Bài giảng Powerpoint sinh học 10 chân trời sáng tạo

KHỞI ĐỘNG

Virus sống kí sinh nội bào bắt buộc nên nó là đối tượng gây bệnh cho các sinh vật khác chứ hoàn toàn không có lợi.

Mọi vật đều có hai mặt của nó – có lợi và có hại. Virus cũng thế.

Theo em, ý kiến của bạn nào là phù hợp? Tại sao?

• Virus sống kí sinh nội bào bắt buộc nên nó là đối tượng gây bệnh cho các sinh vật khác chứ hoàn toàn không có lợi.
• Mọi vật đều có hai mặt của nó – có lợi và có hại. Virus cũng thế.
• Bên cạnh bệnh do virus gây nên, virus đã được sử dụng để sản xuất các chế phẩm sinh học phục vụ cho đời sống như sản xuất kháng thể, sản xuất thuốc trừ sâu sinh học, sử dụng trong nghiên cứu của các nhà khoa học.

BÀI 30: ỨNG DỤNG CỦA VIRUS TRONG Y HỌC VÀ THỰC TIỄN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Ứng dụng virus trong y học
2. Một số thành tựu về ứng dụng virus trong sản xuất chế phẩm sinh học

Đọc thông tin mục 1 SGK tr.145 và trả lời câu hỏi:

+ Chế phẩm sinh học là gì?

+ Hãy nêu một số thành tựu về ứng dụng của virus để sản xuất chế phẩm sinh học.

+ Cho biết cơ sở khoa học, quy trình công nghệ của các ứng dụng đó.

Chế phẩm sinh học là các sản phẩm được tạo ra bằng con đường sinh học.

Một số thành tựu về ứng dụng của virus để sản xuất chế phẩm sinh học: sản xuất một số chế phẩm sinh học có giá trị như isulin, interferon,…

Cơ sở khoa học, quy trình công nghệ của các ứng dụng đó: Một số virus kí sinh ở vi khuẩn (phage), chứa các đoạn gene không thật sự quan trọng, nếu cắt bỏ và thay bởi một đoạn gene khác thì quá trình nhân lên của chúng không bị ảnh hưởng.

SOẠN SINH HỌC 10 CTST SOẠN CHI TIẾT KHÁC:

• Bài giảng Powerpoint sinh học 10 chân trời sáng tạo
• Tải GA word sinh học 10 chân trời sáng tạo
• Giáo án word chuyên đề sinh học 10 chân trời sáng tạo cả năm

Dựa vào tính chất này, người ta sử dụng virus làm vector và sản xuất chế phẩm bằng quy trình công nghệ sau:

Tạo vector virus tái tổ hợp

Biến nạp gene mong muốn vào cơ thể vi khuẩn

Tiến hành nuôi vi khuẩn để thu sinh khối và tách chiết sinh khối để thu chế phẩm

Quan sát Hình 30.1 SGK trang 145 và thực hiện yêu cầu: Hãy mô tả quá trình sản xuất isulin hoặc interferon.

+ Gắn đoạn gene tổng hợp isulin hoặc interferon vào DNA của phage.

+ Nhiễm phage tái tổ hợp vào E.coli

+ Nuôi E.coli nhiễm phage tái tổ hợp trong nồi lên men và tách chiết thu sản phẩm.

Thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi: So với cách làm truyền thống, việc ứng dụng virus để sản xuất chế phẩm sinh học có những ưu điểm gì?

Tạo ra một lượng lớn chế phẩm sinh học trong thời gian ngắn, giúp giảm giá thành sản phẩm.

Đáp ứng được nhu cầu của con người.

2. Một số thành tựu ứng dụng của virus trong y học

Đọc thông tin mục 2 SGK trang 146 và trình bày một số thành tựu về ứng dụng virus trong y học.

=> Sử dụng hormone insulin để làm giảm nồng độ glucose trong máu, giúp điều trị bệnh tiểu đường.

Sử dụng chất interferon để chống virus, tăng cường khả năng miễn dịch cho cơ thể.

Sử dụng vắc-xin để phòng chống các bệnh do virus gây ra. Việc sản xuất vắc-xin ngày càng tiến bộ, đảm bảo an toàn và hiệu quả hơn như vắc-xin tái tổ hợp.

Hs xem video

Hoạt động cặp đôi

Thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi:

Khi sử dụng insulin để điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh cần lưu ý những điều gì?

Một người bệnh có thể phải dùng nhiều loại insulin trong một ngày, nên cần biết rõ mình đang tiêm loại insulin nào, loại xi-lanh nào để tránh tiêm nhầm.

+ Không nên lắc mạnh lọ insulin vì dễ tạo ra các bọt khí.

+ Insulin chỉ được tiêm dưới da, thường vị trí tiêm là ở bụng, trên cánh tay và đùi.

Quan sát Hình 30.2 SGK trang 146 và thực hiện nhiệm vụ:

 Hãy chỉ trên hình vẽ và giải thích cơ chế tác động của interferon trong việc chống lại virus.

KẾT LUẬN

Đa phần virus có hại, tuy nhiên với công nghệ vi sinh vật hiện đại, con người đã nghiên cứu và ứng dụng virus vào y học và đạt được nhiều thành tựu như sản xuất chế phẩm insulin, interferon để chữa bệnh tiểu đường và phòng chống sự nhân lên virus; sản xuất vắc-xin phòng bệnh cho con người.

