểu hiện của việc giữ chữ tín và không giữ chữ tín.

Giải nhanh:

a) Nhận xét:

• Bức tranh 1: Bố mẹ giữ lời hứa tặng xe đạp cho con đạt học sinh giỏi dù khó khăn.

• Bức tranh 2: Bạn nam giữ chữ tín, đến đúng hẹn dù trời mưa.

• Bức tranh 3: Bạn nam gian dối, không giữ lời hứa vì lợi ích cá nhân.

• Bức tranh 4: Bạn Thành giữ chữ tín, hoàn thành trách nhiệm, được mọi người tin tưởng.

b) Biểu hiện của giữ chữ tín:

• Bạn A: Tự làm thiệp tặng em gái đúng sinh nhật.

• Bạn H: Mượn vở chép bài, ôn tập và trả đúng hẹn.

Biểu hiện của không giữ chữ tín:

• Bạn C: Hứa làm bài xong mới đi chơi nhưng vẫn đi chơi trước.

• Bạn M: Vay tiền bạn nhưng không trả, tiếp tục vay người khác.

2. Ý nghĩa của giữ chữ tín

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

(Trường hợp 1, 2 trang 21 mục 2 sgk)

a) Việc giữ chữ tín đã đem lại điều gì cho công ty ở Nhật Bản?

b) Hãy nêu hậu quả của việc không giữ chữ tín. Vì sao chúng ta cần giữ chữ tín?

Giải nhanh:

a) Nhận xét:

• Giữ chữ tín giúp công ty Nhật Bản được tin tưởng, hợp tác lâu dài với công ty Mỹ.

• Nhờ giữ chữ tín, công ty Nhật Bản thu lại nhiều hơn cả vốn đã bỏ ra.

b) Hậu quả và lý do cần giữ chữ tín:

• Mất chữ tín: Mất niềm tin, tôn trọng của mọi người.

• Ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ, gây chia rẽ, mất đoàn kết.

• Không thể thành công, đạt được mục tiêu.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về việc giữ chữ tín. Chia sẻ hiểu biết của em về những câu ca dao, tục ngữ đã tìm được.

Giải nhanh:

• Nói lời phải giữ lấy lời/ Đừng như con bướm đậu rồi lại bay

• Nói chín thì phải làm mười/ Nói mười làm chín, kẻ cười người chê

(Nói ít, hứa hẹn ít mà chăm chỉ làm sẽ được mọi người yêu quý; nói nhiều, hứa hẹn nhiều mà lại làm ít thì chỉ là kẻ ba hoa, lười biếng, luôn bị người đời cười chê)

• Chữ tín quý hơn vàng

• Một lần bất tín vạn lần bất tin

(Nếu một lần dối gian, không giữ chữ tín thì dù bạn có nói thật hay làm gì đi nữa người khác vẫn không tin tưởng bạn)

• Hứa chắc như đinh đóng cột

(Nói không hứa thì thôi, đã hứa thì nhất định phải làm cho bằng được)

• Bảy lần từ chối còn hơn một lần thất hứa

(Ý nói thà bạn không hứa, từ chối không làm, còn hơn bạn nhận lời mà không thực hiện sẽ mất lòng tin với người khác)

Câu 2: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Giữ chữ tín là coi trọng niềm tin của tất cả mọi người đối với mình.

b) Làm tốt công việc như đã cam kết chính là giữ chữ tín.

c) Để giữ chữ tín, cần phải thực hiện lời hứa trong bất kì hoàn cảnh nào, với bất kì đối tượng nào.

d) Chỉ người lớn mới cần giữ chữ tín, trẻ con chưa cần phải giữ chữ tín.

e) Người thất tín có thể được lợi trước mắt nhưng chịu thiệt hại lâu dài.

Giải nhanh:

a) Đồng tình: Giữ chữ tín là giữ niềm tin của người khác.

b) Đồng tình: Hoàn thành tốt công việc thể hiện trách nhiệm, giữ chữ tín.

c) Đồng tình: Chữ tín không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp. Hứa thì phải thực hiện, không làm mất niềm tin của người khác.

d) Không đồng tình: Trẻ em cần rèn luyện giữ chữ tín. Nói dối, thất hứa sẽ mất lòng tin của mọi người.

e) Đồng tình: Nói dối có thể đạt lợi ích trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ mất niềm tin và khó lấy lại.

