Slide bài giảng Ngữ văn 9 Cánh diều bài 4: Chiếc lá cuối cùng (O' Hen-ri)

Tóm lược nội dung

BÀI 4. TRUYỆN NGẮN

CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG ( O. HEN-RY)

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu 1: Giôn-xi mong muốn điều gì?

Bài làm rút gọn:

Giôn-xi mong muốn nhìn thấy chiếc lá thường xuân cuối cùng rời khỏi cành. Cô tin rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống, cô cũng sẽ qua đời.

Câu 2: “Chiếc lá cuối cùng” có ý nghĩa như thế nào với Giôn-xi?

Bài làm rút gọn:

Nó cho thấy rằng dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất, vẫn luôn có hy vọng tồn tại. Chiếc lá cuối cùng là minh chứng cho tình yêu thương cao cả của mọi người dành cho Giôn-xi. Không chỉ Xiu, người bạn cùng phòng luôn quan tâm, chăm sóc em, mà còn có cụ Bơ-men, một họa sĩ già yếu, đã không ngại gian khổ để vẽ chiếc lá cuối cùng cứu sống Giôn-xi. Tình yêu thương của những người xung quanh đã giúp Giôn-xi nhận ra giá trị của cuộc sống và trân trọng từng khoảnh khắc quý giá.

Câu 3:  “Chuyến đi xa xôi bí ẩn” muốn chỉ điều gì?

Bài làm rút gọn:

Cụm từ "chuyến đi xa xôi bí ẩn" được sử dụng để mô tả hành trình về với cái chết của Giôn-xi.

Câu 4: Hoàn cảnh ở đây có tác dụng gì?

Bài làm rút gọn:

Hoàn cảnh giống như một sự thử thách. Trước đó thời tiết rất đẹp nhưng sau đó là gió mưa như đặt dây thưởng xuân vào nghịch cảnh và khiến cho Giôn-xi cảm thấy mất hết hy vọng; để rồi sau đó chiếc lá vẫn nằm trên cây như một sự khẳng định ngoan cường.

Câu 5: Suy luận: Vì sao Giôn-xi bình phục?

Bài làm rút gọn:

Sức mạnh của niềm tin và hy vọng: Khi Giôn-xi tin rằng chiếc lá thường xuân cuối cùng tượng trưng cho cuộc sống của mình, niềm tin vào sự sống của cô bị lung lay bởi từng chiếc lá rụng xuống. Tuy nhiên, khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn sót lại một cách kỳ diệu, niềm tin và hy vọng của cô được khơi dậy mạnh mẽ. Bên cạnh đó là tình yêu thương và sự quan tâm của mọi người xung quanh: Xiu, người bạn cùng phòng của Giôn-xi, luôn quan tâm, chăm sóc và động viên tinh thần Giôn-xi trong suốt thời gian cô ốm nặng. Đặc biệt, hành động hy sinh cao cả của cụ Bơ-men, người đã thức trắng đêm vẽ chiếc lá cuối cùng trong giá rét để cứu sống Giôn-xi, đã khiến Giôn-xi vô cùng xúc động và nhận ra giá trị của tình yêu thương.

Ý chí quyết tâm sống: Khi được Xiu thông báo về sự hy sinh của cụ Bơ-men, Giôn-xi đã trải qua một sự thay đổi lớn về mặt tinh thần. Cô cảm thấy hối hận và Giôn-xi nhận ra rằng mình cần phải trân trọng cuộc sống và chiến đấu với bệnh tật để không phụ lòng mong mỏi của mọi người. 

Câu 6: Sự việc cụ Bơ-men mất tạo nên điều bất ngờ gì?

Bài làm rút gọn:

Sự ra đi đột ngột của cụ Bơ-men đã tạo nên điều bất ngờ vô cùng lớn:

Đối với Giôn-xi: Cô không ngờ rằng cụ Bơ-men, một người già yếu, lại hy sinh bản thân để vẽ chiếc lá cuối cùng cứu sống mình.

Đối với Xiu: Xiu cũng vô cùng đau buồn, cô biết ơn cụ Bơ-men vì đã cứu sống Giôn-xi và cảm thấy hối hận vì không thể giúp đỡ cụ nhiều hơn.

Sự việc cụ Bơ-men qua đời không chỉ là một mất mát lớn cho Giôn-xi và Xiu, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của tình yêu thương và sự hy sinh.

Câu 7: Kết thúc truyện giúp người đọc hiểu ra điều gì?

Bài làm rút gọn:

Kết thúc truyện giúp cho người đọc nhận ra rằng, những bức tranh kiệt tác đôi khi không phải là những bức tranh được đóng khung với giá hàng triệu đô, được triển lãm trong những bảo tàng rộng lớn. Chỉ khi nghệ thuật mang lại giá trị sống cho con người, thì đó mới là bức tranh kiệt tác.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Tóm tắt truyện trong khoảng 5-7 dòng. Nhan đề Chiếc lá cuối cùng có liên quan như thế nào đến nội dung câu chuyện?

