BÀI 5: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

Mở đầu

CH 1: Ngân sách nhà nước góp phần cho sự phát triển của các tỉnh miền núi như thế nào?

CH 2: Hãy chia sẻ hiểu biết của em về ngân sách nhà nước.

Khái niệm, đặc điểm của ngân sách nhà nước

a) Ngân sách nhà nước là gì?

CH 1: Ngân sách nhà nước gồm các khoản thu, chi gì?

CH 2: Ai được quyền quyết định các khoản thu, chi của ngân sách nhà nước?

b) Đặc điểm của ngân sách nhà nước

CH 1: Mục đích của việc thu, chi ngân sách nhà nước là gì?

CH2: Kể tên một số quỹ trong ngân sách nhà nước và chia sẻ hiểu biết của em về quỹ đó?

CH3: Người dân đóng góp vào ngân sách nhà nước được hoàn trả trực tiếp không? Vì sao?

Vai trò của ngân sách nhà nước 

CH 1: Trong sơ đồ 2 khoản chi nào dành cho hoạt động của bộ máy nhà nước?

CH 2: Ngân sách nhà nước đã góp phần định hướng phát triển sản xuất đề hình thành cơ cầu kinh tế hợp lí, điều tiết thị trường, bình ôn giá cả, kiềm chế lạm phát như thế nào?

CH 3: Quỹ dự trữ quốc gia trong ngân sách nhà nước đóng vai trò như thê nào trong phòng chóng dịch bệnh COVID - 19?

CH 4: Gia đình anh T đã được hỗ trợ từ quỹ phúc lợi của ngân sách nhà nước như thế nào?

Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách 

CH 1: Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã đảm bảo quyền gì của công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách nhà nước?

CH 2: Ngư dân xã Q được hưởng quyền và nghĩa vụ gì theo quy định của pháp luật ngân sách nhà nước?

Luyện tập

CH  1: Em hãy cho biết ý kiến nào sau đây là đúng/không đúng. Vì sao?

a. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước trong một năm.

b. Nguồn thu của ngân sách nhà nước là các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia.

c. Nguồn chi bảo đảm sự hoạt động của bộ máy nhà nước là nguồn chi từ ngân sách nhà nước.

d. Ngân sách nhà nước do nhà nước sở hữu nên người dân không cần phải kiểm tra, giám sát việc nhà nước sử dụng ngân sách như thế nào.

CH 2: Theo em, trong các tình huống sau, ai thực hiện đúng, ai vi phạm pháp luật ngân sách nhả nước? Vì sao?

a. Ông M đưa ông N là em trai minh vào danh sách nhận hỗ trợ của Chính phủ cho người dân vùng bão lũ. Tuy nhiên, thấy mình có điều kiện tốt hơn nhiều người khác nên ông N đã tự nguyện xin không nhận sự hỗ trợ này, nhường cho người khác có hoản cảnh khó khăn hơn.

b. Do phải nộp nhiều khoản không đúng theo quy đnh của pháp luật, người dân xã X yêu câu cán bộ xã phải giải trình công khai các khoản thu chi. Tuy nhiên, cán bộ xã trả lời rằng. họ không có nghĩa vụ phải làm điều đó, trừ khi có yêu câu từ cắp trên.

c. H luôn thực hành và nhắc các bạn tiết kiệm điện nước, bảo vệ tải sản của nhà trường.

d. Các cơ quan nhà nước trong tỉnh A đều hưởng ứng phong trào tiết kiệm chỉ tiêu công, không sử dụng ô tô của cơ quan đưa nhân viên đi tham quan, du lịch.

CH 3: Em hãy giải đáp thắc mắc giúp các bạn trong những tình huống sau:

a. Gần nhà H có một cụ già sống một mình. Cùng với sự giúp đỡ của mọi người trong thôn xóm, cụ còn được nhận một khoản trợ cấp hằng tháng của Nhà nước. H băn khoăn: "Nhà nước lấy đâu ra tiên để trợ cấp cho các cụ nhỉ?".

b. Gia đỉnh T về thăm quê. Qua trạm thu phí trên đường cao tốc, bố trả tiền cho nhân viên thu phi. Tùng thắc mắc: "Bồ ơi, sao minh phải trả tiền cho họ ạ?".

Vận dụng

CH 1: Viết một công trình sử dụng ngân sách nhà nước ở địa phương em và ý nghĩa của công trình đó

CH 2: Gia đình em đã thực hiện nghĩa vụ gì và được hưởng những quyền lợi gì từ ngân sách nhà nước? hãy thống kê theo mẫu?

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

Mở đầu

CH 1: Các địa phương này đã sử dụng vào việc mở rộng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế.

CH 2: 

• Ngân sách nhà nước là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của nhà nước, ra đời từ rất sớm cùng với sự hình thành của nhà nước. 

• Ngân sách nhà nước vừa là nguồn lực để duy trì bộ máy nhà nước vừa là công cụ hữu ích để nhà nước quản lý, điều tiết nền kinh tế quốc dân và giải quyết các vấn đề xã hội.

Khái niệm, đặc điểm của ngân sách nhà nước

CH 1: 

- Ngân sách nhà nước gồm các khoản thu : Thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu, thu viện trợ, thu từ dầu thô và thu nội địa.

- Ngân sách nhà nước gồm các khoản chi : Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách nhà nước, chi cải cách tiền lương, tính giãn biên chế, Chi đầu tư phát triển, chi trả nợ lãi, chi viện trợ, chi thường xuyên.