Câu 3: Trong các trường hợp dưới đây, hành vi nào thể hiện giữ chữ tín, hành vi nào thể hiện không giữ chữ tín? Vì sao?

a) H hẹn đi xem xiếc cùng P nhưng do nhà có việc đột xuất nên không đi được. H gọi điện xin lỗi P và hẹn hôm khác sẽ đi.

b) V hứa sẽ giúp D học tốt môn Tiếng Anh. Tuy bận rộn nhưng V vẫn sắp xếp thời gian để học cùng và hướng dẫn D. Chỉ sau một thời gian ngắn, trình độ Tiếng Anh của D đã tiến bộ.

c) T mượn C quyển truyện và hứa sẽ trả bạn sau một tuần. Nhưng do bận tập văn nghệ để tham gia biểu diễn nên T chưa kịp đọc. T nghĩ "Chắc C đã đọc truyện rồi" nên bạn vẫn giữ lại, bao giờ đọc xong sẽ trả.

d) Bà X mở cửa hàng bán thực phẩm sạch. Mặc dù lợi nhuận thấp nhưng bà vẫn vui vì đã góp phần bảo vệ sức khỏe cho mọi người. Có người khuyên bà nhập thực phẩm không rõ nguồn gốc về bán với danh nghĩa thực phẩm sạch, lợi nhuận sẽ cao hơn rất nhiều nhưng bà nhất quyết không làm theo.

Giải nhanh:

a) H:

• Hứa đi xem xiếc với P nhưng không đi được, đã xin lỗi P.

• Nên sắp xếp thời gian để đi xem xiếc với P sau.

b) V:

• Giữ lời hứa giúp D học Tiếng Anh dù bận.

• V là người bạn tốt, biết giữ lời hứa, được mọi người quý mến.

c) T:

• Hứa trả C quyển truyện sau một tuần nhưng chưa trả vì chưa đọc xong.

• Muốn mượn thêm cần xin phép C.

d) Bà X: Bán thực phẩm sạch dù lợi nhuận thấp vì muốn mọi người sử dụng thực phẩm sạch.

Câu 4: Em hãy đưa ra lời khuyên cho bạn trong các tình huống sau:

a) Ngày thứ Bảy, Y giúp mẹ bán rau. Có khách đến mua rau, họ đã trả tiền và nhờ Y nhặt rau giúp. Nhưng đã cuối ngày mà không thấy người khách quay lại.

b) Bố mẹ hứa sẽ mua đàn cho M nếu bạn đạt danh hiệu Học sinh Giỏi. M cố gắng học và đã đạt được danh hiệu đó. Nhưng do ảnh hưởng của dịch bệnh, công việc khó khăn, thu nhập giảm nên bố mẹ vẫn chưa mua đàn cho M.

Giải nhanh:

a) Nếu là Y:

• Chờ thêm khách, vì họ có thể bận.

• Nếu khách không quay lại, giữ tiền để trả lại sau.

b) Nếu là M:

• Tâm sự với bố mẹ về việc muốn mua đàn.

• Hiểu lý do bố mẹ chưa mua đàn vì dịch bệnh.

• Thông cảm và mong bố mẹ vui vì đạt danh hiệu Học sinh Giỏi.

VẬN DỤNG

Câu 1: Viết một đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của em về lời khuyên "Hãy tiết kiệm lời hứa".

Tham khảo:

Bài tham khảo 1:

Trong cuộc sống, mỗi chúng ta đều sẽ có rất nhiều lời hứa dành cho người khác và nhiều lời hứa người khác dành cho mình. Tuy rằng lời hứa vốn dĩ chỉ là một câu nói, và ai cũng có thể dễ dàng nói ra lời hứa. Nhưng lời hứa lại không hề giống những câu nói bình thường khác. Một khi lời hứa được nói ra, nó đã gieo vào lòng người nghe niềm hi vọng và sự tin tưởng. Bởi vậy, khi lời hứa không được thực hiện, mỗi người đều sẽ cảm thấy rất buồn, và niềm tin dành cho nhau sẽ dần dần không còn nữa. Lời hứa tuy không phải tiền, nhưng nó còn quý giá hơn cả tiền, và mỗi chúng ta đều không nên tùy tiện nói ra lời hứa. Vì thế lời hứa cũng cần phải tiết kiệm, mỗi người đều chỉ nên nói ra lời hứa khi bản thân có thể làm được và phải cố gắng hết sức để thực hiện được lời hứa đó.

