Video giảng Ngữ văn 6 Cánh diều bài 7: Lượm

Tóm lược nội dung

BÀI 7 - VĂN BẢN 2 - LƯỢM

Chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

- Nhận biết được những đặc điểm hình thức (vần, nhịp, biện pháp tu từ, yếu tố tự sự và miêu tả), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa) của bài thơ có sử dụng yêu tự sự và miêu tả.

- Hiểu được những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài thơ: Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự, miêu tả, với biểu cảm và các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức trò chơi: Theo dòng lịch sử 

Chia lớp thành 4 nhóm, với mỗi câu hỏi của GV, nhóm nào có đáp án nhanh nhất và chính xác nhất sẽ giành chiến thắng.

1. Một thiếu nhi và cũng là một danh tướng nhà Trần, vì không được dự Hội nghị Bình Than đã bóp nát quả cam, về nhà chiêu binh mãi mã đi đánh giặc, lập được nhiều công lớn; hi sinh trên chiến trường.

2. Tên thật là Lê Hữu Trọng, là Việt kiều tại Thái Lan, tham gia hoạt động cách mạng từ khi lên 10 tuổi. Trong một buổi mít tinh tại Sài Gòn), để bảo vệ đồng chí của mình, anh đã bắn chết mật thám Le Grand. Bị bắt và bị thực dân Pháp kết án tử hình khi mới 17 tuổi.

3. Người dân tộc Nùng, tên thật là Nông Văn Dền, làm liên lạc cho cách mạng. Trong một lần phát hiện quân Pháp bao vây cơ sở của cách mạng, anh đã đánh lạc hướng chúng và hi sinh khi mới 14 tuổi.

4. Sinh năm 1933, quê tại Bà Rịa, là liên lạc viên sau đó là đội viên Đội công an xung phong Đất Đỏ. Bị bắt, đày ra Côn Đảo và bị giặc Pháp bí mật xử tử năm 1952.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

NỘI DUNG 1: ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG

NV1: Tìm hiểu văn bản

Từ phần chuẩn bị ở nhà, hãy tình bày những hiểu biết về tác giả Tố Hữu và bài thơ Lượm.

Video trình bày nội dung:

1 Tác giả

- Tên:  Tố Hữu

- Năm sinh – năm mất: 1920- 2002

- Quê: Thừa Thiên Huế.

- Ông là nhà cách mạng, nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại VN.

2. Tác phẩm

- Sáng tác 1949 trích trong “ Việt Bắc”

NỘI DUNG 2: TỔ CHỨC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

NV1: Đọc, tóm tắt, tìm hiểu bố cục

- Giáo viên  hướng dẫn đọc: đoạn đầu lướt nhanh, vui. Đoạn Lượm hi sinh đọc lắng xuống, ngừng giữa các dòng thơ, trang nghiêm, cảm động.

 Lưu ý: Cũng là đoạn thơ miêu tả Lượm

+ Đoạn đầu đọc nhanh => phấn khởi

+ Đoạn sau đọc trầm- trùng giọng => xót thương

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

+ Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

+ Phương thức biểu đạt của bài thơ?

+ Bố cục của văn bản?

NV2: Tìm hiểu hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ

+ Lượm và người chú gặp nhau trong hoàn cảnh lịch sử nào của dân tộc?

+ Hoàn thành phiếu học tập sau tìm hiểu về nhân vật Lượm. Từ đó, chỉ ra các biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong đoạn thơ?

Video trình bày nội dung:

3. Đọc- kể tóm tắt

- Thể thơ: 4 chữ

- PTBĐ: Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả.

4. Bố cục: 

+ Phần 1 (5 khổ thơ đầu): Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ.

+ Phần 2 (Tiếp đến Lượm ơi, còn không?): Câu chuyện về chuyến liên lạc cuối cùng cùng sự hi sinh của Lượm.

+ Phần 3 (Còn lại): Hình ảnh Lượm còn sống mãi.

1. Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ

a. Hoàn cảnh gặp gỡ

- Xưng hô: chú – cháu, thể hiện tình cảm thân thiết, trìu mến của những người chiến sĩ.

-  Hoàn cảnh cuộc gặp gỡ: Tác giả từ Hà Nội vào Huế công tác.

- Nghệ thuật hoán dụ: "Ngày Huế đổ máu".

→ Gợi sự kiện lịch sử: bắt đầu cuộc kháng chiến chống Pháp (1947). 

b. Chân dung chú bé Lượm

- Hình dáng: loắt choắt, nhỏ nhắn

- Trang phục: Cái xắc xinh xinh, ca lô đội lệch à đặc biệt, tiêu biểu.

- Tính cách: Nghịch ngợm yêu đời.

- Cử chỉ: nhanh nhẹn, tinh nghịch.

- Lời nói: tự nhiên, chân thật 

=> Lượm hồn nhiên, vui tươi, say mê tham gia kháng chiến, yêu thích hoạt động cách mạng.

- Nghệ thuật: quan sát, hồi tưởng, tưởng tượng, so sánh, từ ngữ gợi tả, từ láy, nhịp thơ nhanh.

