BÀI 5: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

KHỞI ĐỘNG   

Hình thái quả của các giống xoài trong Hình 5.1 có đặc điểm gì khác nhau?

Các giống xoài ở Hình 5.1c, 5.1d và 5.1e có trồng được ở Việt Nam không? Vì sao?

Giải rút gọn:

- Các giống xoài trong Hình 5.1 có sự khác nhau về kích thước, hình dáng, màu sắc.

- Cây xoài Keitt (Mỹ), xoài Yuwen (Đài Loan), và xoài Kesar (Ấn Độ) có thể được trồng ở Việt Nam, nhưng việc trồng chúng cần xem xét kỹ lưỡng về điều kiện địa lý, khí hậu và môi trường trồng cây.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

Câu hỏi: Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của cây xoài.

Giải rút gọn:

- Rễ:

+ Rễ cọc phát triển mạnh, ăn sâu tới 6-8m.

+ Nhiều rễ nhánh tập trung ở tầng đất 0-50cm.

- Thân và cành:

+ Cây thân gỗ, cao 5-10m.

+ Nhiều cành, ra 3-4 đợt lộc mỗi năm.

- Lá:

+ Lá đơn, xếp xoắn ốc, hình dạng thay đổi tùy giống.

+ Lá non màu đồng đỏ, chuyển sang xanh sáng rồi xanh đậm khi trưởng thành.

- Hoa:

+ Màu vàng nhạt, mọc từ đỉnh sinh trưởng.

+ Cành hoa phân nhánh nhiều, dài 20-30cm.

+ Mỗi chùm 200-400 hoa.

+ Thụ phấn nhờ côn trùng và gió.

- Quả:

+ Vỏ vàng hoặc tím vàng khi chín.

+ Thịt vàng đậm, mềm, ít xơ.

+ Khối lượng 100-1500g tùy loại.

+ Hạt lớn, vỏ dày, có nhân.

Câu hỏi: Em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa lá xoài non và lá trưởng thành.

Giải rút gọn:

Giống nhau: Lá xoài khi còn non và trưởng thành hầu như giữ nguyên hình dáng, lá mảnh, mềm.

Khác nhau:

- Kích thước và hình dạng: Lá xoài non thường nhỏ hơn và có hình dạng mảnh hơn so với lá trưởng thành. Lá trưởng thành thường lớn hơn và có hình dạng mặt lá tròn hoặc hình bầu dục.

- Màu sắc: Lá non có màu đồng đỏ. Khi trưởng thành, lá chuyển dần sang màu xanh sáng và màu xanh đậm.

Câu hỏi: Vì sao các trang trại thường thu hoạch đồng loạt quả xoài khi vỏ quả còn có màu xanh mà không chờ quả xoài chín vàng trên cây?

Giải rút gọn:

- Vận chuyển xa hơn

- Tiết kiệm chi phí

- Kiểm soát chất lượng

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Câu hỏi: Hãy phân tích các yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây xoài.

Giải rút gọn:

- Nhiệt độ:

+ Thích hợp: 24 - 26°C

+ Nhiệt độ tháng lạnh nhất: Không dưới 15°C

- Ánh sáng:

+ Cây ưa ánh sáng mạnh.

+ Bị che nắng hoặc trồng quá dày: Cành yếu, ra hoa ít, đậu quả kém.

- Độ ẩm:

+ Lượng mưa: 500 - 1500 mm/năm.

- Độ ẩm đất:

+ 50 - 60%: Phân hóa mầm hoa.

+ 70 - 80%: Ra hoa và quả phát triển.

- Đất:

+ pH: 5,5 - 7,0.

+ Hàm lượng chất hữu cơ: 2 - 3%.

+ Thoát nước tốt, ít sét, không tầng đá.

+ Mạch nước ngầm: 1,0 - 2,5 m.

+ Chịu hạn tốt.

+ Trồng được nhiều loại đất: phù sa, cát ven biển, đồi gò, bạc màu.

Câu hỏi: Vì sao cây xoài trồng ở vùng miền Bắc Việt Nam thường có tỉ lệ đậu quả và năng suất thấp hơn trồng ở miền Nam.

Giải rút gọn:

Xét trên các tiêu chí:

- Khí hậu:

+ Miền Bắc lạnh hơn, đặc biệt mùa đông:

+ Ảnh hưởng ra hoa, phôi thai.

+ Giảm thụ phấn, phát triển hoa, tỉ lệ đậu quả.

- Thời gian phát triển dài hơn:

+ Giảm tỉ lệ đậu quả, năng suất.

- Độ dài ngày ngắn hơn:

+ Ảnh hưởng ra hoa, thụ phấn, phôi thai.

+ Giảm năng suất.

Câu hỏi: Cây xoài có thể trồng được ở những loại đất có đặc điểm như thế nào?

Giải rút gọn:

- Yêu cầu về đất:

+ Độ pH: 5,5 - 7,0.

+ Hàm lượng chất hữu cơ: 2 - 3%.

+ Thoát nước tốt.

+ Ít sét.

+ Không có tầng đá.

+ Mạch nước ngầm sâu 1,0 - 2,5 m.

