Video giảng Ngữ văn 6 Cánh diều bài 6: Bài học đường đời đầu tiên

Tóm lược nội dung

BÀI 6 - TRUYỆN  - (TRUYỀN ĐỒNG THOẠI VÀ TRUYỆN CỦA PU-SKIN VÀ AN-ĐÉC-XEN)

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN  - VĂN BẢN 1 - BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

Chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

Nhận biết những đặc điểm cơ bản làm nên truyện đồng thoại: về hình thức (nhân vật, cốt truyện, người kể ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba…), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa…) của truyện đồng thoại.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức cuộc thi: Ai nhanh hơn

Hãy liệt kê nhiều nhất có thể những nhân vật trong các tác phẩm văn học là các con vật đã được nhà văn nhân hóa. Nhóm nào liệt kê được nhiều nhất sẽ giành chiến thắng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

NỘI DUNG 1: ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG

NV1: Tìm hiểu văn bản

+ Nêu khái niệm truyện đồng thoại.

+ Nêu khái niệm về đề tài và chủ đề. Lấy ví dụ dẫn chứng qua các văn bản đã học?

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí của ông?

Video trình bày nội dung:

1. Thể loại: 

- Truyện đồng thoại là loại truyện thường lấy loài vật làm nhân vật, các con vật được miêu tả, khắc họa như con người.

- Đề tài: phạm vi cuộc sống được miêu tả trong văn bản

- Chủ đề: vấn đề chính được thể hiện trong văn bản.

2. Tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

 - Tên thật: Nguyễn Sen (1920 – 2014)

- Quê quán: Hà Nội

- Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống.

b. Tác phẩm

- Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em.

- Năm sáng tác: 1941

NỘI DUNG 2: TỔ CHỨC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN/ TÌM HIỂU NHÂN VẬT DẾ MÈN

NV1: Tìm hiểu văn bản

+ Đọc mẫu thành tiếng một đoạn đầu, sau đó HS thay nhau đọc thành tiếng toàn văn bản. 

+ Chú ý các chi tiết miêu tả hình dáng, cử chỉ, hành động của nhân vật Dế Mèn.

+ Giải nghĩa những từ khó: mẫm, hủn hoẳn, dún dẩy, tợn, cà khịa, xốc nổi.

+ Tham gia trò chơi: Tôi nhanh nhất

Hãy sắp xếp các sự kiện sau để hoàn thành phần tóm tắt VB Bài học đường đời đầu tiên:

1. Dế Mèn chê Dế Choắt xấu xí, ăn xổi ở thì…

2. Chị Cốc không tìm được Dế Mèn, lại thấy Dế Choắt loay hoay ở cửa hang nên tưởng Dế Choắt trêu.

3. Tuy nhiên, tính cách của Dế Mèn lại rất kiêu ngạo, hống hách.

4. Khi chị Cốc đi, Dế Mèn mới dám qua nhà Dế Choắt  thì lúc ấy Dế Choắt đã thoi thóp.

5. Dế Mèn hay trêu ghẹo tất cả mọi người: quát mấy chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó..

6. Dế Mèn trưởng thành với thân hình cường tráng, khỏe khoắn.

7. Dế Mèn rủ Dế Choắt đi trêu chị Cốc nhưng Dế Choắt từ chối vì sợ.

8. Chị Cốc vừa quát vừa mổ Dế Choắt đến thoi thóp.

9. Dế Choắt khuyên nhủ Dế mèn rồi tắt thở.

10. Dế Mèn ân hận vì lỗi lầm của mình và rút ra bài học.

- GV đặt tiếp câu hỏi: Từ đó, em hãy rút ra ngôi kể, nhân vật chính, phương thức biểu đạt, bố cục của văn bản Bài học đường đời đầu tiên?

Video trình bày nội dung:

3. Đọc- kể tóm tắt

- Nhân vật chính: Dế Mèn.

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất

- PTBĐ: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm

3.Bố cục: 

+ Phần 1: Từ đầu -> thiên hạ: Miêu tả hình dáng, tính cách Dế Mèn.

+ Phần 2: Còn lại: Bài học đầu tiên của Dế Mèn.

NV2: Tìm hiểu ngoại hình và tính cách của Dế Mèn

+ Xác định các chi tiết miêu tả về hình dáng, hành động Dế Mèn?

+ Dế Mèn có thái độ, mối quan hệ như thế nào với hàng xóm xung quanh?

+ Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, các biện pháp nghệ thuật, trình tự miêu tả của tác giả về nhân vật Dế Mèn? 

Qua những chi tiết trên, em có nhận xét gì về Dế Mèn? Em thích hoặc không thích điều gì ở Dế Mèn?