CH 2: Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước.

b)

CH 1: Hình thành quĩ ngân sách Nhà nước nhằm thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.

CH 2:

- Quỹ khám chữa bệnh cho người nghèo

- Quỹ giải quyết việc làm

 - Quỹ hỗ trợ nông dân

 - Quỹ hợp tác xã

 - Quỹ bảo trì đường bộ

- Quỹ bảo vệ phát triển rừng

- Quỹ phát triển đất

- Quỹ phòng chống tội phạm

CH 3: Không hoàn trả trực tiêp vì:  ngân sách Nhà nước chứa đựng các quan hệ phân phối

Vai trò của ngân sách nhà nước 

CH 1: Chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên.

CH 2: 

- Cung cầp nguồn tải chính đề duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước.

- Định hướng phát triển sản xuất vào những vùng, lĩnh vực cản thiết để hinh thành cơ cầu kinh tế hợp lí.

- Là công cụ điều tiết thị trường, binh ôn giá cả, kiểm chế lạm phát.

- Là công cụ điều tiết thu nhập qua thuế và quỹ phúc lợi xã hội.

- Tạo lập quỹ dự trữ quốc ự? để phòng chống thiên tai, dịch bệnh,... và một số nhiệm vụ đột xuất, cấp thiết.

- Là công cụ mở rộng quan hệ đối ngoại, đầy nhanh quá trình hợp tác và hội nhập quốc tế.

CH 3: Chinh phủ đã dùng quỹ dự trữ quốc gia của ngân sách nhà nước với các gói hỗ trợ hàng chục nghìn đồng, cung ứng kịp thời, đây đủ lương thực, thực phẩm thiết yếu, trợ cấp tiền cho nhân dân

CH 4: Các con anh đều được đi học ở trường dân tộc nội trú tỉnh do Nhà nước hỗ trợ kinh phi, mọi người trong gia đình đều được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí...

- Ngoài ra, gia đình anh còn được nhận tiền hỗ trợ từ ngân sách tạo điều kiện chuyển đổi mô hình sản xuất để thoát nghèo.

Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách 

CH 1: Công khai ngân sách nhà nước được xây dựng trên cơ sở tham khảo các mô hình trên thể giới, từng bước hiện thực hoá mục tiêu của Chinh phủ và Bộ Tải chính trong việc cam kết thực hiện công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm giải trình trong phân bổ, quản li, sử dụng nguồn lực công.

CH 2: 

• Ngư dân xã Q rất phấn khởi vì được vay vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để đóng tàu kiên cố vươn khơi đánh cá

•  xây dựng dự án đóng tàu phù hợp, hiệu quả và phương án trả nợ để được xét duyệt vay tiền, cam kết sử dụng tiền đúng mục đích, thực hiện đúng tiến độ dự án, trả nợ vay và đóng thuế đây đủ cho Nhà nước

Luyện tập

CH 1: 

a. => Đúng: Ngân sách nhà nước (NSNN) là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước được dự toán và thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Có các trường hợp các khoản thu chi này kéo dài hơn 1 năm, ví dụ NSNN trung hạn là các khoản thu chi của nhà nước trong 3 năm.

b. => Đúng: Thuế, phí, lệ phí có tính chất thuế (như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, phí bảo trì đường bộ, lệ phí công chứng…)

c. => Đúng: Nhóm chi thường xuyên được hiểu đơn giản là khoản chi nhằm duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước, ví dụ như lương thưởng, công tác, hội họp, thiết bị văn phòng, thanh toán dịch vụ công cộng (điện, nước…), công tác phí, chi sửa chữa thường xuyên máy móc, văn phòng…

d.=> Sai : vì phải có tính rõ ràng minh bạch vì ngân sách nhà nước một phần cũng là do nhân dân đóng góp vào.

CH 2:

a. 

- Ông M thực hiện sai: vì đã không hỗ trọ đúng người cần hỗ trợ mà đã đưa người thân cảu mình chiếm phần hỗ trợ của người có hoàn cảnh khó khăn

- Ông N thực hiện đúng vì đã nhận thấy mình không phải gia đình có hoàn cảnh khó khăn để nhân hỗ trợ nên đã từ chối

b. 

- Cán bộ xã X làm sai: vì đã thu những khoảng không đúng

c. - H đúng vi làm như vậy góp phần làm giảm chi phí ngân sách cho nhà nước 

d. - Tỉnh A đúng vì đã tiết kiệm ngân sách nhà nước 

CH 3:

a. Tiền đó được lấy ra từ ngân sách nhà nước trong khoản hỗ trợ Quỹ hỗ trợ người nông dân.

b. => Vì nhà nước phải thu để cho chí phí bảo trì đường bộ

Vận dụng

CH 1: Hs tìm hiểu ở địa phương mình sống

CH 2: 

Nghĩa vụ:

• Thực hiện hợp đồng lao động, tôn trọng danh dự, nhân phẩm của người lao động.
• Tham gia đối thoại, trao đổi với người sử dụng lao động, thực hiện quy chế dân chủ.
• Nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp.

Quyền:

• Làm việc, tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp.
• Hưởng lương phù hợp, được bảo hộ lao động, nghỉ ngơi, hưởng phúc lợi.
• Tham gia tổ chức đại diện người lao động, tham gia đối thoại, thương lượng tập thể.
• Tham gia quản lý theo nội quy của người sử dụng lao động.