BÀI 21: QUỐC HỘI, CHỦ TỊCH NƯỚC, CHÍNH PHỦ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

Mở đầu

CH : Em hãy kể một số hoạt động của Quốc hội (hoặc Chủ tịch nước, Chính phủ) trong thực tiễn và chia sẻ ý nghĩa của hoạt động đó.

Khám phá 1

CH : Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Quốc hội đã thực hiện chức năng lập pháp như thế nào trong kì họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV?

2. Chức năng lập hiến, lập pháp của Quốc hội được biểu hiện như thế nào?

Khám phá 2

CH : Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Trong nhiệm kì khóa XIV, Quốc hội đã quyết định những vấn đề quan trọng nào của đất nước?

2. Theo em, Quốc hội có quyền quyết định những vấn đề nào để thực hiện chức năng của mình? Nêu ví dụ minh họa.

 Khám phá 3

CH : Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Theo em, tại sao hoạt động của Nhà nước cần có sự giám sát tối cao của Quốc hội?

Khám phá 4

CH  1: Em hãy quan sát sơ đồ để trả lời câu hỏi:

Theo em, có thể thay đổi vị trí của các thành phần trong sơ đồ trên được không? Vì sao?

Khám phá 5

CH  1: Em hãy cho biết, kì họp của Quốc hội có phải là hình thức hoạt động của Quốc hội không. Vì sao?

CH  2: Nêu các hình thức hoạt động của Quốc hội mà em biết

Khám phá 6

CH  1: Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Em hãy cho biết, các thông tin trên đề cập đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn gì của Chủ tịch nước.

Khám phá 7

CH  1: Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Dựa vào các thông tin trên, em hãy cho biết hình thức hoạt động của Chủ tịch nước là gì.

Khám phá 8

CH : Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 80/2017/NĐ-CP thể hiện chức năng gì?

2. Vì sao Chính phủ phải báo cáo với Quốc hội ở phiên họp, kì họp của Quốc hội?

3. Chức năng hành pháp của Chính phủ là gì? Vì sao Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội?

Khám phá 9

CH : Dựa vào sơ đồ 2, em hãy trình bài cơ cấu tổ chức của Chính phủ. Kể tên các bộ và cơ quan ngang bộ của nước ta hiện nay..

Khám phá 10

CH : Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Chính phủ hoạt động theo hình thức nào?

2. Việc Chính phủ làm việc theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số thể hiện nguyên tắc gì trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam?

Luyện tập 1

CH  2: Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?

Luyện tập 2

CH : Em có nhận xét gì về hành vi của mỗi nhân vật trong các tình huống sau?   

Luyện tập 3

CH : Em hãy xử lí các tình huống sau:  

Nếu là Đ, em sẽ nói gì với H?

Nếu là V, em sẽ làm gì?

Luyện tập 4

CH : Em hãy tìm hiểu và cho biết Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ của nước ta hiện nay là ai?

Vận dụng 1

CH : Em và các bạn hãy liệt kê các việc học sinh có thể làm để góp phần ủng hộ các chính sách của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ đối với người dân ở địa phương em.

Vận dụng 2

CH : Em hãy viết một bài luận về ý nghĩa của việc Quốc hội tổ chức lấy ý kiến nhân dân khi làm Hiến pháp và chia sẻ sản phẩm với cả lớp.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

Mở đầu

CH : 

Tóm tắt vai trò người dân trong xây dựng bộ máy nhà nước:

• Nền tảng: Nhân dân là nguồn gốc, chủ thể quyền lực nhà nước.

• Biểu hiện: Tham gia bầu cử, giám sát, quản lý nhà nước, bảo vệ Tổ quốc.

• Ý nghĩa: Đảm bảo tính dân chủ, hiệu quả, đoàn kết.

• Phát huy: Nâng cao nhận thức, cải thiện cơ chế, tăng cường trách nhiệm.

Ví dụ hoạt động:

• Kỳ họp thứ 7 Quốc hội: Hoàn thiện pháp luật, giải quyết vấn đề dân sinh, giám sát.

• Hoạt động khác: Trao huân chương, hỗ trợ người dân, đàm phán quốc tế.

Khám phá 1

CH : 

1. Chức năng lập pháp của Quốc hội:

- Quốc hội đã thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam sửa đổi, bổ sung năm 2013.