Bài làm rút gọn:

Xiu và Giôn-xi là hai nữ họa sĩ trẻ với nhiều khát vọng, cụ Bơ- men là một họa sĩ già cũng sống cùng khu, cả đời cụ khao khát vẽ được một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được. Mùa đông năm ấy Giôn- xi mắc chứng viêm phổi và tình trạng vô cùng bi kịch. Cô tuyệt vọng không còn lí trí mặc cho Xiu lo lắng và an ủi. Ngay cửa sổ phòng trọ hai người có một cây thường xuân đang ngày ngày rụng lá. Giôn- xiu quyết định khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống cũng là lúc cô lìa đời. Nhưng lạ lùng thay, sau cơn bão dữ dội, chiếc lá cuối cùng ấy vẫn không hề rụng và Giôn- xi lấy lại tinh thần rồi hanh chóng thoát khỏi nguy hiểm. Cô được Xiu cho biết chiếc lá cuối cùng ấy là kiệt tác vĩ đại của cụ Bơ- men, cụ mới mất vì chứng viêm phổi nặng, cụ mắc nó chỉ sau một đêm, chính là đêm mà cụ chiếc lá của sự sống khi mà chiếc lá cuối cùng rụng.

Nhan đề "Chiếc lá cuối cùng" trong truyện ngắn cùng tên của O. Henrymặc dù đơn giản nhưng lại ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc, thể hiện mối liên hệ mật thiết với nội dung tác phẩm. 

Về chủ đề chính, nhan đề thể hiện sức mạnh của tình yêu thương và lòng nhân ái. Cụ Bơ-men đã âm thầm vẽ chiếc lá cuối cùng, hy sinh sức khỏe của mình để mang đến niềm hy vọng cho Giôn-xi. Chiếc lá ấy là minh chứng cho tình yêu thương cao cả có thể chiến thắng mọi khó khăn, thử thách.

Về mặt nghệ thuật, nhan đề tạo sự hồi hộp, gay cấn cho câu chuyện. Sự xuất hiện của chiếc lá cuối cùng được vẽ lên khung cửa sổ là một bước ngoặt bất ngờ, mang đến niềm hy vọng cho Giôn-xi và người đọc.

Câu 2: Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Dẫn ra và phân tích tác dụng của một số lời người kể chuyện và lời nhân vật.

Bài làm rút gọn:

- Truyện được kể ở ngôi thứ ba.

- Một số lời người kể chuyện và lời nhân vật:

+ Người kể chuyện: “Sang đến nơi, họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ… Một cơn mưa lạnh lẽo, dai dẳng vẫn đang rơi, lẫn cùng với tuyết…”.

+ Lời nhân vật: “…Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết”.

Tác dụng :  Tường thuật lại câu chuyện, miêu tả khung cảnh và các nhân vật một cách khái quát.

Câu 3: Tình huống truyện có gì hấp dẫn? Kết thúc truyện có gì độc đáo? Nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ vẽ chiếc lá trên tường thì câu chuyện có còn hấp dẫn không? Vì sao?

Bài làm rút gọn:

Sự hấp dẫn của tình huống truyện:

- Sự đối lập giữa sự sống và cái chết: Giôn-xi, một họa sĩ trẻ, mắc bệnh viêm phổi và chìm đắm trong tuyệt vọng. Cô tin rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng ngoài cửa sổ rụng xuống, cô cũng sẽ qua đời.

- Sự hy sinh cao cả: Cụ Bơ-men, một họa sĩ già, và Xiu, bạn cùng phòng của Giôn-xi, chứng kiến tình trạng của Giôn-xi và vô cùng lo lắng. Họ quyết định vẽ một chiếc lá thường xuân lên khung cửa sổ vào đêm bão giông để mang lại hy vọng cho Giôn-xi.

-Bất ngờ và hồi hộp: Chiếc lá cuối cùng bên ngoài cửa sổ rụng xuống trong đêm bão, nhưng trên khung cửa sổ lại xuất hiện một chiếc lá mới. Chi tiết này tạo nên sự bất ngờ, hồi hộp cho câu chuyện và khơi gợi niềm hy vọng cho Giôn-xi.

Kết thúc truyện độc đáo:

- Sự hy sinh thầm lặng: Cụ Bơ-men vì quá sức trong đêm vẽ lá đã mắc bệnh sưng phổi và qua đời. 

- Thông điệp sâu sắc: Cái chết của cụ Bơ-men đối lập với sự hồi phục của Giôn-xi, thể hiện sức mạnh của niềm tin và hy vọng, đồng thời ca ngợi tình yêu thương cao cả và tinh thần hy sinh thầm lặng.

Câu chuyện sẽ mất đi tính hấp dẫn nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men vẽ chiếc lá:

- Mất đi yếu tố bất ngờ.

- Mất đi ý nghĩa hy vọng.

- Mất đi thông điệp về tình yêu thương.

Câu 4: Phân tích tâm trạng của Giôn-xi qua hai lần yêu cầu "kéo mành lên". Vì sao "chiếc lá cuối cùng” đã giúp Giôn-xi hồi sinh?

