BÀI 5. QUÀ SINH NHẬT

Khởi động                         

Nói 2 - 3 câu về một việc làm có ý nghĩa của một người bạn dành cho em.

Đáp án chuẩn:

Em có một cô bạn thân rất giỏi, tên bạn đó là Linh. Trong lần tham gia cuộc thi Tìm kiếm tài năng ở trường, Linh đã thêu tay họa tiết hoa sen lên váy để tặng em. Nhờ chiếc váy ấy mà em tự tin tỏa sáng trên sân khấu và nhận được giải thưởng cao.

ĐỌC: QUÀ SINH NHẬT

Câu 1: Trinh tặng bạn những gì nhân dịp sinh nhật? Những chi tiết nào cho thấy Trinh rất coi trọng món quà?

Đáp án chuẩn:

- Trinh tặng bạn: mấy bông hồng vàng và một cành ổi còn nguyên cả lá và quả.

- Trinh mở chiếc lẵng mây nhỏ, thận trọng lấy ra máy bông hồng vàng, Trinh lại khẽ nâng lên một cành ổi.=> cho thấy Trinh rất coi trọng món quà

Câu 2: Tìm những từ ngữ nói lên tình cảm, cảm xúc của các nhân vật khi nhìn thấy món quà của Trinh.

Đáp án chuẩn:

Các bạn: trầm trồ, xuýt xoa.

Tôi: “à” lên một tiếng, mi mắt bỗng nong nóng.

Câu 3: Kể tóm tắt dự định của Trinh về món quà tặng sinh nhật bạn bằng 3 - 4 câu.

Đáp án chuẩn:

Biết bạn thích cành ổi, Trinh bỗng nảy ra một dự định rất thú vị. Cô bạn đã chăm chút nó, từ khi mới nở hoa trắng muốt cho tới khi ra quả chín vàng ươm. Để rồi vào ngày sinh nhật bạn thân, Trinh nâng niu cành ổi và trao tận tay bạn.

Câu 4: Vì sao nói món quà “là cả một tấm lòng trân trọng của Trinh đã ấp ủ

nâng niu”?

Đáp án chuẩn:

Vì Trinh biết Trang thích cành ổi nên đã chăm sóc cho tới khi có quả chín và nâng niu chúng cho tới khi tặng bạn vào dịp sinh nhật.

Câu 5: Em học được điều gì từ mỗi nhân vật trong truyện?

Đáp án chuẩn:

Tình bạn chân thành được xây đắp từ những điều giản dị mà thân thương nhất. Chính sự chân thành mới là điều giúp cho tình cảm giữa mọi người được khăng khít và bền lâu.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: TỪ ĐA NGHĨA

Câu 1: Đọc nghĩa của từ “mũi” và thực hiện yêu cầu:

a. Từ “mũi” được trình bày mấy nghĩa? Đó là những nghĩa nào?

b. Nghĩa nào của từ “mũi” được trình bày đầu tiên?

c. Các nghĩa 2 và 3 có điểm nào giống với nghĩa 1?

Đáp án chuẩn:

a.  Từ “mũi” được lí giải ba nghĩa:

1) Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người và động vật có xương sống, dùng đề thở và ngửi. 

2) Bộ phận có đầu nhọn, nhô ra phía trước của một số vật.

3) Mỏm đất nhô ra biển.

b. Nghĩa 1: bộ phận nhô lên ở giữa mặt người và động vật có xương sống, dùng đề thở và ngửi. 

c. Nghĩa 2 và 3 cũng đều chỉ bộ phận nhô ra phía trước.

Câu 2: Đọc các đoạn thơ sau và cho biết từ in đậm trong mỗi đoạn thơ được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển.

Đáp án chuẩn:

- Từ in đậm được dùng với nghĩa gốc: mỗi lần tay đẩy cửa, sương treo đầu ngọn cỏ.

- Từ in đậm được dùng với nghĩa chuyển: cửa sông tiễn người ra biển,  lại gọi là: ngọn gió?, ngọn lửa tự đâu ra.

Câu 3: Đặt câu để phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyên của mỗi từ sau:

a. Lá:

- Bộ phận của cây, thường mọc ở cảnh hay thân, thường có hình dẹt,

màu lục.

- Chỉ những sự vật có hình tấm mảnh nhẹ hoặc giống như hình cái lá.

b. Đầu:

- Phần trên cùng của thân thể người, nơi có bộ óc và nhiều giác quan khác.

- Phần trước nhất hoặc phần trên cùng của một số vật.

Đáp án chuẩn:

a. 

- Mùa đông, lá bàng đỏ ối.

- Lá cờ tung bay phấp phới trên quảng trường Ba Đình.

b. 

- Chúng ta phải đội mũ bảo hiểm để bảo vệ phần đầu của mình.

