BÀI 1 - GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CHƯƠNG TRÌNH MÔN SINH HỌC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Một trong những thành tựu của ngành Sinh học là tạo ra các loài sinh vật biến đổi gene (Genetically Modified Organism– GMO), nhà đó, mang lại cho con người những loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, thời gian bảo quản lâu hơn, giá thành rẻ hơn, đặc biệt, thành tựu này còn góp phần giải quyết vấn đề nạn đói trên thế giới. Ngoài việc đảm bảo nguồn thực phẩm, ngành Sinh học còn có những vai trò gì đối với đời sống con người?

Giải rút gọn: 

Vai trò: Góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội, làm thay đổi mạnh mẽ nền công nghiệp, nông nghiệp, y học,..; tăng chất lượng, hiệu quả, an toàn và thân thiện với môi trường.

I. ĐỐI TƯỢNG, LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA MÔN SINH HỌC

Câu 1: Hãy đặt ra các câu hỏi liên quan đến hiện tượng trong Hình 1.2

Giải rút gọn:

Các câu hỏi có thể đặt ra là: 

• Câu 1:Tại sao những bông hoa thường có màu sắc sặc sỡ và có mùi hương?
• Câu 2: Tại sao phần lớn những bông hoa sẽ nở vào ban ngày?
• Câu 3: Bướm hút mật thông qua bộ phận gì ?

Câu 2: Hãy sắp xếp các câu hỏi đặt ra vào các nội dung sau:

a, Hình thái và cấu tạo cơ thể

b, Hoạt động chức năng của cơ thể

c, Mối quan hệ giữa các cá thể với nhau

d, Mối quan hệ giữa cá thể với môi trường

e, Quá trình tiến hóa của sinh vật 

Giải rút gọn:

a, Câu 4                                               b, Câu 6                 

c, Câu 1, câu 2                                     d, Câu 5                

e, Câu 3

Câu 3: Hãy kể tên một số lĩnh vực của của ngành Sinh học. Nhiệm vụ chính của mỗi lĩnh vực đó là gì ?

Giải rút gọn:

• Di truyền học: nghiên cứu về di truyền và biến dị ở các loài sinh vật 
• Sinh học phân tử: nghiên cứu về cơ sở phân tử của các cơ chế di truyền cũng như các hoạt động sống của tế bào.
• Thực vật học: nghiên cứu về hình thái, giải phẫu, sinh lí, phân loại thực vật cũng như vai trò và tác hại của chúng đối với tự nhiên và con người.

Câu 4: Để Giải rút gọncác câu hỏi đã đặt ra theo yêu cầu ở Câu 1, ta cần tìm hiểu lĩnh vực nào của ngành Sinh học ?

Giải rút gọn:

Ta cần tìm hiểu lĩnh vực di truyền học, sinh học tế bào, thực vật học, sinh thái học và môi trường, thực vật học, động vật học,... của ngành Sinh học

Luyện tập: Nếu yêu thích môn Sinh học, em sẽ chọn lĩnh vực nào của ngành Sinh học? Tại sao?

Giải rút gọn:

Em sẽ chọn ngành công nghệ sinh học vì:

• Trong nông nghiệp, công nghệ sinh học được nghiên cứu để ứng dụng trong việc cải thiện giống vật nuôi, cây trồng,… 
• Trong lĩnh vực y học kết hợp với nghiên cứu công nghệ tế bào gốc và các ứng dụng trong dược học nhằm hỗ trợ hiệu quả trong điều trị ung thư.

Câu 5: Học tập môn Sinh học mang lại cho chúng ta những lợi ích gì ? 

Giải rút gọn:

Học tập môn sinh học giúp chúng ta: tìm hiểu sự hình thành và phát triển của thế giới sống, các quy luật của tự nhiên, hình thành và phát triển năng lực sinh học, rèn luyện thế giới quan khoa học.

Vận dụng: Em sẽ thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước bằng những hành động cụ thể nào ?

