THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Trong các từ sau, đâu là từ mượn tiếng Hán, đâu là từ mượn các ngôn ngữ khác?

     Nhân loại, thế giới, video, nhận thức, cộng đồng, xích lô, cô đơn, nghịch lí, mê cung, a-xit, ba-zơ.

CH2: Theo em, vì sao chúng ta mượn những từ như email, video, Internet?

CH3: Em hãy đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

         Một cán bộ hưu trí ở phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội bực bội kế lại: "Do có công việc tại Thành phố Hồ Chí Minh một tuần nên tôi đã gọi điện tới một khách sạn trong đó để đặt phòng. Trong khi tôi đang hỏi về giá cả, dịch vụ thì cô lễ tân nghe điện thoại tuôn ra một tràng: “Anh book (đặt) phòng ạ? Anh chọn single hay double room (phòng đơn hay phòng đôi). “Anh sure (chắc chắn) rồi chứ? Anh có thể fix (cố định) lịch chính xác ngày đến được không? Trong trường hợp máy bay delay (hoãn chuyến) hoặc thay đổi kế hoạch anh phải confirm (xác nhận) lại cho em. Tôi nghe mà không thể liệu cô ta đang nói gì.”

(Bảo Linh, Sanh điệu hay tự đánh một mình? Báo An ninh thủ đó, số ra ngày 28-4-2012)

      Trơng câu chuyện trên, vì sao người cán bộ hưu trí không hiểu được những điều nhân viên lễ tân nói? Từ đó, em rút ra bài học gì về việc sử dụng từ mượn trong giao tiếp?

CH4: Giải thích nghĩa của từ in đậm trong các câu sau:

a. Thấy con mình có tài năng thiên bẩm vệ hội hoạ, người cha đã cho cậu theo học thầy Ve-rốc-chi-ô, một họa sĩ nổi tiếng.

b. Hai câu tục ngữ trên mới đọc qua có về mâu thuẫn, phủ định lẫn nhau, nhưng suy nghĩ kĩ thì thấy chúng bổ sung cho nhau, làm cho nhận thức về việc học thêm toàn diện.

c. Lực lượng chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc của dân tộc bình thường tiềm ẩn trong nhân dân, tương tự như chú bé làng Gióng nằm im không nói, không cười.

d. Quá trình phát triển của nhân vật Thánh Gióng dồi dào ý nghĩa nhân sinh và nên thơ, nên hoa biết bao!

CH5: Tìm những từ ghép có yếu tố Hán Việt trong bảng sau và giải thích nghĩa của những từ đó.

CH6: Đặt ba câu sử dụng một số từ Hán Việt tìm được ở trên.

CH7: Phân biệt nghĩa của những yếu tố Hán Việt đồng âm sau đây:

a) Thiên trong thiên vị, thiên trong thiên văn, thiên trong thiên niên kỉ.

b) Họa trong tai họa với họa trong hội họa, họa trong xướng họa.

c) Đạo trong lãnh đạo, đạo trong đạo tặc, đạo trong địa đạo.

VIẾT NGẮN

CH: Việc nhìn nhận một vấn đề từ nhiều góc độ sẽ mang đến cho chúng ta những lợi ích gì? Em hãy viết đoạn văn khoảng 150 chữ trình bày ý kiến của mình về vấn đề trên, trong đoạn văn có sử dụng ít nhất hai từ Hán Việt.

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: Từ mượn tiếng Hán là: nhân loại, thế giới, nhận thức, cộng đồng, cô đơn, nghịch lí, mê cung.

• Từ mượn các ngôn ngữ khác: video, xích lô, a-xit, ba-zơ.

CH2: - Theo em, chúng ta mượn những từ như email, video, Internet vì tiếng Việt của ta khó tìm được từ ngữ tương đương để biểu thị những khái niệm này. 

- Mặt khác, chúng ta sử dụng những từ mượn gốc Âu để làm phong phú thêm ngôn ngữ của chúng ta nhưng phải được sử dụng theo đúng nguyên tắc tránh bị xem là lạm dụng từ.

