BÀI 4. KHÔNG KHÍ XUNG QUANH TA

MỞ ĐẦU

Câu 1: Khí nào trong không khí cần cho sự hô hấp của con người, động vật và thực vật?

Đáp án chuẩn:

Trong không khí, khí oxi cần cho sự hô hấp của con người, động vật và thực vật

1. Thành phần của không khí

Quan sát

Câu 1: Quan sát: Dựa vào các hình dưới đây cho biết:

Câu hỏi: 

• Thành phần chính của không khí?

• Ngoài các thành phần chính, trong không khí còn chứa những gì?

Đáp án chuẩn:

- Thành phần chính của không khí gồm: oxi, nitrơ. 

- Trong không khí còn chứa: khí cacbonic và các chất khí khác. 

Thí nghiệm

Câu 2: Thực hành, thí nghiệm: Nhận biết trong không khí có hơi nước. 

*Chuẩn bị: Hai cốc nước như nhau và các viên nước đá (hình 4).

*Tiến hành:

• Quan sát bên ngoài thành cốc A và cóc B.

• Cho một số viên nước đá vào cốc B. Sau khoảng từ 3 đến 5 phút, quan sát hiện tượng xảy ra ở bên ngoài thành cốc A và cốc B._ :

• Cho biết nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đó.

Đáp án chuẩn:

- Sau 3-5 phút, ngoài cố B cho cục đá vào sẽ xuất hiện những hạt nước nhỏ. 

- Nguyên nhân: Nhiệt độ ở bên trong cốc nước thấp.Trong không khí đã có sẵn nước rồi, khi không khí tiếp xúc với thành cốc nhiệt độ ngoài thành cốc thấp nên nước sẽ ngưng tụ lại ở ngoài thành cốc.

Luyện tập

Câu 1: Nêu ví dụ cho thấy không khí có chưa hơi nước, bụi. 

Đáp án chuẩn:

- Vào mùa đông, trời lạnh, ta sẽ thấy hiện tượng sương mù. 

• Giải thích: Sương mù là hiện tượng hơi nước trong khí quyển ngưng tụ lại thành những hạt nước rất nhỏ lơ lửng trong không khí.

- Khi để đồ vật ở bên ngoài không khí, sau một thời gian sẽ thấy bụi bẩn bám dính vào đồ vật. 

2. Không khí có ở khắp nơi

Thí nghiệm

Câu 1: 

*Chuẩn bị: Một chậu nước, một chai rỗng có nắp đậy, một miếng mút xốp.

*Tiến hành: 

• Mở nắp, để chai ở bất kì vị trí nào xung quanh em rồi đóng nắp lại. Dự đoán trong chai có chứa gì. Sau đó:

- Nhúng phần miệng chai đã được đậy kín ngập trong nước rồi mở nắp chai, em thấy có gì nổi lên mặt nước. Vậy bên trong chai rỗng đó có chứa gì?

- So sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán của em.

• Hãy đưa ra cách làm để chứng minh bên trong những lỗ nhỏ li ti của miếng mút xốp khô (hình 5) có chứa không khí và thực hiện cách làm đó. 

• Qua những thí nghiệm trên cho biết không khí có ở những đâu?

Đáp án chuẩn:

• Dự đoán: trong chai có chứa không khí.

• Em thấy có bong bóng nổi lên mặt nước. Vậy bên trong chai rỗng đó có chứa không khí.

• Nhúng miếng mút xốp vào nước sẽ thấy có bong bóng khí nổi lên mặt nước chứng tỏ trong những lỗ nhỏ li ti của miếng mút xốp khô có chứa không khí

• Qua những thí nghiệm trên cho biết không khí có ở khắp mọi nơi. 

Luyện tập

Câu 1:  Kể tên một số vật có chứa không khí ở xung quanh em. 

Đáp án chuẩn:

Một số vật: Quả bóng bay, các chai, lọ...

3. Một số tính chất của không khí

Quan sát

Câu 1: Câu hỏi và thảo luận: Sử dụng các giác quan để trả lời câu hỏi sau:

• Em có nhìn thấy không khí không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Em không nhìn thấy không khí vì không khí không có màu. 

Câu 2: Không khí có mùi gì, có vị gì?

Đáp án chuẩn:

Không khí không có mùi, không có vị. 

Câu 3: Khi em ngửi thấy mùi thơm hay mùi khó chịu thì đó có phải là mùi của không khí không? Cho ví dụ?

Đáp án chuẩn:

- Khi em ngửi thấy mùi thơm hay mùi khó chịu thì đó không phải là mùi của không khí 

- VD: Khi giặt đồ, em sẽ ngửi thấy mùi thơm của hương liệu trong xà phòng chứ không phải là mùi của không khí. 

Quan sát

Câu 4: Quan sát: Em có nhận xét gì về hình dạng của không khí chứa trong các vật dưới đây? Từ đó cho biết không khí có hình dạng nhất định không?

Đáp án chuẩn:

Hình dạng của không khí phụ thuộc vào hình dạng các vật chứa nó. 

Thí nghiệm

Câu 5: Thí nghiệm, thực hành: Tìm hiểu tính chất giãn nở của không khí

* Chuẩn bị. Một chiếc bơm tiêm như hình 10a.

* Tiền hành: 

• Bịt kín đầu dưới bơm tiêm rồi dùng tay án ruột bơm tiêm như hình 10b. Sau đó thả tay ra.

• Mô tả hiện tượng xảy ra và giải thích.

Đáp án chuẩn:

Ruột bơm tiêm sẽ dần dần di chuyển lại vị trí ban đầu vì bị không khí có trong ống bơm đẩy lên. 

Thảo luận

Câu 1: Qua các hoạt động trên, hãy nêu một số tính chất của không khí

Đáp án chuẩn:

- Một số tính chất của không khí

• Không có mùi, không có vị

• Hình dạng của không khí phụ thuộc vào hình dạng các vật chứa nó

• Có thể bị nén lại hoặc giãn ra

• Có ở xung quanh chúng ta và có trong những chỗ rỗng của vật

Luyện tập

Câu 1: Tính chất nào của không khí được ứng dụng để làm những đồ dùng trong mỗi hình dưới đây? 

Đáp án chuẩn:

Tính giãn nở và  có hình dạng phụ thuộc vào hình dạng của đồ vật. 

Câu 2: Hãy nêu một số ví dụ khác về việc ứng dụng tính chất của không khí trong đời sống. 

Đáp án chuẩn:

- Khi ta dùng cây bơm để bơm xe đạp

- Ta thấy quả bóng bay theo nhiều hình dạng khác nhau