Giải rút gọn:

Một số hành động cụ thể: Tuyên truyền về tầm quan trọng của chỉ thị 5K đối với việc phòng, chống dịch SARS – CoV – 2; phân loại rác, không xả rác bừa bãi,…

II. VAI TRÒ CỦA SINH HỌC

Câu 6: Hãy nêu một vài thành tự cụ thể chứng minh vai trò của ngành Sinh học đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

Giải rút gọn:

• Giúp con người điều trị bệnh tật, nâng cao điều kiện chăm sóc sức khỏe và tăng tuổi thọ.
• Công nghệ sinh học nghiên cứu ra các giống cây sạch bện, nhiều loài sinh vật mang những đặc tính tốt,..

Câu 7: Những hiểu biết về bộ não con người đã mang lại những lợi ích gì cho chúng ta?

Giải rút gọn:

Giúp con người cải thiên trí nhớ, tư vấn và chữa trị các vấn đề về tâm lí cũng như hành vi của con người.

Luyện tập: Ngành Sinh học đã có những đóng góp gì trong bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống?

Giải rút gọn:

Những đóng góp của ngành Sinh học: tạo ra các chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường, xây dựng các mô hình sinh thái giúp đánh giá các vấn đề về môi trường, đưa ra những mô hình tái sử dụng các chất thải.

Câu 8: Con người có thể giải quyết những vấn đề ô trường như thế nào ?

Giải rút gọn:

Con người đã chủ động dùng vi sinh vật để xử lí nước thải, xử lí dầu tràn trên biển, phân hủy rác thải để tạo phân bón,…

Câu 9: Sự kết hợp giữa sinh học và tin học mang lại những triển vọng gì trong tương lai ?

Giải rút gọn:

Những triển vọng trong tương lai: hạn chế sinh vật làm thí nghiệm; nghiên cứu về khả năng tồn tại của sự sống ở các hành tinh ngoài Trái Đất.

Luyện tập: Tại sao việc ứng dụng các thành tựu của sinh học được xem là giải pháp quan trọng để giải quyết nhiều vấn đề như môi trường, sức khoẻ con người?

Giải rút gọn:

Các thành tựu của Sinh học được ứng dụng rộng rãi trong rất nhiều lĩnh vực. Do đó việc ứng dụng các thành tựu của sinh học được xem là giải pháp quan trọng để giải quyết nhiều vấn đề như môi trường, sức khoẻ con người.

IV. CÁC NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN ĐẾN SINH HỌC VÀ ỨNG DỤNG SINH HỌC

Câu 10: Hãy kể tên một số ngành nghề liên quan đến sinh học và ứng dụng sinh học. Cho biết vai trò của ngành đó đối với con người

Giải rút gọn:

Các ngành nghề: 

• Sinh học cơ bản:
• Nghiên cứu: Công nghệ sinh học, kỹ thuật sinh học
• Giảng dạy: Sư phạm sinh học
• Chăm sóc sức khỏe: y đa khoa, điều dưỡng, răng hàm mặt,...
• Ứng dụng sinh học:
• Sản xuất: Công nghệ thực phẩm, chăn nuôi, sản xuất thuốc, vv..
• Quản lí: quản lí bệnh viện, quản lí tài nguyên môi trường,…

Câu 11: Tại sao sự phát triển của ngành lâm nghiệp có ảnh hưởng to lớn đến việc bảo vệ đa dạng sinh học?

Giải rút gọn:

Vì đây là môi trường tốt nhất để các loài sinh vật có thể phát triển, tiến hóa một cách tự nhiên và không hoặt ít sự tác động của con người.

Luyện tập: Trong số các ngành nghề kế trên, hãy chọn một nghề mà em yêu thích, tìm hiểu và trình bày về: mục tiêu, yêu cầu, cơ hội việc làm, thành tựu, triển vọng trong tương lai của nghề đó.

Giải rút gọn:

Một trong những nghề em yêu thích là ngành Khoa học môi trường. 

• Mục tiêu của ngành là giải quyết những vấn đề thực tiễn liên quan đến lĩnh vực khoa học/kỹ thuật môi trường 
• Ngành nghề yêu cầu những kiến thức về sinh học, địa lý,..; kỹ năng phân tích, quản lý dữ liệu,...
• Sau khi học ngành Khoa học môi trường có thể làm việc ở Sở tài nguyên và môi trường, các công ty về môi trường,... về các công việc như phụ trách công tác kiểm soát, quản lý môi trường;....