SOẠN SINH HỌC 11 CTST CHUẨN:

• Bài giảng điện tử sinh học 11 chân trời sáng tạo
• Giáo án sinh học 11 mới năm 2023 chân trời sáng tạo

1. Ứng dụng virus trong nông nghiệp
2. Sản xuất thuốc trừ sâu từ virus

Một số loại virus có khả năng xâm nhập và gây bệnh cho sâu hại cây trồng. Dựa vào đặc điểm này, người ta sử dụng sâu làm vật chủ để nhân nhanh số lượng virus, tạo chế phẩm thuốc sâu.

Quan sát Hình 30.3 SGK, đọc thông tin mục II.1 trang 146, 147 và thực hiện yêu cầu:

• Nêu quá trình tạo ra chế phẩm thuốc trừ sâu.
• Nêu một số thành tựu về ứng dụng virus trong thực tiễn.

Các bước chính tạo ra chế phẩm sinh học thuốc trừ sâu:

Nhiễm virus vào sâu hại: nuôi sâu trong các buồng nuôi thức ăn nhân tạo, khi sâu ở độ tuổi 3-4, tiến hành nhiễm virus vào cơ thể sâu (sử dụng các loại virus kí sinh gây bệnh cho sâu).

Tạo thuốc trừ sâu virus: khi sâu chết, nghiền nát sâu, thêm nước, lọc, li tâm, thêm phụ gia, kiểm tra hoạt tính, thêm chất bảo quản, đóng chai.

Một số thành tựu về ứng dụng virus trong thực tiễn:

Chế phẩm từ virus nhân đa diện NPV

Chế phẩm từ virus tế bào chất đa diện CPV

Ở Việt Nam, đã sản xuất được thuốc trừ sâu virus để diệt sâu róm hại thông, sâu hại bông.

Mở lại Bài 27 và cho biết: Hãy nêu sự khác nhau giữa việc sản xuất thuốc trừ sâu từ virus và vi khuẩn.

Ưu điểm của thuốc trừ sâu từ virus

Không gây hại cho môi trường, con người và các sinh vật khác.

Tác dụng mạnh, lâu dài lên sâu bọ, bảo vệ môi trường. Ít thấy khả năng kháng thuốc của sâu hại.

Giảm thiểu độc hại và tồn dư trên sản phẩm, trong đất sơ với thuốc trừ sâu hoá học.

Ưu điểm của thuốc trừ sâu từ virus

Không làm hại thiên địch và những vi sinh vật có lợi với con người.

Nếu sử dụng hợp lý, đúng phương pháp, đúng kỹ thuật trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm thích hợp thì sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Tuy nhiên, một vài loại thuốc bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết nên hạn chế đến kết quả; công nghệ sản xuất phức tạp nên giá thành thường cao hơn thuốc trừ sâu hóa học.

2. Sản xuất virus để tạo giống cây trồng

Người ta sử dụng virus làm vector chuyển gene giúp các gene kháng vi khuẩn, kháng virus, kháng sâu bệnh, chịu hạn,…vào cây trồng để tạo các giống cây trồng kháng bệnh.

Hãy giải thích vì sao phage được sử dụng để làm vector chuyển gene.

Vì phage chứa các đoạn gene không thật sự quan trọng, nếu cắt bỏ và thay bởi một đoạn gene khác thì quá trình nhân lên của chúng không bị ảnh hưởng.

SOẠN GIÁO ÁN TẤT CẢ CÁC MÔN LỚP 11 MỚI:

• Giáo án tất cả các môn lớp 11 chân trời sáng tạo
• Giáo án tất cả các môn lớp 11 cánh diều
• Giáo án tất cả các môn lớp 11 kết nối tri thức

KẾT LUẬN

Bên cạnh các thành tựu trong y học, virus cũng được ứng dụng vào đời sống thực tiễn như sản xuất thuốc trừ sâu, tạo giống cây trồng kháng sâu bệnh, góp phần nâng cao sản lượng nông nghiệp, hạn chế ô nhiễm môi trường.

LUYỆN TẬP

Hãy nêu ít nhất 3 lí do để thuyết phục người nông dân dùng thuốc trừ sâu sinh học trong trồng trọt.

+ Không gây hại cho môi trường, thiên địch, con người và các sinh vật khác, giảm thiểu độc hại và tồn dư trên sản phẩm, trong đất sơ.

+ Tác dụng mạnh, lâu dài lên sâu bọ, bảo vệ môi trường.

+ Nếu sử dụng hợp lý, đúng phương pháp, đúng kỹ thuật trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm thích hợp thì sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao.

VẬN DỤNG

Điều tra thực trạng sử dụng chế phẩm thuốc trừ sâu từ virus ở địa phương

Em có thể thực hiện theo gợi ý sau:

• Xác định mục tiêu, nội dung điều tra.
• Thiết kế phiếu điều tra.
• Tiến hành điều tra (địa điểm, đối tượng, thời gian, cách tiến hành).
• Tổng hợp kết quả điều tra và rút ra nhận xét về thực trạng (sử dụng bảng, biểu đồ, thể hiện kết quả điều tra).
• Đề xuất khắc phục thực trạng trên.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Ôn lại các kiến thức đã học

Hoàn thành bài tập trong SGK

Đọc trước nội dung bài sau - Bài 31: Virus gây bệnh