Slide bài giảng công nghệ 10 - Công nghệ trồng trọt kết nối bài 15 Sâu, bệnh hại cây trồng và ý nghĩa của việc phòng trừ

Tóm lược nội dung

BÀI 15: SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÒNG TRỪ

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Sâu bệnh và bệnh hại khác nhau như thế nào? Chúng có ảnh hưởng như thế nào đối với cây trồng?

Trả lời rút gọn: 

- Sâu hại gây tổn thất cho cây trồng bằng cách làm hỏng các bộ phận như thân, lá, hoa, quả, rễ. Chúng gây ra các tổn thất như lá bị khuyết, thủng, cuốn; quả, thân, cành bị gãy, thối, rụng.

- Bệnh hại là trạng thái không bình thường về hình thái, cấu tạo, chức năng, sinh lý của cây trồng, gây ra bởi sinh vật như nấm, vi khuẩn, virus hoặc điều kiện môi trường bất lợi.

- Sâu và bệnh hại gây ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng, làm suy giảm sự sinh trưởng và phát triển của cây, giảm năng suất và chất lượng nông sản, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng không cho thu hoạch hoặc chết cây.

I. KHÁI NIỆM SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

Khám phá 1: Phân biệt sâu hại và bệnh hại. Kể tên một số loại sâu hại, bệnh hại mà em biết.

Trả lời rút gọn: 

- Sâu hại là các loài côn trùng gây tổn hại cho các bộ phận của cây trồng như thân, lá, hoa, quả, rễ.

+ Chúng có thể làm lá bị khuyết, thủng, cuốn; quả, thân, cành bị gãy, thối, rụng. 

+ Các loài sâu thường gặp bao gồm châu chấu, sâu cuốn lá, rệp, bọ hung, ruồi đục quả, sâu xanh.

- Bệnh hại là trạng thái không bình thường về hình thái, cấu tạo, chức năng, sinh lý của cây trồng, do các loài sinh vật như nấm, vi khuẩn, virus hoặc do điều kiện môi trường bất lợi gây ra.
+ Một số bệnh hại phổ biến bao gồm bệnh bạc à, bệnh đạo ôn trên lúa, bệnh thán thư, bệnh vàng lá greening trên cây có múi, bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh virus xoăn vàng lá đậu đũa, ...

II. TÁC HẠI CỦA SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

Khám phá 2: Quan sát Hình 15.3, nêu tác hại của sâu, bệnh đối với mỗi loại cây trồng.

Trả lời rút gọn: 

a. Hoa hồng bị rệp hại có thể dẫn đến sự phát triển kém, và nếu không kiểm soát kịp thời, rệp có thể lây lan sang các cây khác trong vườn, gây tổn hại nghiêm trọng và thậm chí gây chết cây hồng.

b. Quả chanh bị loét do vi khuẩn dẫn đến chất lượng sản phẩm kém.

c. Bắp cải bị thối nhũn do vi khuẩn có thể gây tổn thất nặng nề và thậm chí dẫn đến cái chết của cây.

d. Lá đậu đỗ bị sâu khoang hại gây ra sự suy giảm về sức khỏe và phát triển của cây, thậm chí dẫn đến cái chết của cây.

e. Cây hồ tiêu bị bệnh chết chậm do nấm có thể gây ra tổn thất nghiêm trọng cho cây.

g. Mía bị sâu đục gây ra sự suy giảm về phát triển của cây và không thể thu hoạch được.

h. Cà chua bị nhiễm virus xoăn lá gây ra sự suy giảm về phát triển, năng suất và chất lượng của quả.

i.Quả vải bị sâu đục cuống có thể làm giảm chất lượng của sản phẩm và không thể thu hoạch được.

Kết nối năng lực 1: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về tác hại của sâu, bệnh hại cây trồng.

