Nội dung chính bài Tam đại con gà

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Thể loại: Truyện cười là những truyện dân gian ngắn, có kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ, kể về những sự việc, hành vi trái tự nhiên của con người, có tác dụng gây cười, nhằm mục đích giải trí và phê phán xã hội.
• Tác phẩm Tam đại con gà thuộc thể loại truyện cười trào phúng. Đây là thể loại truyện cười được sáng tác với mục đích phê phán. Đối tượng phê phán phần lớn là các nhân vật thuộc tầng lớp trên trong xã hội nông thôn Việt Nam xưa (như: bọn quan lại bất tài, tham nhũng…).

2. Phân tích văn bản

a. Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật thầy đồ

• Tình huống 1: Dạy học trò đọc chữ
• Gặp chữ “kê” trong sách Tam thiên tự mà không biết là chữ gì → Dốt đến mức một chữ trong sách vỡ lòng cũng không biết.
• Khi học trò hỏi gấp: thầy nói liều “Dủ dỉ là con dù dì” → Liều lĩnh, sĩ diện giấu dốt.
• Thầy cũng khôn, sợ sai bảo học trò đọc khẽ → Sợ người khác biết cái sai của mình.
• Khi học trò hỏi gấp, thầy đồ muốn biết đúng sai: Tìm đến thổ công, xin ba đài âm dương, được cả ba, đắc ý bệ vệ ngồi lên giường bảo trẻ đọc to → Dốt nhưng tự cho là giỏi, cái dốt đã khuếch đại và nâng lên.

• Tình huống 2: Đối mặt với ông chủ nhà hay chữ:
• Khi ông chủ nhà nghe đọc sai nên trách thầy đồ → vô tình thầy biết đó là chữ “kê”.
• Suy nghĩ của thầy: “Mình đã dốt mà thổ công nhà nó cũng dốt nữa” → Tự nhận thức sự dốt nát của mình.
• Thầy đồ đã tiếp tục chống chế để giấu dốt: Muốn dạy đến Tam đại con gà, giải thích: “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà” → giải thích vô lí: gỡ bí một cách liều lĩnh để giấu dốt.

⇒ Mâu thuẫn trái tự nhiên: dốt và giấu dốt thì càng che đậy thì bản chất càng lộ tẩy.

⇒ Phê phán thói giấu dốt. Truyện ngầm ý khuyên răn mọi người không nên giấu dốt, hãy mạnh dạn học hỏi không ngừng.

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học

1. Tóm tắt nội dung văn bản 

Xưa có anh học trò học hành dốt nát nhưng lại hay khoe chữ. Có người tưởng anh ta hay chữ thật, mới đón về dạy trẻ. Một hôm, dạy đến chữ “kê”, học trò hỏi mà không biết, đánh nói liều: “Dủ dỉ là con dù dì”. Thầy sợ nhỡ sai, người nào biết thì xấu hổ, dặn học trò đọc khẽ và đến bàn thờ thổ công xin ba đài âm dương. Xin ba đài được cả ba, thầy lấy làm đắc chí, hôm sau bảo trẻ đọc to lên. Người bố nghe được, phát hiện ra, thầy liền chống chế bằng cách lí sự cùn: dạy thế là để biết đến tam đại con gà.

2. Phân tích nội dung chi tiết văn bản

a. Giới thiệu nhân vật và mâu thuẫn trái tự nhiên

• Giới thiệu nhân vật chính: anh học trò dốt nát nhưng thích khoe chữ, “đi đâu cũng lên mặt văn hay chữ tốt”
• Có người mời anh ta về dạy trẻ

→ Mâu thuẫn trái tự nhiên: dốt nhưng dấu dốt, thích khoe chữ.

2. Tình huống mâu thuẫn gây cười 

• Tình huống 1:
• Gặp chữ “kê”, thấy mặt chữ nhiều, không biết chữ gì, học trò hỏi gấp, thầy nói liều: “Dủ dỉ là con dù dì”
• Sợ sai, bảo học trò đọc khẽ
• Thầy khấn thầm xin ba đài âm ở bàn thờ thổ công
• Thổ công cho ba đài âm, thầy lấy làm đắc chí, hôm sau ngồi bệ vệ trên giường, bảo trẻ đọc cho to.

        → Thầy đồ vừa dốt vừa mê tín, lừa bịp trẻ con. Tiếng cười bật ra từ chính sự ngu dốt, sĩ diện, thích khoe khoang của thầy đồ. Đồng thời, qua đó phên phán sự dốt nát của thầy đồ.

• Tình huống 2:
• Khi bị bố học trò phát hiện, chất vấn, suy nghĩ của thầy đồ: “Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa” → Lời tự nhủ hài hước, biết mình dốt nhưng không chịu thừa nhận.
• Lời ngụy biện của thầy: Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà, “Dù dì là chị con công, con công là ông con gà” để gỡ bí, lí sự cùn → Tiếng cười bật lên từ sự vô lí, láu cá của thầy đồ.

⇒ Thầy đồ bộc lộ rõ bản chất là một kẻ dốt nát nhưng thích giấu dốt, thích khoe khoang, láu cá, sĩ diện.

3. Tổng kết

• Nội dung: Qua hình ảnh thầy đồ trong truyện Tam đại con gà, truyện phê phán một tật xấu trong nội bộ nhân dân, phê phán những người dốt mà không chịu học hỏi, dốt mà cứ cố tình che đậy sự dốt nát của mình.
• Nghệ thuật: Xây dựng những yếu tố mâu thuẫn bất ngờ, phi logic để tạo tiếng cười, sử dụng cử chỉ, hành động, hình thức chơi chữ..
• Ý nghĩa: Truyện vừa đem lại tiếng cười giải trí cho con người, đồng thời mang lại bài học sâu sắc, mỗi người phải không ngừng học hỏi để nâng cao hiểu biết của mình, không được dấu dốt, sĩ diện.