BÀI 6: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC 

CÂY THANH LONG

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG       

CH: Quan sát Hình 6.1, em hãy cho biết quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng bao nhiêu tuần?

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

CH: Quan sát Hình 6.2, em hãy phân tích một số đặc điểm thực vật học của cây thanh long.

CH:

1. Quang hợp xảy ra ở bộ phận nào của cây thanh long?

2. Dựa trên đặc điểm thực vật học của cây thanh long, giải thích vì sao quang hợp xảy ra ở bộ phận này.

CH: Em hãy cho biết cách tạo thêm những mầm ngủ mới trên cây thanh long.

CH: Em hãy nêu đặc điểm của quả thanh long.

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

CH: Hãy phân tích những yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây thanh long.

CH: Liên hệ đặc điểm khí hậu địa phương em với yêu cầu ngoại cảnh của cây thanh long, cho biết cây thanh long có trồng được ở địa phương em không? Vì sao?

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH LONG

CH: Nêu tên các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây thanh long.

CH: Cây thanh long mọc từ hạt (Hình 6.4) có đặc điểm gì khác cây giâm từ cành (Hình 3.6, trang 16)?

CH: Vì sao cần làm trụ hoặc giàn cho cây thanh long?

CH: Sau khi trồng cây thanh long, có mấy giai đoạn bón phân? Vì sao ở các thời điểm khác nhau cần bón loại và lượng phân bón khác nhau?

CH: Em hãy tìm hình ảnh một số loài sâu, bệnh hại chính trên cây thanh long.

CH: Em hãy tìm hiểu những ưu điểm và nhược điểm của mỗi biện pháp phòng trừ sâu, bệnh cho cây thanh long.

CH: Em hãy cho biết vì sao phải tỉa bỏ sớm một số nụ trên cành ra nhiều nụ?

CH: Em hãy cho biết vì sao có thể kích thích cây thanh long ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung?

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

KHỞI ĐỘNG       

CH: Quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng 4 tuần.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

CH:

a) Rễ: Cây thanh long có hai loại rễ là rễ địa sinh và rễ khí sinh.

Rễ địa sinh phát triển từ lõi trong thân cây, phân bố ở tầng đất 0 - 30 em, có nhiệm vụ hút chất dinh dưỡng để nuôi cây. Rễ khí sinh mọc dọc theo thân trong không khí, bám vào trụ, giúp cây leo lên trụ đỡ.

b) Thân và cành: Thanh long là cây thân mềm. Thân và cành cây thanh long thường có ba cánh dẹp, màu xanh. Khi cắt ngang cành nhìn thấy có hai phần: bên ngoài chứa diệp lục, bên trong là lõi cứng hình trụ. Trong thân chứa nhiều nước nên thanh long có khả năng chịu hạn. Mỗi năm cây mọc 3 - 4 đợt cành.

c) Lá: Lá thanh long tiêu biến thành gai. Sát với gai có mầm ngủ có thể phân hoá thành hoa hoặc cành mới. 

d) Hoa: Hoa thanh long thuộc loại hoa lưỡng tính, có kích thước lớn, chiều dài trung bình 25 - 35 cm. Cây thanh long thường ra hoa vào tháng 4 - 10; hoa nở vào ban đêm và tập trung vào lúc 20 - 23 giờ; từ lúc hoa nở đến lúc hoa tàn khoảng 2 - 3 ngày. 

e) Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng quả khi trưởng thành dao động khoảng 300 - 500 g tuỳ theo giống. Thời gian từ lúc nở hoa đến khi thu hoạch quả khoảng 22 - 30 ngày.

CH: Quang hợp xảy ra ở thân và cành của cây thanh long vì ở bộ phận này có các nhu mô chứa diệp lục, chất đóng vai trò chính trong quá trình quang hợp.

CH: Chọn cành gốc của cây thanh long để tạo mầm ngủ mới. Cành gốc nên có độ tuổi khoảng 3 - 4 năm và đường kính khoảng 3 - 4 cm. Sử dụng dao sắc để cắt cành gốc từ cây thanh long chính. Cắt cành gốc ở phía trên của nơi gốc cận gốc gốc khoảng 2 - 3 cm. Tạo một mầm ngủ mới trên phần cắt của cành gốc bằng cách cắt ngang vào phần gốc cành khoảng 2-3 cm. Xử lý phần mầm ngủ mới bằng cách phủ đất lên phần cắt của nó và đảm bảo nó được chặt chẽ vào cành gốc.

CH: Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng quả khi trưởng thành dao động khoảng 300 - 500 g tuỳ theo giống. Khi còn non, quả thanh long có màu xanh với nhiều tai lá xanh. Khi chín, quả có nhiều màu sắc khác nhau. tuỳ vào từng giống 

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

CH:

1. Nhiệt độ: ưa nhiệt độ cao (thích hợp ở 25 — 35 °C), chịu hạn tốt. vì vậy, cây thường được trồng ở các vùng nóng. 

2. Ánh sáng: ưa trồng ở những nơi có cường độ ánh sáng mạnh. Nếu cây bị che nắng, thân cây sẽ gầy yếu, cây chậm cho quả và số quả ít.

