Slide bài giảng Sinh học 11 cánh diều Bài 17: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Tóm lược nội dung

BÀI 17. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Quan sát hình 17.1 trang 113, kể tên các yếu tố môi trường tác động đến cây ngô. Những yếu tố này ảnh hưởng như thế nào đến sinh trưởng và phát triển của cây ngô?

Trả lời rút gọn:

Các yêu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của cây ngô:

• Nhiệt độ

• Độ ẩm đất

• Năng lượng mặt trời

• Thành phần của khí quyển

• Độ thoáng khí của đất

I. MỘT SỐ YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

CH. Thực vật có sinh trưởng, phát triển cùng tốc độ ở các môi trường khác nhau không?

Trả lời rút gọn:

Ở môi trường khác nhau, thực vật phản ứng khác nhau do yếu tố môi trường khác biệt, dẫn đến tốc độ sinh trưởng và phát triển không đồng đều.

II. CÁC NHÂN TỐ CHI PHỐI QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA

CH. Quan sát hình 17.2, cho biết yếu tố nào chi phối sự ra hoa của cây Arabidopsis sp.?

Trả lời rút gọn:

Nhân tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến sự ra hoa của cây Arabidopsis sp.

Nhân tố bên trong:

- Tuổi của cây: Tùy theo giống và loài, cây đạt đến độ tuổi nhất định mới ra hoa.

- Tương quan dinh dưỡng: Tỉ lệ carbohydrate và nitrogene trong cây ảnh hưởng đến sự chuyển đổi từ giai đoạn sinh dưỡng sang sinh sản. Tỉ lệ C/N lớn thúc đẩy sự ra hoa.

- Tương quan hormone: Gibberellin và protein CONSTANS (CO) đều có vai trò quan trọng trong sự ra hoa. Tương quan hormone cũng điều tiết các quá trình phát triển khác ở cây có hoa.

Nhân tố bên ngoài:

- Ánh sáng: Thời gian chiếu sáng, phổ ánh sáng và cường độ đều ảnh hưởng đến sự phát triển của cây có hoa.

- Nhiệt độ: Sự phát triển của cây phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường.

CH. Quan sát hình 17.3 trang 115, cho biết quang chu kì là gì?

Trả lời rút gọn:

Quang chu kỳ, sự phát triển của thực vật phụ thuộc vào tương quan giữa độ dài ngày và đêm, được chia thành ba nhóm:

- Cây ngày ngắn ra hoa trong điều kiện ngày ngắn (dưới 10 giờ) và đêm dài (trên 14 giờ).

- Cây ngày dài ra hoa trong điều kiện ngày dài (trên 14 giờ) hoặc đêm ngắn (dưới 10 giờ).

- Cây trung tính ra hoa không bị ảnh hưởng bởi độ dài thời gian chiếu sáng.

III. ỨNG DỤNG KIẾN THỨC VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT TRONG THỰC TIỄN

CH. Nêu ví dụ ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển ở thực vật trong thực tiễn.

Trả lời rút gọn:

- Thiết lập nhiệt độ và ánh sáng nhân tạo (đèn LED có ánh sáng đỏ và xanh) khi trồng rau thủy canh trong nhà kính.

- Phá ngủ hạt, củ bằng hormone thực vật hoặc chất điều hòa sinh trưởng, hoặc bằng nhiệt độ thấp.

- Điều khiển sự ra hoa bằng chất dinh dưỡng, hormone, hoặc chất điều hòa sinh trưởng, cũng như chế độ chiếu sáng và nhiệt độ thấp. Ví dụ: khi trồng cây hoa cục vụ đông, ánh sáng bổ sung vào buổi tối từ 16 - 20 giờ để kéo dài thời gian sinh trưởng, đảm bảo cây ra hoa đúng vào dịp Tết.

IV. THỰC HÀNH QUAN SÁT TÁC DỤNG CỦA BẤM NGỌN, TỈA CÀNH, PHUN KÍCH THÍCH TỐ LÊN CÂY, TÍNH TUỔI CÂY

CH.  Quan sát tác dụng của bấm ngon, tỉa cành

Trả lời rút gọn:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM

- Tên thí nghiệm: Quan sát tác dụng của bấm ngon, tỉa cành

- Nhóm thực hiện: .........................................

- Kết quả và thảo luận: Sau 7 - 10 ngày bấm ngọn, tỉa cành, chồi nách và lá phát triển nhiều hơn.

- Kết luận: 

• Bấm ngọn: Trong trồng trọt, người ta thường bấm ngọn cho nhiều loài cây trồng để cây chuyển sang giai đoạn trưởng thành (ra hoa, tạo quả) nhanh hơn và tạo thêm nhiều chồi nách. Từ đó giúp tạo ra nhiều sản phẩm hơn.