Trong tương lai, khi nhu cầu của con người càng tăng thì áp lực cho môi trường càng tăng, do đó đặt ra yêu cầu giải quyết các vấn đề về môi trường

V. SINH HỌC VỚI SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỨNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI

Câu 12: Sự phát triển của ngành Sinh học có ý nghĩa như thế nào với sự phát triển bền vững? 

Giải rút gọn:

Sinh học đóng vai trò vô cùng to lớn trong công cuộc bảo vệ sự đa dạng sinh học, xây dựng các mô hình sinh thái để bảo vệ và khôi phục môi trường sống; các công trình nghiên cứu về di truyền, sinh học tế bào được áp dụng trong nhân giống, bảo toàn nguồn gene quý hiếm của các loài sinh vật có nguy cơ bị tuyệt chủng.

Câu 13: Một thí nghiệm như thế nào được cho là vi phạm đạo đức sinh học ? Em có đồng ý với việc dùng con người để làm thí nghiệm không? Vì sao?

Giải rút gọn:

• Một thí nghiệm được cho là vi phạm đạo đức: vi phạm pháp luật tùy từng quốc gia, thiếu trung thực trong nghiên cứu, thiếu thận trọng, cẩn thận,...

• Em không đồng ý. Vì không nên sử dụng người để làm thí nghiệm nếu chưa có những đảm bảo an toàn tối đa. Thay vào đó có thể sử dụng các biện pháp khác như: thay thế đối tượng thí nghiệm.

Câu 14: Khi nghiên cứu sinh học cần lưu ý những vấn đề gì để không trái với đạo đức sinh học?

Giải rút gọn:

Khi nghiên cứu sinh học cần lưu ý những vấn đề sau:

• Tìm hiểu rõ nguồn gốc, phương pháp khi nghiên cứu giúp giảm thiểu tối đa những hành vi tác động ảnh hưởng đến sự sống của sinh vật trong quá trình nghiên cứu.
• Tôn trọng tính tự nguyện của đối tượng nghiên cứu.
• Trung thực trong nghiên cứu.

Câu 15: Kể tên một số sản phẩm ứng dụng công nghệ sinh học được sử dụng trong đời sống hằng ngày.

Giải rút gọn:

Một số sản phẩm: Con la là loài do con người lai tạo giữa con lừa và con ngựa. Chế tạo ra AI nhằm thay thế con người trong một số công việc, hướng tới thời đại kĩ thuật cao.

Luyện tập: Tại sao đa dạng sinh học gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội?

Giải rút gọn:

Vì đa dạng sinh có nhiều vai trò đối với cuộc sống con người với tư cách là nhân tố quyết định cho sự tồn tại và phát triển của con người.

BÀI TẬP

Bài 1: Trong tương lai, với sự phát triển của ngành Sinh học, con người có triển vọng chưa khỏi các bệnh hiểm nghèo như ung thư, AIDS,.. hay không ? Tại sao?

Giải rút gọn:

Con người có triển vọng chưa khỏi các bệnh hiểm nghèo. Bởi vì hiện nay con người đã chế ra được các loại thuốc, vacxin để phòng ngừa được một số bệnh ung thư. Ngoài ra các nhà khoa học đã chỉ ra nhiều phương pháp để chưa các căn bệnh này ở giai đoạn đoạn đầu. Việc tìm ra phương pháp để chữa khỏi triệt để những bệnh này là những điều sẽ xảy ra trong 1 tương lai không xa.

Bài 2: Tại sao nói "Thế kỉ XXI là thế kỉ của ngành công nghệ sinh học" ?

Giải rút gọn:

Vì công nghệ sinh học đã và đang làm thay đổi mạnh mẽ trên nhiều phương diện, nhiều lĩnh vực đời sống, xã hội. Nhiều công trình nghiên cứu, sản phẩm của ngành công nghệ sinh có tính ứng dụng cao và đã trở nên phổ biến trong đời sống xã hội được mọi người tin dùng và sử dụng