- Đầu tàu xe lửa có thể kéo được một toa xe rất lớn. 

VIẾT: VIẾT ĐOẠN VĂN CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

Câu 1: Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

a. Tảng sáng, vòm trời cao xanh mênh mông. Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng mát rượi. Khoảng trời sau dãy núi phía đông ửng đỏ. Những tia nắng đầu tiên hắt chéo qua thung lũng, trải trên đỉnh núi phía tây những vệt sáng màu lá mạ tươi tắn... Ven rừng, rải rác những cây lim đã trổ hoa vàng, những cây vải thiều đỏ ối những quả…

Hoàng Hữu Bội

- Đoạn văn tả cảnh núi rừng vào buổi nào?

- Tác giả chọn tả những sự vật nào? Mỗi sự vật ấy được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

b. Mùa hè mới là mùa đầy sức quyến rũ của Sa Pa. Màn mây vén lên cùng với tiếng sấm động tháng Tư, thiên nhiên hiện ra như mới tinh khôi: sóng núi nhấp nhô vô tận, rừng sáng xanh lên trong nắng, suối rì rào, thác xối, chim mở dàn hợp xướng khắp các cánh rừng và hoa tưng bừng nở. Những ngày hè đổ lửa ở đồng bằng thì ở Sa Pa không khí trong lành mát rượi. Những cơn mưa rào thoắt đến, ồn ào một chốc rồi đi, đủ cho núi rừng cỏ cây tắm gội, cho suối dào dạt nước, cho các búp hoa xoè nở, cho cảnh vật biếc xanh. 

Theo Lãng Văn

- Đoạn văn tả cảnh ở đâu? Vào thời gian nào?

- Tác giả quan sát cảnh vật bằng những giác quan nào? Với mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được điều gì thú vị?

- Trong đoạn văn có những hình ảnh nhân hoá nào? Tác dụng của những hình ảnh nhân hoá đó là gì?

Đáp án chuẩn:

a. 

- Tả cảnh núi rừng vào lúc tảng sáng.

- Tác giả chọn tả những sự vật:

+ Vòm trời cao xanh mênh mông

+ Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng

+ Khoảng trời sau dãy núi phía đông ửng đỏ

+ Những tia nắng đầu tiên hắt chéo qua thung lũng, … những vệt sáng màu lá mạ tươi tắn

+ Những cây lim đã trổ hoa vàng

+ Những cây vải thiều đỏ ối những quả…

b. 

- Tả khung cảnh Sa Pa vào mùa hè.

- Tác giả quan sát cảnh vật bằng các giác quan:

+ Thị giác: Màn mây vén lên….. cho cảnh vật biếc xanh. 

+ Thính giác: tiếng sấm động, suối rì rào, thác xối, chim mở dàn hợp xướng.

+ Xúc giác: không khí trong lành mát rượi.

- Những hình ảnh nhân hóa: 

+ Mùa hè mới là mùa đầy sức quyến rũ của Sa Pa. 

+ Màn mây vén lên cùng với tiếng sấm động tháng Tư.

+ Chim mở dàn hợp xướng khắp các cánh rừng và hoa tưng bừng nở.

+ Những cơn mưa rào thoắt đến, ồn ào một chốc rồi đi, đủ cho núi rừng cỏ cây tắm gội.

=> Tác dụng: làm thiên nhiên trở nên sống động, có hồn, chân thực và giàu sức sống trước mắt người đọc.

Câu 2: Viết đoạn văn tả đặc điểm nổi bật của một cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở, trong đó có hình ảnh so sánh hoặc nhân hoá.

Đáp án chuẩn:

Cuối tháng 3, cánh đồng lúa đã trưởng thành, từ xa đến gần xanh ngắt một màu. Cây lúa lúc này vẫn còn đương thì con gái, thân cây đứng thẳng, lá dài phất phơ trong gió như muôn ngàn cánh tay đang vẫy chào người nông dân. Đứng bên bờ ruộng, nhắm mắt lại để nghe tiếng lúa reo, em thấy lòng mình bình yên lắm. Cảm giác như đang được bước vào một chiều không gian khác, thênh thang và mênh mang.

VẬN DỤNG

Đóng vai nhân vật Trang trong bài “Quà sinh nhật” để nói lời cảm ơn Trinh khi nhận được món quà đặc biệt.

Đáp án chuẩn:

Trinh à, mình thực sự xúc động khi nhận được món quà từ cậu. Cậu thật tinh tế khi bắt được một thoáng cảm xúc vu vơ của mình. Rồi cậu đã chăm chút và nâng niu món quà ấy cho tới khi trao tận tay tớ vào ngày sinh nhật. Mình cảm ơn cậu nhiều. Hi vọng chúng mình sẽ chơi với nhau thật lâu và chia sẻ nhiều điều thú vị với nhau nhé.