Slide bài giảng Sinh học 11 cánh diều Bài 11: Khái quát về cảm ứng ở sinh vật

Tóm lược nội dung

BÀI 11 KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Quan sát hình 11.1 trang 75 cho biết rễ cây mọc hướng về phía nào? Vì sao

Trả lời rút gọn:

Trong trường hợp này, cây sẽ phát triển rễ hướng về phía nguồn nước.

Giải thích: Để tìm kiếm nguồn nước, cây phát triển các rễ có xu hướng tìm đến nguồn nước (hướng về phía có nguồn nước).

I. KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

CH. Quan sát hình 11.2 trang 75, mô tả hiện tượng cảm ứng ở thực vật, động vật và con người.

Trả lời rút gọn:

II. CƠ CHẾ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

CH. Quan sát hình 11.3 trang 76, cho biết cây cà chua và con cuốn chiếu phản ứng với những thay đổi của môi trường như thế nào?

Trả lời rút gọn:

- Cây cà chua sinh trưởng uốn cong hướng về ánh sáng

- Con cuốn chiếu cuộn tròn người lại để tự vệ khi bị chạm vào.

LUYỆN TẬP

CH. Lấy thêm ví dụ về cảm ứng ở thực vật và động vật.

Trả lời rút gọn:

Một số ví dụ về hiện tượng cảm ứng ở thực vật và động vật:

Thực vật:

- Lá cây trinh nữ cụp lại khi tay chạm vào.

- Lá cây me cụp lại khi trời tối.

- Rễ cây mọc hướng về phía có nguồn chất dinh dưỡng và mọc tránh xa nguồn hóa chất độc hại.

- Thân cây trầu cuốn xung quanh thân cây cau.

- Hoa của cây nghệ tây và hoa tulip nở vào buổi sáng và khép lại lúc chạng vạng tối.

Động vật:

- Thủy tức, giun đất co mình lại khi có vật thể chạm vào nó.

- Khi nhìn thấy mèo, con chuột sẽ bỏ chạy.

- Chó tiết nước bọt khi ngửi mùi thức ăn.

- Người lập tức rụt tay lại khi lỡ chạm tay vào vật nóng.

- Khi nhìn thấy đèn đỏ, người tham gia giao thông dừng lại.

CH. Điều gì xảy ra khi ánh sáng từ một vật phản chiếu vào mắt người?

Trả lời rút gọn:

- Khi ánh sáng từ một vật phản chiếu vào mắt người, ánh sáng đi qua giác mạc, đồng tử, thủy tinh thể và hội tụ ở võng mạc, kích thích tế bào thụ cảm ánh sáng trong mắt (tế bào nón và tế bào que). 

+ Những tế bào này phản ứng với ánh sáng và kích thích xung thần kinh.

+ Xung thần kinh truyền theo neuron hướng tâm đến trung khu thị giác ở thùy chẩm trên vỏ não.

+ Trung khu thị giác ở thùy chẩm trên vỏ não phân tích để tạo ra cảm nhận về hình ảnh và màu sắc của vật.

CH. Nêu ví dụ minh họa về sự tự điều chỉnh của cơ thể sinh vật.

Trả lời rút gọn:

Ở người, khi có ánh sáng có cường độ mạnh chiếu vào mắt, mắt phản ứng nhanh bằng cách nheo lại và đồng tử mắt thu hẹp để hạn chế ánh sáng vào mắt. Ngược lại, khi ánh sáng có cường độ yếu, mắt phản ứng bằng cách mở rộng và đồng tử mắt giãn ra để thu thập nhiều ánh sáng hơn.

VẬN DỤNG

CH. Nêu một số ứng dụng hiểu biết về cảm ứng của sinh vật trong đời sống.

Trả lời rút gọn:

Một số ứng dụng hiểu biết về cảm ứng của sinh vật trong đời sống:

- Tận dụng tính hướng nước và hướng hóa của rễ, người ta có thể kích thích rễ sinh trưởng theo cả chiều rộng và chiều sâu bằng cách bón phân và tưới nước xung quanh gốc.

- Sử dụng tính hướng tiếp xúc, người ta thúc đẩy cây thân leo sinh trưởng và phát triển.

- Áp dụng tính giao phối của nhiều loại côn trùng gây hại, người ta tạo ra các cá thể đực bất thụ để giảm số lượng côn trùng gây hại và tiêu diệt chúng.

- Tận dụng tính sinh sản của ong mắt đỏ, người ta nuôi ong mắt đỏ để chúng đẻ trứng vào sâu đục thân, sâu xanh, sâu tơ; ong non nở ra từ trứng sẽ ăn thịt sâu hại.

- Sử dụng tính bỏ chạy khi nhìn thấy con người của một số động vật, người ta đặt bù nhìn rơm hình người trong ruộng lúa hoặc trong nương rẫy để đuổi chim, chuột phá hoại cây trồng.