A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

• Tiễn dặn người yêu (Xống chụ xon xao) là một truyện thơ nổi tiếng của dân tộc Thái. Câu chuyện kể về  sự trắc trở trong tình yêu và hôn nhân của đôi bạn tình người Thái.
• Tóm tắt truyện:

Truyện kể về cuộc đời của một đôi trai gái, tình yêu nồng thắm giữa họ và những đau khổ trắc trở họ phải trải qua trước khi đến bên nhau. Mở đầu truyện nói đến sự gắn kết giữa hai người từ khi còn nhỏ đã là một đôi bạn rất tốt, rồi cứ thế lớn lên họ bên cạnh nhau và tình cảm nảy nở thật đẹp. Nhưng bố mẹ không ưng, chê nghèo, ép gả cô cho người khác giàu và ở một bản xa. Chàng trai thất tình, đeo nặng nỗi buồn thương, phẫn chí bỏ sang Lào đi buôn mong kiếm đủ bạc vàng chuộc lại người yêu. Nhưng chợ đời đâu dễ kiếm tiền, chàng trai lam lũ vật lộn gian nan ở quê người. Đúng ngày vu quy, thình lình người yêu cũ về đến nhà. Bao ước vọng tan tành. Không thể xoay chuyển tình thế, chàng dành cải trang thành khách đưa tiễn dâu về nhà chồng để dọc đường tranh thủ than thở tâm tình với người yêu cho vơi nỗi cay đắng. Chàng và nàng đau khổ hẹn thề rằng không lấy được nhau thời trẻ sẽ tìm mọi cách để lấy cho được nhau lúc về già. Đến một ngày nọ gia đình nhà chồng bán cô vào cửa quan. Cuộc đời cô long đong trôi nổi không biết đi về đâu cuối cùng cô bị đem ra chợ bán như một món hàng. Sau hai đời chồng, nàng bị người chồng thứ hai đem ra chợ bán và oái oăm thay được người tình xưa tình cờ đổi lấy bằng một nắm lá dong gói bánh. Hai người nhận ra nhau và không lỡ hẹn rằng: “ không lấy được nhau mùa hạ, sẽ lấy nhau mùa đông. Không lấy nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa mụa về già” họ đã sống bên nhau hạnh phúc tới già.Quả là một kết thúc có hậu khiến người đọc phải nghẹn ngào xúc động.

• Đoạn trích lời tiễn dặn miêu tả rất rõ tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh cô bị chính người chồng đánh đập. Lời tiễn dặn gồm hai đoạn:
• Đoạn đầu từ câu “Quẩy gánh…” đến “… góa bụa về già”
• Đoạn hai từ câu “Dậy đi em…” đến hết.