BÀI 4 - KHÁI QUÁT VỀ TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Hình 4.1 cho thấy tổ ong được cấu tạo từ những khoang nhỏ. Mỗi khoang nhỏ này được dùng làm nơi dự trữ thức ăn, chứa trứng hay ấu trùng. Do đó, mỗi khoang nhỏ là đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản nhất của tổ ong. Cách thức tổ chức này cũng được thấy ở cả sinh vật sống. Như vậy, đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản nhất của sinh vật sống là gì?

Giải rút gọn:

Đơn vị cấu trúc và chức năng của sinh vật sống là tế bào.

I. HỌC THUYẾT TẾ BÀO

Câu 1: Các khoang rỗ nhỏ cấu tạo nên vỏ bẩn của cây sồi mà Robert Hooke phát hiện được ra được gọi là gì?

Giải rút gọn:

Các khoang rỗ nhỏ cấu tạo nên vỏ bẩn của cây sồi là tế bào.

Câu 2: Dựa vào đâu mà Schleiden và Schwann có thể đưa ra kết luận "Mọi sinh vật sống đều được cấu tạo từ tế bào và các sản phẩm của tế bào"?

Giải rút gọn:

Họ dựa vào kết quả công trình nghiên cứu của mình thấy được sự tương đồng về cấu tạo của tế bào thực vật và tế bào động vật. 

Luyện tập: Sự ra đời của học thuyết tế bào có ý nghĩa gì đối với nghiên cứu sinh học?

Giải rút gọn:

Ý nghĩa: cho thấy tính thống nhất trong đa dạng của sinh giới, rằng tất cả các sinh vật hiện tại đều được tạo ra từ một tế bào đầu tiên. 

II. TẾ BÀO LÀ ĐƠN VỊ CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA CƠ THỂ SỐNG

Câu 3: Hãy đưa ra các dẫn chứng để chứng minh tế bào là đơn vị nhỏ nhất có đầy đủ các đặc trung cơ bản của sự sống.

Giải rút gọn:

Tế bào là đơn vị nhỏ nhất nhưng lại có đầy đủ những biểu hiện đặc trưng của sự sống như: chuyển hóa vật chất, sinh trưởng và phát triển, sinh sản, cảm ứng,... Có những sinh vật chỉ có 1 tế bào mà vẫn đảm bảo các chức năng sống của sinh vật đó.

Vận dụng: Hãy cho biết điểm khác nhau giữa một sinh vật đơn bào và một tế bào trong cơ thể sinh vật đa bào.

Giải rút gọn:

Sinh vật đơn bào chỉ được cấu tạo từ một tế bào, sinh vật đa bào được cấu tạo từ 2 tế bào trở lên.

BÀI TẬP

Bài 1: Một bạn học sinh tiến hành quan sát hai mẫu tiêu bản bằng kính hiển vi quang học, kết quả quan sát như Hình 4.4. Hãy quan sát hình và cho biết:

1. Mẫu vật nào trong các mẫu vật: lát biểu mô ở động vật, một giọt nước ao, một giọt máu người phù hợp với mỗi tiêu bản bên. Giải thích.

2. Điểm giống nhau và khác nhau của hai tiêu bản bên.

Giải rút gọn:

1. 

• Hình (a): Tiêu bản có chứa nhiều tế bào với các hình dạng, kích thước khác nhau → tập hợp các vi sinh vật đơn bào → tiêu bản của một giọt nước ao.
• Hình (b): Tiêu bản có chứa các tế bào có hình dạng, kích thước như nhau, xếp sít nhau → các tế bào của cùng một mô → tiêu bản của một lát biểu mô ở động vật.

2. Điểm giống nhau và khác nhau của hai tiêu bản bên:

• Giống: Đều quan sát được các tế bào có kích thước nhỏ mà mắt thường không quan sát được.

• Khác:

• Tiêu bản ở hình (a) là tiêu bản của các cơ thể đơn bào.

• Tiêu bản ở hình (b) là tiêu bản của các tế bào có trong một mô của một cơ thể đa bào.