Slide bài giảng Sinh học 11 cánh diều Bài 21: Sinh sản ở thực vật (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 21 SINH SẢN Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Quan sát các loài cây trong môi trường xung quanh và cho biết cây sinh sản như thế nào? Thực vật có những hình thức sinh sản nào? Các hình thức sính sản này được ứng dụng như thế nào trong cuộc sống?

Trả lời rút gọn:

Cây có thể sinh sản theo hai hình thức chính: sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính.

- Sinh sản hữu tính: Quá trình này xảy ra khi cây tạo ra hạt giống thông qua quá trình thụ phấn. Bông hoa cây được thụ phấn và phát triển thành quả, bảo vệ hạt giống bên trong. Hạt giống có thể rơi xuống đất và nảy mầm, trở thành một cây mới.

- Sinh sản vô tính: Quá trình này tạo ra một cây mới từ một phần của cây cha mẹ mà không cần phối hợp giữa tế bào sinh dục đực và cái. Phương pháp chiết cành là phổ biến nhất, trong đó cắt một nhánh cây và cấy vào môi trường thích hợp để nảy mầm và phát triển thành cây mới.

Cả hai phương pháp đều được sử dụng để tạo ra các giống cây mới với đặc tính tốt hoặc nhân giống các loài cây có đặc tính quý.

I. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT VÀ ỨNG DỤNG

CH. Quan sát hình 21.1a trang 136, cho biết cây con được hình thành như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Các cây con được hình thành từ phần củ, phần thân, từ lá

CH. Quan sát hình 21.1b trang 136, mô tả quá trình biến đổi từ bào tử thành thể giao tử ở rêu.

Trả lời rút gọn:

Giai đoạn sinh sản của rêu thông qua bào tử và sinh sản hữu tính:

- Sinh sản qua bào tử: Bào tử rêu nảy mầm thông qua nguyên phân, tạo ra thể sợi, sau đó phát triển thành thể giao tử non.

- Sinh sản hữu tính: Rêu đực và rêu cái thụ tinh, tạo thành thể giao tử trưởng thành, hình thảnh túi bào tử giảm phân tạo thành bào tử.

CH. Quan sát hình 21.1 trang 136, phân biệt một số hình thức nhân giống vô tính ở thực vật

Trả lời rút gọn:

Các phương pháp nhân giống vô tính:

- Tách chiết: Một phần cây được tách ra và phát triển thành cây mới. Thường áp dụng cho cây như khoai tây và sắn.

- Trồng mô: Tạo cây mới từ mô thực vật như cắt tán lá hoặc nhánh, sau đó trồng để phát triển. Thường áp dụng cho cây trồng, hoa và cây cảnh.

- Nhân giống bằng mầm: Tách mầm từ cây cha mẹ và trồng để phát triển thành cây mới. Thường áp dụng cho dưa hấu, bí đỏ và bí ngô.

- Phân đôi sinh sản: Tạo ra cá thể mới bằng cách phân đôi tế bào, thường xảy ra ở vi khuẩn và một số loài thực vật thủy sinh.

- Sinh sản không hàm mặt: Tạo ra cá thể mới bằng cách sinh trưởng các bộ phận không giống nhau trên cùng một cá thể, thường xảy ra ở các loài sương sâm và một số loài thực vật khác.

II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT CÓ HOA

CH. Quan sát hình 21.3 trang 138, kể tên các bộ phận của hoa.

Trả lời rút gọn:

- Hoa lưỡng tính: Có cả cơ quan đực và cái trên cùng một hoa. Bao gồm đài hoa, cánh hoa, nhị hoa (cơ quan đực), và nhụy hoa (cơ quan cái). Các cơ quan này được bao quanh bởi đài hoa và cánh hoa, chức năng là bảo vệ và thụ tinh. Nhị hoa chứa phấn hoa, có thể tiết ra phấn để thụ tinh. Nhụy hoa chứa bầu phấn và phụ sản, và có chức năng tiếp nhận phấn hoa để thụ tinh.

- Hoa đơn tính: Chỉ có một loại cơ quan sinh sản trên mỗi hoa, có thể là cơ quan đực hoặc cái. Bao gồm đài hoa, cánh hoa, và một loại cơ quan sinh sản duy nhất. Thường có thể phân biệt bằng cách kiểm tra cơ quan sinh sản.

CH. Quan sát hình 21.4 trang 138, mô tả quá trình hình thành hạt phấn, túi phôi.

Trả lời rút gọn:

- Trong bao phấn, tế bào mẹ hạt phấn giảm phân tạo thành 4 tiểu bào tử. Mỗi tiểu bào tử nguyên phân một số lần tạo thành tế bào sinh dưỡng (lớn) và tế bào sinh sản (nhỏ). Tế bào sinh dưỡng phát triển thành ống phấn, tế bào sinh sản nguyên phân thành hai tinh tử (giao tử đực). Cấu trúc hai tế bào này gọi là hạt phấn.

- Trong bầu nhụy, có một hoặc nhiều noãn chứa tế bào trung tâm lớn. Tế bào trung tâm giảm phân tạo ra bốn tế bào đơn bội không cân đối, ba tế bào tiêu biểu, tế bào lớn nguyên phân liên tiếp 3 lần tạo thành 8 nhân. Cấu trúc này gọi là túi phôi chứa tế bào trứng và hai tế bào kèm, có nhân lưỡng cực và ba tế bào đối cực.

CH. Quan sát hình 21.5 trang 139, mô tả sự phát tán của hạt phấn đến đầu nhụy.

Trả lời rút gọn:

- Thụ phấn là quá trình phát tán hạt phấn từ nhị tiếp xúc với đầu nhụy. 

- Hai hình thức thụ phấn là tự thụ phấn (trong cùng một hoa) và thụ phấn chéo (giữa các hoa khác cây).

- Sự thụ phấn có thể do tác nhân tự nhiên như gió, nước hoặc động vật, hoặc do con người thực hiện.