Câu hỏi: Cây xoài có thể trồng được ở địa phương em không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Miền Trung Việt Nam phù hợp trồng xoài vì:

- Khí hậu:

+ Ấm áp, nhiệt đới và cận nhiệt đới.

+ Rất thích hợp cho cây xoài phát triển.

- Đất đai:

+ Đa dạng: phù sa, đá vôi, cát, phù sa lên men.

+ Cây xoài chịu đựng và phát triển trên nhiều loại đất.

- Nhiệt độ:

+ Ấm áp, mùa hè nóng.

+ Thúc đẩy sinh sản và phát triển của cây.

- Lượng mưa:

+ Mưa đều đặn, cung cấp đủ nước cho cây.

+ Mùa mưa dài hỗ trợ sinh sản và phát triển.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

Câu hỏi: Nêu tên các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây xoài.

Giải rút gọn:

Bước 1: Lựa chọn thời vụ trồng cây.

Bước 2: Xác định mật độ trồng cây.

Bước 3: Chuẩn bị hố trồng cây.

Bước 4: Trồng cây.

Bước 5: Bón phân.

Câu hỏi: Túi nylon có lợi ích gì khi làm bầu cho cây xoài giống (Hình 5.4)? Vì sao cần loại bỏ túi nylon trước khi trồng cây xoài?

Giải rút gọn:

- Lợi ích của túi nylon khi làm bầu cho cây xoài giống:

+ Tạo môi trường tốt để bộ rễ định hình.

+ Hỗ trợ người trồng dễ dàng di chuyển cây sang môi trường mới mà không ảnh hưởng đến sự phát triển bộ rễ của cây. 

+ Hỗ trợ cho việc điều chỉnh mức độ nước dễ dàng, tránh ngập úng cho cây.

- Cần loại bỏ túi nylon trước khi trồng cây xoài vì chúng có thể gây cản trở cho sự phát triển của cây, gây ra vấn đề cho hệ thống rễ hoặc cản trở quá trình sinh sản của cây.

Câu hỏi: Vì sao cần chia phân bón thành nhiều lần để bón cho cây xoài? 

Giải rút gọn:

Vì:

- Tránh lãng phí: Cây không hấp thụ hết dinh dưỡng nếu bón quá nhiều cùng lúc.

- Hiệu quả: Giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, đều đặn hơn.

- Tăng trưởng: Duy trì mức dinh dưỡng ổn định, giúp cây phát triển tốt.

- Bảo vệ: Hạn chế tác hại cho cây (cháy rễ, nhiễm mặn).

Câu hỏi: Vì sao nên bón phân cho cây xoài theo mép tán cây (Hình 5.5)?

Giải rút gọn:

Do cây xoài có nhiều rễ nhánh, rễ mới tập trung ở mép tán cây nên bón phân ở vị trí này sẽ giúp cây hấp thu dinh dưỡng thuận lợi.

Câu hỏi: Nêu cách tưới nước phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây xoài.

Giải rút gọn:

- Giai đoạn cây con (dưới 3 năm):

+ Tưới 10 - 20 lít/cây, 2 lần/tuần.

- Giai đoạn trước khi ra hoa (2 - 3 tháng):

+ Ngưng tưới, tạo độ ẩm thấp cho đất.

+ Hạn chế cành bật lộc non, giúp phân hoá mầm hoa.

- Giai đoạn ra hoa và quả:

+ Duy trì độ ẩm 65 - 80%.

+ Tưới 2 - 3 ngày/lần, 30 - 50 lít/cây.

+ Tưới phun mưa hoặc nhỏ giọt.

- Giai đoạn không mang hoa và quả:

+ Hầu như không cần tưới nước.

Câu hỏi: Em hãy tìm hình ảnh về một số loài sâu, bệnh hại chính trên cây xoài.

Giải rút gọn:

Bệnh thán thư hại cây xoài có thể xuất hiện trên lá, bông hoặc quả, nhưng phổ biến nhất là ở lá 

Bệnh đốm đen trên cây xoài

Bệnh bọ trĩ

Câu hỏi: Vì sao cần cắt tỉa cành và tạo tán cho cây xoài?

Giải rút gọn:

Tỉa cành và tạo tán làm cho cây thông thoáng và tập trung dinh dưỡng nuôi cành mới, giảm sâu, bệnh.

Câu hỏi: Nêu cách tỉa cành, tạo tán và điều khiển ra hoa, đậu quả để cây ăn quả cho năng suất thu hoạch và chất lượng quả cao.

Giải rút gọn:

- Tạo khung tán:

+ Cắt ngọn thân chính (0.7m) -> Chọn 3 cành cấp 1 (góc đều nhau).

+ Bấm ngọn cành cấp 1, 2, 3 (30-40cm) -> Tạo cành cấp tiếp theo.

+ Giữ chiều cao cây 3-4m.

- Cắt tỉa sau 3 năm:

+ Loại bỏ: cành mọc thẳng, trong tán, chúc xuống, sâu bệnh, bắt chéo, che lấp, mọc dày.

+ Mục đích: Tán thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.

- Tạo hình tán:

+ Vin cành cấp 1 (góc 45-60° so thân chính).

- Tỉa hoa, quả:

+ Loại bỏ chùm hoa nhỏ, gần nhau.

+ Tỉa quả dị hình, quá nhiều (1-3 quả/chùm).