- Kì họp thứ 9 Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua 10 luật.

2. Chức năng lập hiến, lập pháp của Quốc hội:

- Chức năng lập hiến của Quốc hội được biểu hiện thông qua hoạt động soạn thảo, sửa đổi, bổ sung, thông qua, ban hành Hiến pháp.

- Chức năng lập pháp của Quốc hội được biểu hiện thông qua hoạt động lập chương trình xây dựng, soạn thảo, thẩm tra, lấy ý kiến, thông qua, ban hành các văn bản luật.

Khám phá 2

CH :

1.Trong nhiệm kì khóa XIV, Quốc hội đã quyết định những vấn đề là:

- Dự án đầu tư xây dựng cảng hàng không quốc tế Long Thành

- Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc – Nam phía đông giai đoạn 2017- 2020,

- Đề án tổng thể phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2012-2030, ...

2. Quốc hội có quyền quyết định những vấn đề về mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, những vấn đề liên quan đến việc xây dựng, phát triển nhà nước và nâng cao đời sống của nhân dân, những vấn đề đối nội, đối ngoại và quốc phòng, an ninh đất nước.

Ví dụ: dự án đầu tư xây dựng cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Khám phá 3

CH :Quốc hội giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội và giám sát tối cao hoạt động của các cơ quan, thiết chế chính trị do Quốc hội thành lập trong bộ máy nhà nước.

Khám phá 4

CH  1:Không thể tự ý thay đổi vị trí các thành phần trong sơ đồ trên vì cơ cấu tổ chức của Quốc hội đã được quy định.

Khám phá 5

CH  1: 

Kì họp của Quốc hội là hình thức hoạt động của Quốc hội vì:

- Kì họp là nơi biểu hiện trực tiếp và tập trung nhất quyền lực nhà nước của Quốc hội; đồng thời là nơi thể hiện trí tuệ tập thể của các đại biểu Quốc hội.

- Tại kì họp, Quốc hội thảo luận dân chủ và quyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước và của nhân dân

CH 2: Kì họp Quốc hội, phiên họp Quốc hội, cuộc họp Quốc hội.

Khám phá 6

CH  1: 

- Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh.

- Quyết định tặng thưởng huân chương, huy chương, các giải thưởng nhà nước, danh hiệu vinh dự nhà nước;

- Quyết định cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

Khám phá 7

CH  1: 

Hình thức hoạt động của Chủ tịch nước là:

- Các hoạt động cá nhân: lắng nghe, tìm hiểu đời sống nhân dân, quan tâm đến tâm tư, nguyện vọng của mọi người dân, thăm và tặng quà cho các cá nhân tiêu biểu,...

- Việc ban hành lệnh, quyết định.

- Việc ủy nhiệm cho Phó Chủ tích nước thực hiện một số nhiệm vụ thay thế mình.

Khám phá 8

CH : 

1. Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 80/2017/NĐ-CP thể hiện chức năng hành pháp của chính phủ.

2. Chính phủ phải báo cáo với Quốc hội ở phiên họp, kì họp của Quốc hội vì: Luật Tổ chức Chính phủ quy định: Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội.

3. Chính phủ tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

Chức năng hành pháp của Chính phủ được thể hiện qua các phương diện như:

- Đề xuất, xây dựng chính sách vĩ mô, đề xuất định hướng phát triển kinh tế - xã hội

- Đề xuất dự thảo luật trình Quốc hội;

- Ban hành chính sách, kế hoạch cụ thể theo thẩm quyền, an hành các văn bản dưới luật để thực thi các chủ trương, chính sách, văn bản do Quốc hội ban hành: tổ chức thực hiện pháp luật;

- Thiết lập trật tự hành chính, thống nhất quản lí nền hành chính quốc gia trên cơ sở quy định của pháp luật....

- Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội vì Chính phủ do Quốc hội bầu ra, chịu sự giám sát của Quốc hội.

Khám phá 9

CH : 

- Cơ cấu tổ chức của Chính phủ:

+ Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và những nhiệm vụ được giao.

+ Cơ cấu tổ chức của Chính phủ gồm bộ và cơ quan ngang bộ. Đây là những cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lí nhà nước về một số ngành, lĩnh vực và các dịch vụ công thuộc ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc.

+ Cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ gồm vụ, văn phòng, thanh tra, cục, tổng cục, đơn vị sự nghiệp công lập.

- Các bộ và cơ quan ngang bộ của nước ta hiện nay: Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Giao thông vận tải, Bộ kế hoạch và đầu tư, Bộ khoa học và công nghệ, Bộ Lao động – Thương binh và xã hội, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và môi trường, Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và truyền thông, Bộ Văn hóa thể thao và du lịch, Bộ xây dựng, Bộ Y tế.

Khám phá 10

CH :

1. Chính phủ hoạt động theo 3 hình thức:

- Thông qua các phiên họp của Chính phủ

- Thông qua hoạt động của Thủ tướng Chính phủ

- Thông qua hoạt dộng của Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

2. Việc Chính phủ làm việc theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số thể hiện nguyên tắc chế độ tập thể quyết định theo đa số trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Luyện tập 1

CH  2: 

a. Đúng. Vì Quốc hội thực hiện quyền lập pháp 

b. Sai. Chỉ có công dân từ đủ 18 tuổi trở lên

c. Đúng. Vì nhân dân bầu ra đại biểu Quốc hội, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ là đại biểu Quốc hội và được các đại biểu Quốc hội khác bầu nên.

Luyện tập 2

CH : 

a. Việc làm của B là đúng, B đã giúp người dân hiểu rõ và chính xác quy định quản lý, sử dụng pháo của Chính phủ.

b. A làm đúng. Việc xem tường thuật phiên chất vấn của đại biểu Quốc hội giúp chúng ta có thêm nhiều thông tin bổ ích về tình hình đất nước.

c. bà N đã làm sai vì không có quyền được bỏ phiếu bầu cử thay người khác, trừ một số trường hợp theo luật định.

d. K đã làm đúng. K đã thực hiện tốt trách nhiệm, nghĩa vụ công dân đối với các cơ quan trong bộ máy nhà nước.

Luyện tập 3

CH : 

a. Nếu là Đ, em sẽ giải thích cho H hiểu về vai trò của Quốc hội đối 

b. Nếu là V, em sẽ giải thích, góp ý để chú H hiểu đúng về vị trí, vai trò của một số lãnh đạo trong bộ máy nhà nước.

Luyện tập 4

CH : 

Dưới đây là danh sách các lãnh đạo cấp cao của Việt Nam hiện nay:

• Chủ tịch Quốc hội: Ông Trần Thanh Mẫn

• Phó Chủ tịch Quốc hội: Bà Nguyễn Thị Thanh

• Chủ tịch nước: Đại tướng Tô Lâm

• Phó Chủ tịch nước: Bà Võ Thị Ánh Xuân

• Thủ tướng Chính phủ: Ông Phạm Minh Chính

• Phó Thủ tướng Chính phủ: Gồm 4 người, bao gồm Ông Lê Thành Long, Ông Lê Minh Khái, Ông Trần Lưu Quang và Ông Trần Hồng Hà

Vận dụng 1

CH : 

- Việc học sinh có thể làm:

+ Đi bỏ phiếu khi đến tuổi theo quy định

+ Tìm hiểu về Hiến pháp, pháp luật.

+ Tìm hiểu về bộ máy nhà nước.

+ Tuân thủ những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đề ra.

- Việc không nên làm: tránh những tư tưởng sai lệch, xuyên tạc thông tin về Chính phủ.

Vận dụng 2

CH : 

1. Thể hiện bản chất dân chủ:

• Hiến pháp do nhân dân, vì nhân dân, phục vụ nhân dân.

• Lấy ý kiến nhân dân thể hiện tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân.

• Góp phần xây dựng Hiến pháp phù hợp nguyện vọng, чаяння nhân dân.

2. Nâng cao chất lượng Hiến pháp:

• Bổ sung, hoàn thiện nội dung dự thảo Hiến pháp.

• Giúp Quốc hội có cái nhìn toàn diện về các vấn đề cần quy định.

3. Tăng cường sự đồng thuận:

• Nâng cao nhận thức của nhân dân về Hiến pháp.

• Tạo sự đồng thuận trong xã hội đối với Hiến pháp.