ÔN TẬP

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH: Cây ăn quả có vai trò gì trong đời sống con người?

CH: Hãy nêu một số đặc điểm thực vật học của cây xoài, thanh long, nhãn, chuối hoặc một loại cây ăn quả có múi.

CH: Nêu yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả. Đối với cây xoài, cây thanh long, em cần chú ý đến yêu cầu ngoại cảnh nào nhất? Vì sao?

CH: Điền thông tin về kĩ thuật trồng và chăm sóc chính đối với cây ăn quả theo mẫu Bảng 1.

CH: Ở địa phương em có loại cây ăn quả nào phổ biến nhất? Em có thể áp dụng biện pháp kĩ thuật chăm sóc nào cho loại cây ăn quả đó?

CH: Hoàn thành thông tin theo mẫu Bảng 2.

CH: Khi trồng một loại cây ăn quả, cần phải trả những loại chi phí nhân công nào?

CH: Hãy nêu những hoạt động chủ yếu liên quan đến nghề trồng cây ăn quả. Những công việc đó thuộc những ngành nghề nào?

CH: Hãy nêu những tiêu chí nhằm đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong trồng và nhân giống cây ăn quả.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

CH:

+ Sử dụng làm thực phẩm

+ Sử dụng làm nguyên liệu chế biến

+ Sử dụng làm dược liệu

+ Bảo vệ môi trường và trang trí cảnh quan

+ Phát triển kinh tế và văn hoá, nghệ thuật

CH:

* Cây xoài:

- Rễ: Cây xoài mọc từ hạt có rễ cọc phát triển mạnh và có thể ăn sâu xuống đất tới 6 -8 m; nhiều rễ nhánh phát triển tập trung ở tầng đất 0 - 50 cm.

- Thân và cành: Xoài là cây thân gỗ. Cây xoài trưởng thành thông thường có chiều cao khoảng 5 - 10 m. Cây có nhiều cành, mỗi năm ra 3 - 4 đợt lộc.

- Lá: Xoài thuộc nhóm cây xanh quanh năm, tán cây có hình bầu dục hoặc bán cầu. Cây xoài có lá đơn và sắp xếp theo hình xoắn ốc. Hình dạng của lá thay đổi tùy thuộc vào giống, có thể là hình mũi mác, thuôn dài hoặc hình trứng,... Lá non mới ra có màu đồng đỏ, chuyên dần sang màu xanh sáng và màu xanh đậm khi lá trưởng thành

- Hoa: Cây xoài có thể ra hoa đực, hoa cái hoặc lưỡng tính, có màu vàng nhạt. Cành hoa phân nhánh nhiều, mọc ra từ đỉnh sinh trưởng, có thể dài 20 - 30 cm;

mỗi chùm có khoảng 200 - 400 hoa. Hoa chủ yếu được thụ phấn nhờ côn trùng và gió.

- Quả: Khi chín, vỏ quả xoài thường có màu vàng hoặc tím vàng, thịt quả thường có màu vàng đậm, mềm, ít xơ; khối lượng quả đạt 100 - 1 500 g tùy loại. Hạt xoài thường lớn: vỏ hạt có lớp lông xơ dày, bên trong là nhân hạt. Một số giống xoài có hạt lép

* Cây thanh long

- Rễ: Cây thanh long có hai loại rễ là rễ địa sinh và rễ khí sinh.

- Thân và cành: Thanh long là cây thân mềm. Thân và cành cây thanh long thường có ba cánh dẹp, màu xanh. Khi cắt ngang cành nhìn thấy có hai phần: bên ngoài chứa diệp lục, bên trong là lõi cứng hình trụ. Trong thân chứa nhiều nước nên thanh long có khả năng chịu hạn. Mỗi năm cây mọc 3 - 4 đợt cành.

- Lá: Lá thanh long tiêu biến thành gai. Sát với gai có mầm ngủ có thể phân hoá thành hoa hoặc cành mới. 

- Hoa: Hoa thanh long thuộc loại hoa lưỡng tính, có kích thước lớn, chiều dài trung bình 25 - 35 cm. Cây thanh long thường ra hoa vào tháng 4 - 10; hoa nở vào ban đêm và tập trung vào lúc 20 - 23 giờ; từ lúc hoa nở đến lúc hoa tàn khoảng 2 - 3 ngày. 

- Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng quả khi trưởng thành dao động khoảng 300 - 500 g tuỳ theo giống. Thời gian từ lúc nở hoa đến khi thu hoạch quả khoảng 22 - 30 ngày. Khi còn non, quả thanh long có màu xanh với nhiều tai lá xanh. Khi chín, quả có nhiều màu sắc khác nhau. tuỳ vào từng giống cây. Có ba loại quả thanh long: loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu trắng; loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu đỏ đến tím; loại quả vỏ màu vàng và thịt quả màu trắng.

* Cây nhãn:

- Rễ: Cây nhãn có rễ cọc ăn sâu xuống đất khoảng 3 - 5 m. Rễ sinh trưởng tập trung ở độ sâu khoảng 10 - 15 cm.

- Thân và cành: Nhãn là cây thân gỗ. Cây trưởng thành có chiêu cao khoảng 10 - 12m. Một năm cây nhãn ra từ 2 đến 4 đợt cành mới nên cây có nhiều cành.

- Lá: Nhãn có lá xanh quanh năm, tán lá dày. Lá thuộc loại lá kép, có 6 - 10 lá chét mọc đối xứng, chiều dài lá khoảng 15 - 25 cm. Lộc non thường có màu đỏ nâu và chuyển sang màu xanh khi lá trưởng thành.

- Hoa: Hoa nhãn mọc thành chùm, có nhiều nhánh, kích thước nhỏ, màu vàng nhạt. Có ba loại hoa: hoa dực, hoa cái và hoa lưỡng tính. Khi thụ phần thuận lợi, hoa cái và hoa lưỡng tính sẽ tạo thành quả.

- Quả có dạng hình cầu, khi chín, quả có đường kính khoảng 1,5 - 3,0 em; khối lượng 12 - 22 g tùy theo giống. Vỏ quả mỏng. dai, màu sắc thay đổi từ xanh vàng lúc non đến vàng nâu khi chín, có giống vỏ quả màu tím nâu khi chín. Thịt quả có màu trắng đục, mọng nước, vị ngọt. Hạt nhãn hình cầu, màu đỏ nâu hoặc nâu đen.

* Cây chuối

- Rễ của cây chuối thường là rễ nhánh, phát triển mạnh mẽ và sâu vào trong đất. Rễ của cây chuối có thể hình thành một hệ thống rễ sâu và mạnh mẽ để hấp thụ nước và dinh dưỡng từ đất. Rễ của cây xoài và cây nhãn cũng phát triển mạnh mẽ nhưng có thể ít nhánh hơn so với cây chuối. Hệ thống rễ của chúng thường phân bố nông hơn và không cần sâu vào đất như cây chuối.

- Thân của cây chuối thường mềm, không có lõi gỗ. Phần nằm dưới đất là thân thật (còn gọi là củ chuối hoặc thân ngầm); thân thật có khả năng hình thành chồi mới và rễ mới. Phần nằm trên mặt đất được gọi là thân giả, do các bẹ lá xếp lớp lên nhau theo hình xoắn trôn ốc. Thân của cây xoài và cây nhãn thường có lõi gỗ, cứng cáp hơn so với cây chuối. Thân của chúng có thể cao lớn hơn và có khả năng chịu đựng tốt hơn trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.

- Hoa: Cây chuỗi có thể ra hoa khi cây đạt 25 - 50 lá. Cụm hoa phát triển từ thân ngầm, khi đậu quả hình thành buồng chuối. Cụm hoa có hoa cái sẽ tạo thành quả, hoa lưỡng tính và hoa đực sẽ không hình thành quả. Cụm hoa gồm những lá bắc màu đỏ tía xếp úp lên nhau thành hình nón dài, ở kẽ mỗi lá bắc có 8 - 15 hoa xếp thành hai hàng tạo thành nải chuối.

- Quả: Quả chuối có vỏ màu xanh và chuyển sang vàng khi chín. Tuỳ thuộc vào các giống, mỗi buồng chuối có 4 - 15 nải, mỗi nải có mức độ chín khác nhau 12- 30 quả, khối lượng mỗi quả khoảng 50 - 300 g, quả có chiều dài 10 - 25 cm, đường kính quả khoảng 2.5 - 4.0 cm.

CH:

* Yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả:

- Nhiệt độ:

+ Cây ăn quả nhiệt đới không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa.

+ Câu ăn quả á nhiệt đới cần nhiệt độ thấp khoảng 10 - 20 °C để phân hoá mầm

hoa trong thời gian nhất định.

