BÀI 7. SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG

MỞ ĐẦU

Câu 1: Quan sát hình 1 và cho biết vì sao có bóng cây?

Đáp án chuẩn:

Cây có bóng vì có ánh mặt trời chiếu vào cây. 

Vật phát sáng và vật được chiếu sáng

Quan sát

Câu 1: Quan sát: Hãy cho biết vật sáng và vật được chiếu sáng trong hình dưới đây. 

Đáp án chuẩn:

Luyện tập

Câu 1: Nêu ví dụ về vật sáng và vật được chiếu sáng

Đáp án chuẩn:

- Vật sáng: chiếc đèn ô tô. Vật được chiếu sáng là làn đường, 2 hàng cây bên đường, các phương tiện phía trước xe.

- Vật sáng: ngọn lửa. Vật được chiếu sáng là không gian xung quanh ngọn lửa. 

Thí nghiệm

Câu 1: Thí nghiệm thực hành: Tìm hiểu về đường truyền ánh sáng. 

*Chuẩn bị: Tấm bìa có khe hẹp, đèn pin

*Tiến hành: 

• Đặt đèn pin và tấm bìa có khe hẹp trên bàn (hình 6).

• Hãy dự đoán về đường truyền của ánh sáng phía sau khe hẹp của tấm bìa nếu bật đèn pin. 

• Làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán của em. 

• Nhận xét về đường truyền của ánh sáng trong không khí. 

Đáp án chuẩn:

Đường truyền của ánh sáng trong không khí là một đường thẳng.

Câu 2: Tìm hiểu một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng.

*Chuẩn bị: Đèn pin, tấm bìa, tắm kính trong, tấm kính mờ...

*Tiến hành:

• Trao đổi với bạn về cách làm thí nghiệm để biết trong số các vật đã chuẩn bị thì vật nào là vật cho ánh sáng truyền qua và vật nào cản ánh sáng?

• Làm thí nghiệm theo cách đã chọn. 

• Ghi kết quả vào vở theo gợi ý sau: 

• Từ kết quả thí nghiệm, em rút ra điều gì?

Đáp án chuẩn:

- Thí nghiệm: Chiếu đèn pin qua từng vật gồm tấm bìa, tấm kính trong, tấm kính mờ rồi quan sát. 

- Nhận xét: Một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng

Luyện tập

Câu 1: Kể thêm một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng.

Đáp án chuẩn:

• Vật cho ánh sáng truyền qua: Cốc làm bằng thủy tinh trong suốt, cửa sổ làm bằng kính trong suốt. 

• Vật cản ánh sáng: Khúc gỗ, quyển sách.

Câu 2: Quan sát các vật trong mỗi hình dưới đây, hãy nêu tên bộ phận của vật cho ánh sáng truyền qua. Vì sao các bộ phận đó phải làm bằng vật liệu mà ánh sáng truyền qua được?

Đáp án chuẩn:

- Bộ phận cho ánh sáng truyền qua:

• (7) Đèn pin: Vỏ thủy tinh bóng đèn pin.

• (8) Đồng hồ: Mặt kính đồng hồ. 

• (9) Ô tô: Mặt kính đèn ô tô.

- Khi vật làm bằng vật liệu mà ánh sáng truyền qua được thì mắt ta mới nhìn thấy vật còn không thì sẽ không nhìn thấy được vật. 

Câu 3: Dựa vào các hình dưới đây và cho biết không khí xung quanh ta có cho ánh sáng truyền qua không?

Đáp án chuẩn:

Không khí xung quanh ta có cho ánh sáng truyền qua.

Câu 4: Vì sao chúng ta có thể nhìn thấy cá bơi trong hồ khi nước trong? Khi cá bơi phía sau tảng đá, lúc này chúng ta có nhìn thấy cá nữa không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

- Chúng ta có thể nhìn thấy cá bơi trong hồ khi nước trong vì ánh sáng có thể chiếu qua mặt nước.

- Khi cá bơi phía sau tảng đá, lúc này chúng ta không nhìn thấy cá nữa vì tảng đá cản ánh sáng.

3.Sự tạo thành bóng của vật

Thí nghiệm

Câu 1: Thí nghiệm thực hành: Tìm hiểu sự tạo thành bóng của vật

*Chuẩn bị: Một đèn, một quyển sách, một cái kẹp sách, một tấm kính trong, một tấm bìa khổ A3.

*Tiến hành:

- Đặt quyển sách chắn giữa đèn và tắm bìa (hình 13).

• Khi bật đèn sáng, em nhìn thấy gì trên tấm bìa? Giải thích hiện tượng.

- Thay quyền sách bằng tấm kính trong. 

• Kết quả quan sát trên tấm bìa có thay đổi gì? Giải thích hiện tượng.

Đáp án chuẩn:

- Khi bật đèn sáng, em thấy bóng của cuốn sách in trên tấm bìa. 

• Giải thích: Vì ánh sáng bị cuốn sách chắn sẽ không được nhìn thấy nên nó in hình cuốn sách. 

- Khi thay quyển sách bằng tấm kính trong thì ta không còn nhìn thấy bóng của vật nào nữa. 

Câu 2: Tìm hiểu sự thay đổi bóng của vật khi vị trí vật hoặc nguồn sáng thay đổi

• Dự đoán bóng của vật sẽ thay đổi như thế nào trong mỗi trường hợp nêu trong bảng dưới đây?

*Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.

• Rút ra kết luận về sự thay đổi bóng của vật khi vị trí vật hoặc nguồn sáng thay đổi.

Đáp án chuẩn:

- Kết luận: Vật và nguồn sáng càng gần nhau thì bóng của vật càng lớn, càng xa nhau thì bóng của vật càng nhỏ.

Luyện tập

Câu 1: Bàn học của bạn Nam kê sát cửa sổ nên buổi chiều mùa hè thường bị nắng chiếu vào. Theo em, bạn Nam có thể làm cách nào để hạn chế ánh nắng chiếu vào?

Đáp án chuẩn:

• Bạn Nam có thể di chuyển bàn học ra vị trí khác, tránh cửa sổ. 

Câu 2: Chơi trò chơi: “Tạo bóng”. Sử dụng tay để tạo bóng có hình dạng của các con vật (con chim, con thỏ,...) trên tường. Nhận xét về vị trí, hình dạng, kích thước của bóng khi thay đổi vị trí của tay.

Đáp án chuẩn:

- Khi thay đổi vị trí của tay: 

• Hình dạng của bóng không thay đổi.

• Kích thước của bóng có thay đổi.

• Vị trí của bóng không thay đổi.