BÀI 6: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC 

CÂY THANH LONG

KHỞI ĐỘNG   

Quan sát Hình 6.1, em hãy cho biết quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng bao nhiêu tuần?

Giải rút gọn:

Quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng 4 tuần.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

Câu hỏi: Quan sát Hình 6.2, em hãy phân tích một số đặc điểm thực vật học của cây thanh long.

Giải rút gọn:

a) Cây thanh long có hai loại rễ: rễ địa sinh hút chất dinh dưỡng và rễ khí sinh giúp cây leo.

b) Thân và cành: Thanh long là cây thân mềm. Thân thanh long mềm, ba cánh, nhiều nước, chịu hạn, mọc cành theo đợt. Mỗi năm cây mọc 3 - 4 đợt cành.

c) Lá: Lá thanh long tiêu biến thành gai. Sát với gai có mầm ngủ có thể phân hoá thành hoa hoặc cành mới. 

d) Hoa thanh long to, nở về đêm, tập trung vào tháng 4-10

e) Thanh long hình bầu dục, nhiều màu, thu hoạch sau 1 tháng, có 3 loại

Câu hỏi: 

1. Quang hợp xảy ra ở bộ phận nào của cây thanh long?

2. Dựa trên đặc điểm thực vật học của cây thanh long, giải thích vì sao quang hợp xảy ra ở bộ phận này.

Giải rút gọn:

Quang hợp xảy ra ở thân và cành của cây thanh long vì ở bộ phận này có các nhu mô chứa diệp lục, chất đóng vai trò chính trong quá trình quang hợp.

Câu hỏi: Em hãy cho biết cách tạo thêm những mầm ngủ mới trên cây thanh long.

Giải rút gọn:

- Chọn cành:

+ Cành gốc 3-4 năm tuổi, đường kính 3-4cm

+ Cắt từ cây chính, cách gốc 2-3cm

- Xử lý:

+ Cắt ngang gốc cành 2-3cm tạo mầm ngủ mới

+ Phủ đất lên phần cắt, đảm bảo chặt chẽ với cành gốc

Câu hỏi: Em hãy nêu đặc điểm của quả thanh long.

Giải rút gọn:

- Đặc điểm:

+ Hình bầu dục, trọng lượng 300-500g (tùy giống)

+ Khi non: màu xanh, nhiều gai

+ Khi chín: nhiều màu (đỏ/tím thịt trắng, đỏ/tím thịt đỏ, vàng thịt trắng)

- Loại:

+ 3 loại: vỏ đỏ/tím thịt trắng, vỏ đỏ/tím thịt đỏ, vỏ vàng thịt trắng

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Câu hỏi: Hãy phân tích những yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây thanh long.

Giải rút gọn:

- Nhiệt độ:

+ Thích hợp: 25 - 35°C

+ Nóng quá: khó hình thành mầm hoa, ít quả

+ Trồng ở vùng nóng

- Ánh sáng:

+ Cần cường độ ánh sáng mạnh

+ Che nắng: thân yếu, ít quả, quả nhỏ

- Độ ẩm:

+ Chịu hạn tốt

+ Thiếu nước: rụng hoa, quả nhỏ, giảm năng suất

+ Lượng mưa thích hợp: 800 - 2000 mm/năm, phân bố đều

+ Mưa quá nhiều: rụng hoa, thối quả

- Đất: Trồng được nhiều loại đất: xám bạc màu, phèn, đỏ

Câu hỏi: Liên hệ đặc điểm khí hậu địa phương em với yêu cầu ngoại cảnh của cây thanh long, cho biết cây thanh long có trồng được ở địa phương em không? Vì sao?

Giải rút gọn:

- Ví dụ: Vùng Tây Nguyên

+ Nhiệt độ: 

+ Phù hợp: Vùng Tây Nguyên có khí hậu ấm áp, ít thay đổi đột ngột, thích hợp cho cây thanh long.

- Lượng mưa:

+ Mùa mưa rải rác, mùa khô kéo dài.

+ Cung cấp đủ nước cho cây phát triển, kích thích ra hoa và đậu quả.

- Ánh sáng:

+ Thời gian chiếu sáng dài, đặc biệt vào mùa hè, giúp cây quang hợp tốt.

- Tây Nguyên nóng, mưa rải rác, nắng nhiều, thích hợp trồng thanh long, cần chọn giống và chăm sóc tốt.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH LONG

Câu hỏi: Nêu tên các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây thanh long.

Giải rút gọn:

1. Lựa chọn thời vụ trồng cây.

2. Xác định mật độ trồng cây.

3. Chuẩn bị trụ hoặc giàn.

4. Trồng cây.

5. Bón phân.

6. Tưới nước.

7. Phòng trừ sâu, bệnh.

8. Tỉa cành và tạo tán.

9. Điều khiển ra hoa, đậu quả.

Câu hỏi: Cây thanh long mọc từ hạt (Hình 6.4) có đặc điểm gì khác cây giâm từ cành (Hình 3.6, trang 16)?

Giải rút gọn:

- Cây thanh long mọc từ hạt thường mất thời gian lâu hơn để phát triển và đạt kích thước sinh sản so với cây thanh long giâm từ cành. 

- Cây thanh long giâm từ cành cứng cáp hơn cây thanh long mọc từ hạt.

Câu hỏi: Vì sao cần làm trụ hoặc giàn cho cây thanh long?

Giải rút gọn:

- Cây thanh long cần trụ hoặc giàn vì:

+ Thân mềm: Cây dễ gãy nếu không được hỗ trợ.

+ Phát triển mạnh: Cành cây dài, nặng quả, dễ gãy.

Câu hỏi: Sau khi trồng cây thanh long, có mấy giai đoạn bón phân? Vì sao ở các thời điểm khác nhau cần bón loại và lượng phân bón khác nhau?

Giải rút gọn:

- Giai đoạn:

+ Trước thu hoạch

+ Thu hoạch

- Do nhu cầu dinh dưỡng nên cần bón loại và lượng phân bón khác nhau:

+ Thay đổi theo giai đoạn phát triển

+ Bón loại và lượng phân khác nhau theo từng thời điểm

Câu hỏi: Em hãy tìm hình ảnh một số loài sâu, bệnh hại chính trên cây thanh long.

Giải rút gọn:

Bệnh thối đầu cành

Bệnh đốm trắng trên cành và trái

Bệnh thán thư trên cành và trái

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu những ưu điểm và nhược điểm của mỗi biện pháp phòng trừ sâu, bệnh cho cây thanh long.

Giải rút gọn:

Câu hỏi: Em hãy cho biết vì sao phải tỉa bỏ sớm một số nụ trên cành ra nhiều nụ?

Giải rút gọn:

- Lý do tỉa bỏ nụ thanh long:

+ Tăng năng suất và chất lượng quả:

+ Cây tập trung dinh dưỡng cho ít quả hơn, quả to, ngon hơn.

+ Giảm tải trọng cho cành: Cành đỡ được nhiều quả hơn, tránh gãy, đổ cây.

Câu hỏi: Em hãy cho biết vì sao có thể kích thích cây thanh long ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung?

Giải rút gọn:

- Mục đích: Bổ sung ánh sáng khi thiếu hụt, kích thích ra hoa.

- Lợi ích:

+ Tăng năng suất: Ra hoa đồng loạt, thu hoạch tập trung.

+ Kiểm soát thời gian ra hoa: Thu hoạch theo nhu cầu thị trường, điều kiện khí hậu.