CH3: Trong câu chuyện trên, người cán bộ hưu trí không thể hiểu được những điều nhân viên lễ tân nói vì nhân viên đã dùng quá nhiều từ mượn gốc Âu.

Qua đó, em rút ra rằng sử dụng từ mượn cần phải thích hợp trong từng hoàn cảnh, đối tượng nghe phù hợp, không nên lạm dụng.

CH4: a) Tài năng: năng lực xuất sắc, khả năng làm giỏi và có sáng tạo trong công việc.

• Hội họa: một ngành nghệ thuật trong đó con người sử dụng màu vẽ để tô lên một bề mặt .

• Họa sĩ: người chuyên vẽ tranh nghệ thuật, có trình độ và đã được mọi người công nhận.

b) Phủ định: bác bỏ sự tồn tại, sự cần thiết của cái gì.

• Bổ sung: thêm vào cho đủ.

• Nhận thức: nhận ra và biết được, hiểu được.

c) Dân tộc: tên gọi những cộng đồng người có chung một ngôn ngữ, một lãnh thổ, một nền kinh tế và một truyền thống văn hoá.

• Nhân dân: đông đảo những người dân, thuộc mọi tầng lớp, đang sống trong một khu vực nào đó.

d) Phát triển: biến đổi hoặc làm cho biến đổi theo chiều hướng tăng, từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp.

• Nhân sinh: quan niệm thành hệ thống về cuộc đời, về ý nghĩa và mục đích sống của con người.

CH5: - bình đẳng: ngang hàng nhau về trách nhiệm và quyền lợi.

- đối thoại, đối đáp: cuộc nói chuyện giữa hai hay nhiều người với nhau để bàn bạc, trao đổi ý kiến.

- tư chất nghĩa là đặc tính có sẵn của một người, riêng tư nghĩa là riêng của từng người.

- quan điểm: cách nhìn nhận, suy nghĩ một sự vật, một vấn đề; quan sát là xem xét từng chi tiết để tìm hiểu.

- tuyệt chủng nghĩa là mất hẳn nòi giống, tuyệt vọng nghĩa là mất hết mọi hi vọng.

CH6: Đặt câu:

• Lời đối đáp của cậu bé đã thể hiện sự thông minh và tư duy nhanh nhạy của cậu.

• Lớp trưởng lớp em có tư chất của một nhà lãnh đạo. 

• Nếu không bảo vệ loài quý hiếm, chúng sẽ bị tuyệt chủng như loài khủng long khi xưa.

CH7: a) Thiên trong thiên vị là nghiêng theo, nghe theo một bên này hơn bên kia.

• Thiên trong thiên văn là thiên nhiên.

• Thiên trong thiên niên kỷ là chỉ thời gian (năm).

b) Họa trong tai họa là chỉ điềm xấu xảy ra.

• Họa trong hội họa là vẽ.

• Họa trong xướng họa là đối đáp với nhau bằng những bài thơ cùng một thể, một vần.

c) Đạo trong lãnh đạo là chỉ đạo.

• Đạo trong đạo tặc là trộm cướp.

• Đạo trong địa đạo là đường hầm đào ngầm dưới đất.

VIẾT NGẮN

CH: Khi nhìn nhận một vấn đề dưới nhiều góc độ, con người sẽ có được cái nhìn tổng quan nhất. Mọi vấn đề trong cuộc sống đều có hai mặt tốt - xấu, phải - trái, đúng - sai… Nếu chỉ đánh giá từ một góc độ dễ đưa đến kết luận sai lầm. Rèn luyện tư duy phản biện giúp con người tránh được lối suy nghĩ thiển cận, bồi dưỡng tính kiên nhẫn. Từ đó tạo cơ sở và động lực để con người sáng tạo và thành công. Như vậy, để nhận định vấn đề một cách đúng đắn, chúng ta phải thay đổi góc nhìn, tìm hiểu mọi việc một cách toàn diện.