Bài làm rút gọn:

Hai lần yêu cầu "kéo mành lên" thể hiện sự thay đổi rõ rệt trong tâm trạng của Giôn-xi:

Lần 1: Giôn-xi chìm trong tuyệt vọng, tin rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống, cô cũng sẽ qua đời.

Lần 2: Sau khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn bám trên cây, Giôn-xi cảm thấy bất ngờ và xuất hiện tia hy vọng le lói. Giôn-xi bắt đầu quan tâm đến việc ăn uống, muốn soi gương và thậm chí muốn vẽ tranh, thể hiện mong muốn được sống mãnh liệt.

"Chiếc lá cuối cùng" đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Giôn-xi hồi sinh:

• Biểu tượng của niềm hy vọng.

• Sức mạnh của niềm tin: Khi nhìn thấy chiếc lá vẫn còn bám trụ, Giôn-xi tin tưởng rằng mình có thể chiến thắng bệnh tật. 

• Lòng nhân ái và sự hy sinh: Chiếc lá cuối cùng là minh chứng cho tình yêu thương và sự hy sinh thầm lặng của cụ Bơ-men và Xiu dành cho Giôn-xi.

Như vậy, hai lần yêu cầu "kéo mành lên" cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong tâm trạng của Giôn-xi từ tuyệt vọng đến hy vọng.

Câu 5: Nếu là Giôn-xi, em sẽ có suy nghĩ, cảm xúc như thế nào khi nghe Xiu kể lại sự việc cụ Bơ-men đã qua đời vì sưng phổi sau đêm vẽ “chiếc là cuối cùng"?

Bài làm rút gọn:

Tin tức về cái chết của cụ Bơ-men sẽ như một cú sốc lớn đối với em, khiến em bàng hoàng, sửng sốt và chìm trong đau buồn. Em sẽ cảm thấy vô cùng hối hận vì những lời nói và hành động của mình trước đây. Khi biết được sự thật rằng cụ Bơ-men đã hy sinh sức khỏe của mình để vẽ chiếc lá cuối cùng, cứu sống em, Giôn-xi sẽ cảm thấy vô cùng hối hận và day dứt.

Em  nhận ra rằng cụ Bơ-men không chỉ là một người nghệ sĩ tài ba mà còn là một con người có trái tim cao cả, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác.Em sẽ trân trọng cuộc sống hơn và cố gắng sống một cuộc đời ý nghĩa để không phụ lòng mong mỏi của cụ Bơ-men. Em sẽ không còn bi quan, yếm thế như trước đây mà sẽ trở nên lạc quan, yêu đời và trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc sống. Cái chết của cụ Bơ-men sẽ là động lực để em sống tốt hơn, hoàn thiện bản thân hơn.

Câu 6: Vì sao "chiếc lá cuối cùng" mà cụ Bơ-men vẽ lại được coi là một "kiệt tác"? Theo em, truyện nhằm gửi đến người đọc thông điệp gì?

Bài làm rút gọn:

Trước hết chiếc lá được coi là một kiệt tác bởi độ chân thực của nó. Chiếc lá màu xanh sẫm, rìa lá đã nhuốm màu vàng úa, ấy vậy mà bằng tất cả tài năng của mình cụ Bơ men đã vẽ nó giống y như thật. Không chỉ vậy, chiếc lá cuối cùng còn được cho là một kiệt tác bởi nó được vẽ bằng tình yêu thương chân thành cụ Bơ-men dành cho Giôn-xi. Tuy chỉ là người hàng xóm, là đồng nghiệp nhưng bằng tình yêu thương cụ đã sẵn sàng hi sinh bản thân trong đêm mưa gió cụ không quản ngại cái lạnh thấu da vẽ nên chiếc lá kiệt tác. Để rồi sau đó cụ phải đánh đổi bằng chính tính mạng của mình. Cái chết của cụ và kiệt tác của cụ để lại hình là hình ảnh đẹp đẽ không màng đến tính mệnh bản thân. Nhìn thấy chiếc lá cuối cùng vẫn dũng cảm treo bám trên cành cây sau những cơn mưa gió điên cuồng, Giôn-xi mới bất chợt nhận ra mình đã tệ bạc đến như thế nào. Sức khỏe tinh thần đã được lấy lại nhờ chiếc lá, đó chính là ý nghĩa nhân văn cao cả của nghệ thuật. Nghệ thuật chân chính được tạo ra không chỉ đơn thuần là nghệ thuật vị nghệ thuật mà nó phải là nghệ thuật vị phân sinh, phục vụ cho cuộc sống con người.

Chiếc lá cuối cùng quả thật là một kiệt tác của cụ Bơ-men nói riêng và nhà văn O Hen-ry nói chung. Nó đã giúp nhà văn truyền tải những thông điệp ý nghĩa đến bạn đọc về tình yêu thương, sự hi sinh cao cả; về mục đích ra đời của một tác phẩm nghệ thuật chân chính.

* Thông điệp: tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ với nhau.