Video trình bày nội dung:

1. Ngoại hình và tính cách của Dế Mèn

- Ngoại hình: 

+ đôi càng mẫm bóng.

+ những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

+ đôi cánh thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.

+ đầu to ra và nổi từng tảng, rất bướng.

+ hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.

+ sợi râu dài và uống cong một vẻ rất đỗi hùng dũng.

- Hành động:

+ Co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ khiến nõ gãy rạp.

+ vũ cánh lên phành phạch giòn giã.

+ đi đứng oai vệ, cho ra kiểu cách con nhà võ.

+ Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả bà con trong xóm.

+ quát mấy chị Cào Cào, đá một cái ghẹo anh Gọng Vó.

- Suy nghĩ: 

+ Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba.

+ Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

à Nhận xét: Dế Mèn có cơ thể cường tráng, khỏe mạnh nhưng tính cách xốc nổi, kiêu căng, hung hăng, hống hách.

Nghệ thuật: sử dụng các tình từ, động từ mạnh; từ láy; nhân hóa.

NỘI DUNG 3: TÌM HIỂU NHÂN VẬT DẾ CHOẮT

+ Hãy tìm các chi tiết miêu tả về Dế Choắt? Em có nhận xét gì về nhân vật này?

+ Lời Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt có gì đặc biệt? Nhận xét gì về cách xưng hô đó? 

+ Như thế, dưới mắt Dế Mèn, Dế Choắt hiện ra như thế nào? Em đánh giá gì về nhân vật Dế Mèn.

+ Trước lời cầu xin của Dế Choắt nhờ đào ngách thông hang. Dế Mèn đã hành động như thế nào? Chi tiết đó đã tô đậm thêm tính cách gì của Dế Mèn?

Video trình bày nội dung:

2. Ngoại hình và tinh cách Dế Choắt

- Ngoại hình: 

+ người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.

+ cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn.

+ đôi cánh bè bè, nặng nề, trông đến xấu.

+ ria cụt chỉ có một mẩu.

+ mặt mũi lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

- Hành động: Cầu xin Dế mèn cho đào ngách thông sang nhà Dế Mèn.

à Nhận xét: Dế Choắt xấu xí, nhút nhát, yếu ớt, tuềnh toàng, tính nết lại ăn xổi ở thì.

* Cách đối xử của Dế Mèn với Dế Choắt:

- Đặt tên cho Dế Choắt một cách chế giễu và trịch thượng.

- Vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên coi thường.

- Chê Dế Choắt đủ điều từ ngoại hình đến cách sinh sống mà không nghe than thở.

à trịch thượng, khinh thường, nhẫn tâm với Dế Choắt.

NỘI DUNG 4: TÌM HIỂU BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN CỦA DẾ MÈN

+ Tóm tắt lại sự việc Dế Mèn gây ra với với chị Cốc? Mục đích của hành động là gì?

Diễn biến tâm lí của Dế Mèn :

+ Dế Mèn trêu chị Cốc đã gây ra hậu quả gì??

+ Dế Mèn đã có sự thay đổi về thái độ và tâm trạng như thế nào sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của DC?

+ Chi tiết Dế Mèn”đứng lặng giờ lâu” và “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”, theo em đó là bài học gì?

+ Theo em sự hối hận của Dế Mèn có cần thiết không và có thể tha thứ được không? Vì sao?

+ Nếu em có một người bạn có đặc điểm giống với Dế Choắt, em sẽ đối xử với bạn như thế nào?

Video trình bày nội dung:

3. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

* Dế Mèn trêu chị Cốc 

- Hành động: hát véo von, trêu đùa 

- Mục đích: nghịch ranh, ra oai với Dế Choắt. 

- Diễn biến tâm lí: từ hào hứng, tự tin, đắc ý, Dế Mèn đã trở nên sợ hãi, ân hận.

=> Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, hợp lí.

* Dế Mèn nhận được bài học đầu tiên

- Hậu quả nghiêm trọng của hành động: Dế Choắt chết vì trò nghịch ranh của Dế Mèn.

- Bài học rút ra: 

+ Bài học về cách ứng xử, sống khiêm tốn, biết tôn trọng người khác

+ Bài học về tình thân ái, chan hòa.

NỘI DUNG 5: TỔNG KẾT BÀI HỌC

+Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ?Nội dung, ý nghĩa của văn bản?

+ Em học tập được gì từ  nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài trong VB này?

Video trình bày nội dung:

1. Nội dung

Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.

2. Nghệ thuật

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả. 

-Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ, miêu tả loài vật chính xác, sinh động

- Các phép tu từ . 

- Lựa chọn  ngôi kể, lời văn giàu hình  ảnh, cảm xúc.

Nội dung video Bài 6: “Đọc hiểu văn bản – Văn bản 1 – Bài học đường đời đầu tiên” còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.