3. Độ ẩm: cây chịu hạn tốt. Lượng mưa thích hợp của vùng trồng thanh long dao động khoảng 800 - 2 000 mm/năm và phân bố đều trong năm. 

4. Đất: đất xám bạc màu, đất phèn, đất đỏ. Nên chọn đất trồng có tỉ lệ cát khoảng 30 - 40%, tầng canh tác khoảng 30 - 50 cm, hàm lượng chất hữu cơ cao, không bị nhiễm mặn, độ pH thích hợp trong khoảng 6,0 - 7,5.

CH:

- Nhiệt độ: Vùng Tây Nguyên có khí hậu nhiệt đới mùa đông ấm và mùa hè mát mẻ, với nhiệt độ trung bình năm cao và không thay đổi đột ngột. Cây thanh long thích nghi tốt với nhiệt độ ấm áp và không quá lạnh, vì vậy vùng Tây Nguyên thường có điều kiện thích hợp cho sự phát triển của cây thanh long.

- Lượng mưa: Vùng Tây Nguyên có mùa mưa rải rác và mùa khô kéo dài. Cây thanh long cần mưa đều đặn để phát triển tốt, nhưng cũng cần có mùa khô để kích thích quá trình ra hoa và đậu trái. Do đó, môi trường vùng Tây Nguyên có thể cung cấp đủ nước cho cây thanh long.

- Ánh sáng: Cây thanh long cần ánh sáng đủ để phát triển, và vùng Tây Nguyên thường có thời gian chiếu sáng dài, đặc biệt là trong mùa hè. Điều này cũng hỗ trợ cho quá trình quang hợp của cây.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH LONG

CH:

1. Lựa chọn thời vụ trồng cây.

2. Xác định mật độ trồng cây.

3. Chuẩn bị trụ hoặc giàn.

4. Trồng cây.

5. Bón phân.

6. Tưới nước.

7. Phòng trừ sâu, bệnh.

8. Tỉa cành và tạo tán.

9. Điều khiển ra hoa, đậu quả.

CH: Cây thanh long mọc từ hạt thường mất thời gian lâu hơn để phát triển và đạt kích thước sinh sản so với cây thanh long giâm từ cành. Cây thanh long giâm từ cành cứng cáp hơn cây thanh long mọc từ hạt.

CH: Thanh long là cây thân mềm. Cây thanh long có thể phát triển lớn và cao, với những cành có thể trải dài xa ra. Trụ hoặc giàn giúp hỗ trợ cây thanh long phát triển một cách ổn định và ngăn cản cành cây gãy đổ do sức nặng của quả hoặc tác động của gió.

CH:

- Sau khi trồng cây thanh long, có 2 giai đoạn bón phân:

+ Bón phân ở thời kì trước khi thu hoạch quả.

+ Bón phân ở thời kì thu hoạch quả.

- Nhu cầu dinh dưỡng của cây thanh long theo từng giai đoạn phát triển khác nhau. Vì vậy ở các thời điểm khác nhau cần bón loại và lượng phân bón khác nhau.

CH:

Bệnh thối đầu cành

Bệnh đốm trắng trên cành và trái

CH:

1. Biện pháp cơ giới:

- Ưu điểm:

+ Hiệu quả nhanh chóng

+ Chi phí thấp

- Nhược điểm:

+ Không hiệu quả lâu dài

+ Cần sự chăm sóc và quản lý

+ Có thể gây tổn thương cho cây

2. Biện pháp canh tác:

- Ưu điểm:

+ Bền vững và ít tác động đến môi trường

+ Giảm nguy cơ kháng thuốc

- Nhược điểm:

+ Hiệu quả chậm

+ Cần kiến thức chuyên môn

3. Biện pháp sinh học:

- Ưu điểm:

+ An toàn cho môi trường và con người

+ Bền vững và hiệu quả

- Nhược điểm:

+ Hiệu quả chậm

+ Đòi hỏi sự kiên nhẫn và kiến thức chuyên môn

4. Biện pháp hóa học:

- Ưu điểm:

+ Hiệu quả nhanh chóng

+ Dễ triển khai

- Nhược điểm:

+ Tác động đến môi trường và sức khỏe

+ Nguy cơ kháng thuốc

CH:

- Tăng năng suất và chất lượng quả

- Giảm tải trọng cho cành

CH: Ánh sáng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây thanh long. Khi cây không nhận được đủ ánh sáng tự nhiên do điều kiện môi trường không thuận lợi hoặc trong mùa đông khi ngày ngắn, việc sử dụng ánh sáng bổ sung có thể giúp cung cấp đủ ánh sáng cho cây, kích thích quá trình sinh sản và ra hoa.

Kích thích cây thanh long ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung có thể tăng cường năng suất của cây bằng cách làm cho cây ra hoa đồng loạt hơn và trong một thời gian ngắn hơn. Điều này có thể giúp tăng cường sản lượng và giảm thời gian chờ đợi giữa các vụ thu hoạch.

Sử dụng chiếu sáng bổ sung cũng giúp kiểm soát thời gian ra hoa của cây thanh long, cho phép người trồng cây điều chỉnh và lập kế hoạch thu hoạch một cách chính xác hơn theo nhu cầu thị trường hoặc điều kiện khí hậu cụ thể.