Bài tham khảo 2:

Lời hứa là một sự xác tín của mình với người khác khi được đề nghị một việc nào đó, hoặc có khi tự mình khơi ra và hứa là sẽ làm một điều gì đó cho người khác. Tiết kiệm là một đức tính tốt, là biết sử dụng đúng mức, hợp lý của cải vật chất, thời gian, sức lực của mình và của người khác. Việc giữ lời hứa không chỉ chứng minh rằng bạn là người đáng tin cậy mà còn chứng minh bạn rất đáng để người khác ủy thác trách nghiệm. Còn nếu không giữ lời hứa, người khác sẽ không những không tin tưởng bạn mà còn xa lánh bạn. Ví dụ như bạn rất tin tưởng và giao một công việc rất quan trọng cho một người bạn nhưng người đó lại không thực hiện mà ngược lại: họ tìm cớ để đùn đẩy trách nghiệm cho việc không giữ lời hứa đó, không thực hiện vì những nguyên nhân này, nguyên nhân khác nghe rất êm tai nhưng sự thật đằng sau lại là người đó lười hoặc quên…. Bạn sẽ cảm thấy mình bị lừa dối và không được tôn trọng. Nếu bạn cũng làm vậy với những người khác, lời hứa của bạn chẳng có chút giá trị nào cả, và uy tín của bạn cũng từ đó mà giảm sút. Vì thế lời hứa cũng cần phải tiết kiệm, mỗi người đều chỉ nên nói ra lời hứa khi bản thân có thể làm được và phải cố gắng hết sức để thực hiện được lời hứa đó.

Câu 2: Cùng các bạn trong nhóm xây dựng và biểu diễn một tiểu phẩm về chủ đề “giữ chữ tín trong học sinh” (ví dụ: giữ lời hứa, trung thực trong thi cử…).

Tham khảo:

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm của bản thân. Các em có thể tham khảo bài mẫu sau đây – tiểu phẩm “Trung thực”

[Giờ ra chơi tiết 2]

Hà (tổ trưởng): Loan ơi, cho mình kiểm tra vở bài tập về nhà của cậu?

Loan: Thôi chết, tối qua mải dự sinh nhật chị mà tớ quên làm mất rồi? Cậu có thể giúp tớ báo cáo cô là làm rồi được không?

Hà: Không được đâu, nhỡ cô kiểm tra bất ngờ lại cậu thì làm sao, nhiệm vụ của tớ là kiểm tra bài cũ các bạn trong tổ, nếu tớ nói dối cô sẽ trách tớ.

Loan: Không sao đâu, hôm trước cô vừa kiểm tra tớ xong, cậu yên tâm đi. Cậu cứu tớ một lần đi?

Hà: Nhưng.....

[Tiếng trống vào học, cô giáo đi vào lớp]

Cô giáo: Các tổ trưởng kiểm tra bài tập về nhà cho cô chưa, chúng ta bắt đầu báo cáo nhé?

Hà: (Ngoảnh nhìn Loan) Thưa cô, Tổ 1 các bạn làm bài tập.... đầy đủ ạ.

Cô giáo (thấy Hà ấp úng liền hỏi): Em chắc chắn chưa Hà? Sao em có vẻ ấp úng vậy?

Hà: Dạ thưa cô,.......thưa cô..........

[Hà chưa kịp nói thì Loan đứng dậy nói]

Loan: Thưa cô, em chưa làm bài tập ạ, nhưng vì em xin bạn Hà giúp nên bạn mới báo cáo cô như vậy, mong cô đừng trách bạn ấy và tha thứ cho em một lần này, em hứa từ này về sau em sẽ làm bài đầy đủ ạ!

Cô giáo: Hóa ra mọi chuyện là như vậy? Loan đã trung thực tự đứng ra nhận lỗi của mình nên lần này cô bỏ qua, lần sau không được như vậy nữa em nhé. Còn Hà không nên bao che cho bạn việc không tốt như thế em ạ, như thế là em đang làm hại bạn đấy.

Hà: Dạ, thưa cô em xin lỗi cô, em hứa sau này em sẽ làm tốt nhiệm vụ của mình ạ.

Loan: Dạ em xin lỗi cô và bạn Hà ạ.

Cô giáo: Thôi, không sao, bây giờ các tổ khác tiếp tục báo cáo cho cô nào....