Trả lời rút gọn: 

Tác hại của một số loại sâu, bệnh hại cây trồng:

- Bệnh thán thư hại xoài: Loại bệnh thường gặp trên nhiều loại cây ăn quả, chủ yếu là cây xoài. Bệnh gây ra các vết trên lá màu xám nâu, tròn hoặc có góc cạnh, tạo thành các mảng màu khô tối, gây ra rạn nứt và thủng lá. Trên hoa và quả, xuất hiện các đốm màu đen hoặc nâu, gây ra việc rụng hoa và quả.

- Bệnh thối hoa nhãn, vải:

Bệnh tấn công cây nhãn và vải làm cho các chùm hoa có màu nâu, thối khô, có thể làm giảm tới 80-100% năng suất quả.

- Bệnh mốc sương hại nhãn, vải: Loại bệnh thường gặp trên cây nhãn và vải. Biểu hiện là các vết bệnh trên quả có màu nâu đen, lõm xuống, khô hoặc thối ướt và lan sâu vào bên trong thịt quả. Trên quả có thể xuất hiện lớp mốc trắng mịn.

- Bệnh vàng lá hại cây ăn quả có múi: Biểu hiện bao gồm xuất hiện các đốm vàng trên lá, thịt lá chuyển sang màu vàng, ven gân lá màu xanh lục, làm gân nổi lên, lá nhỏ, cong và rụng sớm. Cành cây cũng bắt đầu khô dần. Bệnh gây hại khiến cho quả nhỏ và méo mó.

IV. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÒNG TRỪ SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

Khám phá 3: Giải thích tác dụng bảo vệ môi trường, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người của biện pháp sinh học và biện pháp quản lí dịch hại tổng hợp trong phòng, trừ sâu bệnh hại.

Trả lời rút gọn: 

- Biện pháp sinh học là cách tiếp cận bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho các sinh vật có ích, như kẻ thù tự nhiên của sâu bệnh, để phát triển và tiêu diệt sâu bệnh mà không gây tổn hại cho thiên địch. 

+ Điều này có thể bao gồm tạo môi trường sống cho thiên địch sau vụ gieo trồng, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học an toàn với môi trường, và tập trung nuôi dưỡng thiên địch như bọ cánh cứng, ký sinh và vi sinh vật để kiểm soát sâu hại.

- Quản lí dịch hại tổng hợp là hệ thống quản lí dựa trên môi trường và điều kiện sinh thái cụ thể, sử dụng các biện pháp kỹ thuật và thích hợp để kiểm soát quần thể sinh vật gây hại ở mức thấp nhất có thể, đảm bảo không gây tổn hại kinh tế.

+ Nó tập trung vào cây trồng khỏe mạnh và sử dụng cơ chế tự nhiên để phòng trừ dịch hại, với mục tiêu cuối cùng là điều hòa các mối cân bằng trong hệ sinh thái.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Em hãy giải thích vì sao phòng trừ sâu, bệnh lại giúp cây trồng cho năng suất cao, chất lượng tốt.

Trả lời rút gọn: 

Sâu bệnh hại gây tổn hại lớn cho cây trồng, khiến chúng phát triển kém và sản lượng giảm, thậm chí có thể gây chết cây.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Viết một đoạn văn ngắn mô tả tác hại của một hoặc một số loại sâu, bệnh đối với cây trồng mà em biết.

Trả lời rút gọn: 

Bệnh vàng lá do vi khuẩn thường gặp trong giai đoạn lúa đang đẻ nhánh. Ruộng sâu có nước ngập cao thường mắc bệnh này, cũng như ruộng sử dụng nước để che chắn rầy nâu. Bệnh thường xuất hiện ở những chỗ trũng hoặc theo dọc theo mương, sau đó lan ra rất nhanh sau những ngày mưa hoặc sau khi bón phân hoặc phun thuốc. Bệnh bắt đầu từ đọt lá và lan dần xuống. Vết bệnh có màu vàng nhạt và có các vệt nâu nhạt chạy dọc theo gân lá.