BÀI 5: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 

Mở đầu

Câu 1: Ngân sách nhà nước góp phần cho sự phát triển của các tỉnh miền núi như thế nào?

Giải nhanh:

Ổn định đời sống, phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần

Câu 2: Hãy chia sẻ hiểu biết của em về ngân sách nhà nước.

Giải nhanh:

Ngân sách nhà nước là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của nhà nước, ra đời từ rất sớm cùng với sự hình thành của nhà nước. 

Khái niệm, đặc điểm của ngân sách nhà nước

a) Ngân sách nhà nước là gì?

Câu 1: Ngân sách nhà nước gồm các khoản thu, chi gì?

Giải nhanh:

- Thu cân đối, thu viện trợ, thu từ dầu thô và thu nội địa.

- Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách nhà nước, chi cải cách tiền lương, tính giãn biên chế…

Câu 2: Ai được quyền quyết định các khoản thu, chi của ngân sách nhà nước?

Giải nhanh:

Cơ quan nhà nước có thẩm quyền

b) Đặc điểm của ngân sách nhà nước

Câu 1: Mục đích của việc thu, chi ngân sách nhà nước là gì?

Giải nhanh:

Thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.

Câu 2: Kể tên một số quỹ trong ngân sách nhà nước và chia sẻ hiểu biết của em về quỹ đó?

Giải nhanh:

Quỹ khám chữa bệnh cho người nghèo, quỹ giải quyết việc làm

Câu 3: Người dân đóng góp vào ngân sách nhà nước được hoàn trả trực tiếp không? Vì sao?

Giải nhanh:

Không vì: ngân sách Nhà nước chứa đựng các quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị nảy sinh 

Vai trò của ngân sách nhà nước 

Câu 1: Trong sơ đồ 2 khoản chi nào dành cho hoạt động của bộ máy nhà nước?

Giải nhanh:

Chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên.

Câu 2: Ngân sách nhà nước đã góp phần định hướng phát triển sản xuất đề hình thành cơ cầu kinh tế hợp lí, điều tiết thị trường, bình ôn giá cả, kiềm chế lạm phát như thế nào?

Giải nhanh:

Cung cầp nguồn tải chính đề duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước, điều tiết thị trường, kiểm chế lạm phát.

Câu 3: Quỹ dự trữ quốc gia trong ngân sách nhà nước đóng vai trò như thế nào trong phòng chóng dịch bệnh COVID - 19?

Giải nhanh:

Hỗ trợ, cung ứng kịp thời lương thực, thực phẩm thiết yếu, trợ cấp tiền cho nhân dân

Câu 4: Gia đình anh T đã được hỗ trợ từ quỹ phúc lợi của ngân sách nhà nước như thế nào?

Giải nhanh:

Các con anh đều được đi học ở trường dân tộc nội trú tỉnh do Nhà nước hỗ trợ kinh phi, cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí; tạo điều kiện chuyển đổi mô hình sản xuất 

Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách 

Câu 1: Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã đảm bảo quyền gì của công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách nhà nước?

Giải nhanh:

Tăng cường sự giám sát của xã hội.

Câu 2: Ngư dân xã Q được hưởng quyền và nghĩa vụ gì theo quy định của pháp luật ngân sách nhà nước?

Giải nhanh:

Vay vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước 

Luyện tập

Câu 1: Em hãy cho biết ý kiến nào sau đây là đúng/không đúng. Vì sao?

a. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước trong một năm.

b. Nguồn thu của ngân sách nhà nước là các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia.

c. Nguồn chi bảo đảm sự hoạt động của bộ máy nhà nước là nguồn chi từ ngân sách nhà nước.

d.Ngân sách nhà nước do nhà nước sở hữu nên người dân không cần phải kiểm tra, giám sát việc nhà nước sử dụng ngân sách như thế nào.

Giải nhanh:

a. Đúng: Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước được dự toán và thực hiện trong một năm 

b. Đúng: Thuế, phí, lệ phí có tính chất thuế 

c. Đúng: ví dụ như lương thưởng, công tác, hội họp, chi sửa chữa thường xuyên 

d. Sai vì phải có tính rõ ràng minh bạch 

Câu 2: Theo em, trong các tình huống sau, ai thực hiện đúng, ai vi phạm pháp luật ngân sách nhả nước? Vì sao?

a. Ông M đưa ông N là em trai minh vào danh sách nhận hỗ trợ của Chính phủ cho người dân vùng bão lũ. Tuy nhiên, thấy mình có điều kiện tốt hơn nhiều người khác nên ông N đã tự nguyện xin không nhận sự hỗ trợ này, nhường cho người khác có hoản cảnh khó khăn hơn.

b. Do phải nộp nhiều khoản không đúng theo quy đnh của pháp luật, người dân xã X yêu câu cán bộ xã phải giải trình công khai các khoản thu chi. Tuy nhiên, cán bộ xã trả lời rằng. họ không có nghĩa vụ phải làm điều đó, trừ khi có yêu câu từ cắp trên.

c. H luôn thực hành và nhắc các bạn tiết kiệm điện nước, bảo vệ tải sản của nhà trường.

d. Các cơ quan nhà nước trong tỉnh A đều hưởng ứng phong trào tiết kiệm chỉ tiêu công, không sử dụng ô tô của cơ quan đưa nhân viên đi tham quan, du lịch.

Giải nhanh:

a.

- Ông M thực hiện sai: vì đã chiếm phần hỗ trợ của người có hoàn cảnh khó khăn

- Ông N thực hiện đúng vì nhường cơ hội đó cho người có hoàn cảnh khó khăn hơn 

b. Cán bộ xã X làm sai: vì đã thu những khoản không đúng trong ngân sách nhà nước 

c. H đúng vì làm giảm chi phí ngân sách cho nhà nước 

d. Đúng vì đã tiết kiệm ngân sách nhà nước 

Câu 3: Em hãy giải đáp thắc mắc giúp các bạn trong những tình huống sau:

a. Gần nhà H có một cụ già sống một mình. Cùng với sự giúp đỡ của mọi người trong thôn xóm, cụ còn được nhận một khoản trợ cấp hằng tháng của Nhà nước. H băn khoăn: "Nhà nước lấy đâu ra tiên để trợ cấp cho các cụ nhỉ?".

b. Gia đỉnh T về thăm quê. Qua trạm thu phí trên đường cao tốc, bố trả tiền cho nhân viên thu phi. Tùng thắc mắc: "Bố ơi, sao minh phải trả tiền cho họ ạ?".

Giải nhanh:

a. Tiền đó được lấy ra từ ngân sách nhà nước 

b. Vì nhà nước phải thu để cho chí phí bảo trì đường bộ 

Vận dụng

Câu 1: Viết một công trình sử dụng ngân sách nhà nước ở địa phương em và ý nghĩa của công trình đó

Giải nhanh:

Hs tìm hiểu ở địa phương mình sống

Câu 2: Gia đình em đã thực hiện nghĩa vụ gì và được hưởng những quyền lợi gì từ ngân sách nhà nước? hãy thống kê theo mẫu?

Giải nhanh:

- Thực hiện hợp đồng lao động; Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ

- Làm việc; tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, hưởng lương phù hợp với trình độ, kỹ năng nghề