NỘI DUNG 3: TÌM HIỂU CHUYẾN ĐI LIÊN LẠC CUỐI CÙNG VÀ SỰ HI SINH CỦA LƯỢM

Đọc đoạn thơ tiếp theo và trả lời câu hỏi:

+ Lượm đưa thư trong hoàn cảnh?(cấp bách, nguy hiểm hay bình yên?)

+ Đoạn thơ tái hiện lại hình ảnh nào?

+ Những lời thơ nào miêu tả hình ảnh Lượm đưa thư trong hoàn cảnh ấy?

+ Qua hành động ấy cho biết Lượm là chú bé như thế nào?

+ Cảm xúc của tác được thể hiện như thế nào qua các dòng thơ “Ra thế/ Lượm ơi?”; “Lượm ơi, còn không?”

Video trình bày nội dung:

2. Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm

* Chuyến đi liên lạc cuối cùng:

- Hoàn cảnh đưa thư: nguy hiểm, cấp bách.

- Mặt trận: nguy hiểm, ác liệt

- Hành động của Lượm: vụt qua mặt trận à thể hiện hành động nhanh, dứt khoát, thái độ bất chấp hiểm nguy, đặt nhiệm vụ và đất nước lên trên tính mạng.

* Sự hi sinh của Lượm

- Khi tác giả nhận tin: cảm xúc đột ngột, bất ngờ, thể hiện sự ngỡ ngàng, xót xa trước sự ra đi của Lượm.

- Hình ảnh ra đi của Lượm:

+ "nằm trên lúa" → Gợi đi sự thanh thản, nhẹ nhàng.

+ “Tay nắm chặt bông”, "Hồn bay giữa đồng" à Lượm đã hóa thân vào quê hương đất nước

=> Thể hiện sự dũng cảm, gan dạ, hăng hái, không sợ hi sinh nguy hiểm, quyết hoàn thành nhiệm vụ.

NỘI DUNG 4: TÌM HIỂU HÌNH ẢNH CỦA LƯỢM SỐNG MÃI VÀ TÌNH CẢM CỦA TÁC GIẢ VỚI NHÂN VẬT LƯỢM

NV 1: Tìm hiểu hình ảnh Lượm hi sinh

+ Hình ảnh nào được nhắc lại ở khổ thơ cuối?

+ Tác giả có dụng ý gì khi nhắc lại hình ảnh chú bé liên lạc  hồn nhiên vui tươi ở phần cuối?

+ Nêu cảm nhận, suy nghĩ của em về hình ảnh Lượm?

NV2: Tìm hiểu tình cảm nhà thơ với Lượm

+ Trong văn bản, tác giả gọi Lượm bằng nhiều từ ngữ xưng hô khác nhau. Hãy tìm và cho biết mỗi từ ngữ đó thể hiện thái độ và tình cảm gì?

+ Nhận xét về cách cấu tạo các dòng thơ sau và nêu tác dụng:

- Ra thế 

Lượm ơi!...

- Thôi rồi, Lượm ơi!

- Lượm ơi, còn không?

Video trình bày nội dung:

3. Hình ảnh Lượm hi sinh

- Lượm đang đưa thư qua cánh đồng lúa. Chú bé đã hi sinh vẻ vang, oanh liệt.

- Hai khổ thơ cuối tái hiện hình ảnh Lượm nhanh nhẹn vui tươi hồn nhiên yêu đời.

4. Tình cảm nhà thơ với Lượm

- Thể hiện qua cách xưng hô: tình cảm, thân thiết, ruột thịt.

- Khi nghe tin Lượm hi sinh: sự xúc động đến nghẹn ngào, sững sờ trước tin hi sinh đột ngột của Lượm.

- Thân tình, trân trọng, cảm phục, coi Lượm như một người bạn chiến đấu, hình ảnh Lượm như đẹp hơn, lớn lên.

NỘI DUNG 5: TỔNG KẾT BÀI HỌC

+ Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ?Nội dung, ý nghĩa của văn bản?

+ Em học tập được gì từ  nghệ thuật miêu tả và kể chuyện trong VB này?

Video trình bày nội dung:

1. Nội dung

- Hình tượng của bé Lượm trong kỉ niệm của tác giả : Hồn nhiên, vô tư, vui tươi, yêu đời, say mê với công việc kháng chiến và câu chuyện cảm động về sự hi sinh anh dũng của Lượm

- Ý nghĩa: Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên, dũng cảm hi sinh vì nhiệm vụ kháng chiến. Đó là một hình tượng cao đẹp trong thơ Tố Hữu. Đồng thời bài thơ đã thể hiện chân thực tình cảm mến thương và cảm phục của tác giả dành cho chú bé Lượm nói riêng và những em bé yêu nước nói chung.

2. Nghệ thuật

- Sử dụng thể thơ 4 chữ đậm chất dân gian, phù hợp với lối kể chuyện.

- Sử dụng  nhiều từ láy có giá trị gợi hình và giàu âm điệu

- Cách ngắt các dòng thơ đặc biệt

- Kết cấu đầu cuối tương ứng.

Nội dung video Bài 7: “Văn bản 2 – Lượm”còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.