• Tỉa cành: Trong trồng trọi, người ta áp dụng biện pháp tỉa cành để tỉa những cành sâu, xấu nhằm tập trung chất dinh dưỡng cho các cành còn lại phát triển tốt hơn.

- Phụ lục (nếu có)

CH.  Quan sát tác dụng của kích thích tố đối với thực vật

Trả lời rút gọn:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM

- Tên thí nghiệm: Quan sát tác dụng của kích thích tố đối với thực vật

- Nhóm thực hiện: ...................................

- Kết quả và thảo luận: HS dựa vào số liệu thực tế để lập bảng và vẽ biểu đồ

- Kết luận: Khi bổ sung thêm hormone hoặc chất điều hòa sinh trưởng làm thay đổi tương quan hormone trong cây, thúc đẩy sự sinh trưởng, phát triển của cây theo hướng hormone ưu thế.

- Phụ lục (nếu có)

CH. Tính tuổi cây

Trả lời rút gọn:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM

- Tên thí nghiệm: Tính tuổi cây

- Nhóm thực hiện: .............................

- Kết quả và thảo luận: số vòng sáng và tối màu trên miếng gỗ cắt ngang thân cây là: .... vòng sáng, ..... vòng tối.

- Kết luận: Sinh trưởng thứ cấp tạo ra các vòng gỗ trong thân cây. Mỗi vòng gỗ gồm một lớp gỗ sớm sáng màu và lớp gỗ muộn tối màu. Một vòng gỗ tương ứng với một năm nên qua đếm số vòng sẽ tính được tuổi của cây thân gỗ lâu năm

- Phụ lục (nếu có)

LUYỆN TẬP

CH. Nêu ví dụ mỗi yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của thực vật.

Trả lời rút gọn:

- Ánh sáng đỏ thúc đẩy mầm mống, mọc thân lá và ra hoa.

- Ánh sáng xanh làm giảm sự phát triển của thân và lá.

- Trong điều kiện hạn chế, cây ngô đồng B73 thường có chiều cao và kích thước lá giảm so với cây ngô không bị hạn.

- Nhiệt độ tối ưu cho sinh trưởng và phát triển thực vật thường là từ 20 đến 30 độ C đối với cây nhiệt đới và từ 15 đến 20 độ C đối với cây ôn đới.

CH. Tìm ví dụ sự sinh trưởng và phát triển của cây phụ thuộc vào điều kiện môi trường.

Trả lời rút gọn:

- Cây lan Hồ điệp nảy chồi hoa sớm hơn 60 ngày khi ánh sáng đạt cường độ 11.840 lux, so với 592 lux.

- Cây lan Hồ điệp chỉ ra hoa khi nhiệt độ ban đêm dưới 20°C trong khoảng 35-50 ngày.

VẬN DỤNG

CH. Giải thích tại sao cần chiếu sáng nhân tạo vào ban đêm cho cây thanh long.

Trả lời rút gọn:

Cây thanh long cần ánh sáng mạnh và thời gian chiếu sáng dài để ra hoa và kết quả. Do đó, thường thắp đèn vào ban đêm để thúc đẩy cây ra hoa và tạo quả trái vụ.

CH. Giải thích cơ sở khoa học của biện pháp khoanh vỏ cây đào, đảo bầu cây quất, bấm ngọn cây quýt.

Trả lời rút gọn:

- Khoanh vỏ cây đào: Từ 10-20 tháng 8 âm lịch hàng năm, bằng dao sắc, khoanh vỏ 1 vòng ở phần cổ cây để kích thích cây chuyển sang giai đoạn ra hoa. Cây khoẻ nên được xử lý trước, sau đó là cây yếu. Sau khoảng 1 tuần, lá chuyển sang màu vàng, đồng thời cây ngừng sinh trưởng.

- Đảo bầu cây quất: Vào năm thứ 2 hoặc thứ 3 sau khi trồng, chăm sóc quất để điều khiển việc ra quả vào dịp tết. Khi cây quất tự nhiên ra hoa vào mùa xuân, loại bỏ hoa và cắt tỉa cây 1 và 2 tuổi để tạo cành vượt. Đảo bầu cây quất bắt đầu khi quả đã ổn định vào khoảng tháng 4 âm lịch.

- Bấm ngọn cây quýt: Trong trồng trọt, thường bấm ngọn để tập trung dinh dưỡng vào phát triển chồi nách. Điều này giúp cây phát triển nhiều chồi nách, và từ đó tạo ra nhiều hoa và quả hơn, nhằm tăng năng suất của cây.