- Độ ẩm đất nên duy trì khoảng 70 - 80%; ngược lại vào thời kì ngủ, nghỉ hoặc phân hoá hoa, cây yêu cầu lượng nước không cao, độ ẩm đất thấp, ở mức 40 - 50% .

- Ánh sáng ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sự phân hóa mầm hoa, nở hoa và phát triển quả của cây. Thời gian chiếu sáng trong ngày quyết định sự hình thành mầm hoa đối với một số loại cây ăn quả.

- Cường độ chiếu sáng mạnh làm cho cây mất nhiều nước. có thể gây cháy lá, rám quả. 

- Cây ăn quả đa số là cây lâu năm, bộ rễ phát triển mạnh cả chiều ngang và chiều sâu nên đất trồng cần có tầng canh tác dày, thoát nước tốt. Các loại đất thuận lợi cho cây ăn quả phát triển như đất phù sa, đất đỏ…

* Để trồng cây xoài và cây thanh long thành công, điều quan trọng là đảm bảo rằng chúng được trồng ở vị trí có đủ ánh sáng mặt trời và nhiệt độ ấm áp, vốn là hai yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo sự phát triển và sản xuất quả của cây.

CH:

CH: Để chăm sóc cây mơ hiệu quả, có một số biện pháp kĩ thuật có thể áp dụng:

- Chăm sóc đất: Đảm bảo đất trồng cây mơ có độ thông thoáng tốt và đủ dinh dưỡng. Loại đất tốt nhất cho cây mơ là đất sét cát pha hỗn hợp với phấn xám, độ pH từ 6.0 đến 7.0.

- Tưới nước: Quản lý hệ thống tưới nước để đảm bảo cây mơ nhận được lượng nước cần thiết. Tránh tình trạng thiếu nước, đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa và đậu quả.

- Bón phân: Thực hiện bón phân định kỳ để cung cấp dưỡng chất cho cây mơ. Sử dụng phân hữu cơ và phân khoáng phù hợp để đảm bảo sự phát triển và sản xuất quả tốt.

- Kiểm soát sâu bệnh: Theo dõi và kiểm soát các loại sâu bệnh gây hại cho cây mơ như sâu đục trái, bệnh vàng lá, và bệnh đạo ôn. Sử dụng biện pháp phòng trừ hữu cơ hoặc hóa học để bảo vệ cây khỏi bệnh tật.

- Tỉa cành và tạo dáng cây: Thực hiện tỉa cành và tạo dáng cây để tạo ra hình dáng cây mơ đẹp và thuận lợi cho quá trình chăm sóc và thu hoạch.

CH:

CH:

- Công cắt tỉa chồi, lá và hoa đực

- Công bón phân, cắt cỏ, xới đất

- Công phun thuốc trừ sâu, bệnh

- Công tưới nước 

- Công thu hoạch 

- Công quản lí 

CH:

- Chuẩn bị đất và chăm sóc đất: Bao gồm việc làm mềm đất, phân phối phân bón hữu cơ và khoáng, kiểm soát độ ẩm đất, và cải tạo đất nếu cần thiết.

- Chọn giống cây và gieo trồng: Bao gồm việc lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện địa phương, chuẩn bị giống cây và gieo trồng cây vào đất.

- Tưới nước và bón phân: Bao gồm việc quản lý hệ thống tưới nước, kiểm soát lượng nước cung cấp cho cây, và bón phân định kỳ để cung cấp dưỡng chất cho cây.

- Kiểm soát sâu bệnh: Bao gồm việc theo dõi và kiểm soát sâu bệnh gây hại cho cây, sử dụng các biện pháp phòng trừ và điều trị bệnh phù hợp.

- Tỉa cành và bảo dưỡng cây: Bao gồm việc tỉa cành để tạo dáng cây đẹp và thuận lợi cho quá trình sinh trưởng, cũng như loại bỏ cành bị hỏng hoặc bị nhiễm bệnh.

- Thu hoạch và xử lý sản phẩm: Bao gồm việc thu hoạch quả và xử lý sản phẩm để chuẩn bị cho thị trường tiêu thụ.

CH:

- Sử dụng an toàn hóa chất

- Áp dụng kỹ thuật tự nhiên

- Đảm bảo an toàn lao động

- Quản lý nước và chất thải

- Tuân thủ các quy định pháp luật và tiêu chuẩn