BÀI 6. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH LONG

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

-  Phân tích được đặc điểm thực vật học, yêu cầu ngoại cảnh của cây thanh long.

- Nêu được quy trình trồng, chăm sóc, kĩ thuật tỉa cành, tạo tán, điều khiển ra hoa, đậu quả cho cây thanh long.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

- Rễ: Cây thanh long có hai loại rễ là rễ địa sinh và rễ khí sinh

- Thân và cành: Thanh long là cây thân mềm. Thân và cành thường có ba cánh đẹp, màu xanh.

- Lá: Lá thanh long tiêu biến thành gai. Sát với gai có mầm ngủ có thể phân hóa thành hoa hoặc cành mới

- Hoa: Hoa thanh long là hoa lưỡng tính, có kích thước lớn, chiều dài trung bình 25 – 35 cm, ra hoa vào tháng 4 – 10 và nở vào ban đêm.

- Quả: Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng khoảng 300 – 500 g tùy theo giống. Thời gian từ lúc nở hoa đến khi thu hoạch quả khoảng 22 – 30 ngày.

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

1. Nhiệt độ

• Thanh long ưa nhiệt độ cao (thích hợp 25 – 35 độ C), chịu hạn tốt
• Thường được trồng ở các vùng nóng

2. Ánh sáng

Cây thanh long ưa trồng ở những nơi có cường độ ánh sáng mạnh

3. Độ ẩm

• Thanh long là cây chịu hạn tốt
• Lượng mưa thích hợp dao động khoảng 800 – 2000 mm/ năm và phân bố đều trong năm

4. Đất

• Thanh long trồng được trên nhiều loại đất như đất xám bạc màu, đất phèn, đất đỏ.
• Nên chọn đất trồng có tỉ lệ cát khoảng 30 – 40 %, tầng canh tác khoảng 30 – 50 cm
• Độ pH thích hợp trong khoảng 6,0 – 7,5.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

1. Lựa chọn thời vụ trồng cây

• Thanh long có thể trồng quanh năm ở nơi có thể chủ động nước tưới
• Ở miền Bắc: nên tránh trồng vào thời gian rét

2. Xác định mật độ trồng cây

• Thanh long thường được trồng theo trụ với mật độ 900 – 1000 trụ/ha, mỗi trụ trồng 4 cây phân bố đầu 4 hướng.
• Nếu trồng trên giàn, khoảng cách cây trên một luống là 0,4 – 0,5m; khoảng cách cây giữa hai luống là 2,5 – 3m

3. Chuẩn bị trụ hoặc giàn

• Hiện nay, thương dùng trụ bê tông để trồng cây thanh long thay cho trụ gỗ. 
• Trụ có đường kính khoảng 20 – 25 cm, dài 2,5m, chôn trụ sâu 50 – 70 cm.
• Kĩ thuật mới là trồng cây có giàn đỗ như xà đơn chạy dọc theo luống, chiều cao giàn trên mặt đất khoảng 1 – 1,2m

4. Trồng cây

• Sau khi chôn trụ, đào đất, đắp ụ xung quanh trụ với bánh kính 75 cm.
• Đối với kĩ thuật trồng theo giàn, cần làm đất tơi xốp, lên luống rộng 1,2 – 1,5m
• Bó 10 – 15 kg phân chuồng và 0,5 kg super lân hoặc lân nung chảy.
• Có thể sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh thay thế cho phân chuồng với liều lượng 1 – 2kg/ trụ.

5. Bón phân

• Bón phân ở thời kì trước khi thu hoạch quả: từ lúc trồng đến khi cây đc 2 năm tuổi
• Bón phân ở thời kì thu hoạch quả: Từ năm 3, lượng phân chia thành 6 lần để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng

6. Tưới nước

• Duy trì độ ẩm đất khoảng 65 – 80%
• Ở thời kì cho quả, tùy theo mùa, độ tuổi của cây nên tưới 30 – 50 lít/ trụ, 3 – 5 lần một ngày
• Nên áp dụng tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa để tiết kiệm nước và công lao động

7. Phòng trừ sâu, bệnh

• Cây thanh long có thể bị hại bởi các loại kiến, ôc sên, sâu khoang, ruồi đục quả, rệp
• Các loại bệnh phổ biến như thối đầu quả, đốm nâu trên cành, đốm trắng, thán thư, thối quả
• Để phòng trừ sâu, bệnh, cần áp dụng các biện pháp sau: 

8. Tỉa cành và tạo tán

• Tỉa cành và tạo tán làm cho cây thông thoáng và tập trung dinh dưỡng nuôi cành mới, giảm sâu, bệnh
• Sau khi trồng được 2 – 3 tuần, tỉa để lại 2 – 3 cành trên một gốc; dùng dây mềm buộc cố định với trụ, tránh bị gãy khi mưa, gió mạnh.
• Khi cành dài vượt khỏi đinh trụ khoảng 40 – 50 cm, tiến hành vin cành vắt qua đỉnh trụ hoặc xà ngang giàn và phân bố đều về các phía.
• Từ năm thứ 2, tỉa chỉ để lại 1 – 2 cành cấp 1; trên mỗi cành cấp 1, tỉa để lại 2 – 3 cành cấp 2
• Mỗi đoạn cành chỉ giữ lại 1 – 2 nụ/ cành.

9. Điều khiển ra hoa, đậu quả

• Thanh long là cây cần thời gian chiếu sáng ngày dài để phân hóa mầm hoa nên có thể chiếu sáng bổ sung 4 – 5 giờ/ đêm để kích thích cây ra hoa trái vụ từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau.
• Để tăng khả năng đậu quả khi xử lí cây thanh long bằng chiếu sáng bổ sung, cần kết hợp với các biện pháp cắt tỉa, bón phân và thụ phấn.