BÀI 2 - CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Khi muối dưa cải bị hư hỏng, có hai nguyên nhân được đưa ra: (1) do đậy nắp hũ dưa không kin; (2) do không đảm bảo về điều kiện ánh sáng. Dựa vào phương pháp nào để xác định đầu là nguyên nhân làm dưa cải muối bị hỏng?

Giải rút gọn:

Dựa vào phương pháp quan sát để xác định nguyên nhân dưa cải muối bị hỏng.

I. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC

Câu 1: Hãy lựa chọn phương pháp phù hợp và đề xuất thực hiện nghiên cứu những vấn đề sau:

a, Xác định hàm lượng đường trong máu

b, Thúc đẩy thanh long ra hoa trái vụ

c, Tìm hiểu cấu tạo cơ thể người

Giải rút gọn:

a, Xác định hàm lượng đường trong máu

Phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm:

• Bước 1: Chuẩn bị các thiết bị, dụng cụ, hóa chất và mẫu vật 

• Bước 2: Tiến hành các thí nghiệm theo đúng quy trình và thu thập dữ liệu từ kết quả thí nghiệm
• Bước 3: Báo cáo kết quả thí nghiệm
• Bước 4: Vệ sinh dụng cụ, phòng thí nghiệm.

b, Thúc đẩy thanh long ra hoa trái vụ

Phương pháp thực nghiệm khoa học: 

• Bước 1: Chuẩn bị các điều kiện thí nghiệm, thiết kế mô hình thực nghiệm.
• Bước 2 : Tiến hành thực nghiệm và thu thập dữ liệu
• Bước 3 Xử lí các dữ liệ thu thập được và báo cáo kết quả thực nghiệm.

c, Tìm hiểu cấu tạo cơ thể người

Phương pháp quan sát:

• Bước 1: Xác định đối tượng quan sát và phạm vi quan sát.
• Bước 2: Xác định công cụ quan sát sao cho phù hợp 
• Bước 3: Thu thập, ghi chép và xử lí các dữ liệu thu được.

Câu 2: Tại sao chúng ta cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau khi nghiên cứu và học tập môn sinh học? 

Giải rút gọn:

Vì đối tượng nghiên cứu của môn sinh học khá là rộng, chỉ áp dụng một phương pháp thì sẽ rất khó khăn để nghiên cứu hiệu quả. 

Luyện tập:  Hãy thiết kế thí nghiệm chứng minh quá trình hô hấp có khí thải cacbondioxide.

Giải rút gọn:

Phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm.

• Bước 1: Chuẩn bị: 1 cốc nước vô trong, 1 chiếc ống hút, 1 lọ giấm, 1 chiếc lọc, 1 đũa thủy tinh, 1 cốc sạch.
• Bước 2: Tiến hành thí nghiệm
• Đặt ống hút vào trong cốc chứa nước vôi trong
• Dùng miệng thổi và ống hút
• Quan sát thấy nước vôi trong có xuất hiện vẩn đục hay không ?
• Nếu có vẩn đục, lọc lấy kết tủa, sau đó đổ giấm ăn vào và quan sát hiện tượng.
• Ghi chép và phân tích, giải thích hiện tượng 
• Bước 3: Báo cáo kết quả.
• Bước 4: Vệ sinh dụng cụ, phòng thí nghiệm.

Câu 3: Hãy kể tên và cho biết chức năng của một số dụng cụ thí nghiệm.

Giải rút gọn:

Câu 4: Có thể lưu giữ kết quả quan sát bằng những cách nào ?

Giải rút gọn:

Kết quả quan sát có thể được lưu giữ thông qua tranh ảnh, bản vẽ, làm tiêu bản,…

Luyện tập: Việc đặt câu hỏi nghiên cứu và xây dựng giả thuyết trong nghiên cứu khoa học có ý nghĩa như thế nào?

Giải rút gọn:

Ý nghĩa: giúp người nghiên cứu định hướng được vấn đề nghiên cứu, từ đó đưa ra phương pháp nghiên cứu phù hợp.

II. TIN SINH HỌC

Câu 5: Tại sao tin sinh học được xem như công cụ nghiên cứu và học tập môn Sinh học?

Giải rút gọn:

Vì tin sinh học có rất nhiều ứng dụng trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học → có thể phát hiện và mô tả quy luật vận động của thế giới sống trên cơ sở phân tích nguồn dữ liệu sinh học thông qua các công cụ quản lí xử lí dữ liệu trên máy tính và internet.

Câu 6: Hãy đưa ra nhận xét về tầm quan trọng của tin sinh học trong đời sống ngày nay.

Giải rút gọn:

Tin sinh học có vai trò rất quan trọng và đắc lực trong đời sống ngày này vì có rất nhiều ứng dụng trong nghiên cứu 

Vận dụng: Hãy chọn một vấn đề cần nghiên cứu ở địa phương em và áp dụng tiến trình nghiên cứu để làm rõ vấn đề đó.

Giải rút gọn:

Hướng dẫn:  lựa chọn một số vấn đề ở địa phương như nghiên cứu số lượng gia đình sử dụng khí sinh học trong sinh hoạt; nghiên cứu các sản phẩm tái chế từ các rác thải hữu cơ,...

Ví dụ: Để góp phần giải quyết vấn đề khó khăn trong quản lý và xử lý chất thải sinh hoạt, ta có thể nghiên cứu tái chế phân bón từ rác thải hữu cơ.

 Quy trình ủ:

• Làm thùng ủ tùy theo số lượng rác sinh hoạt của gia đình, rác thải hữu cơ được phân loại Tất cả được cho vào thùng có nắp đậy.

• Rác thải sau khi được thu gom vào hố được trộn với chế phẩm vi sinh Emuniv 

• Cấu tạo thùng xử lý chất thải hữu cơ dễ phân hủy bằng phương pháp ủ phân:

BÀI TẬP

Bài 1: Để hỗ trợ các vụ án hình sự, các nhà pháp y có thể sử dụng phương pháp nghiên cứu nào? Cho ví dụ.

Giải rút gọn:

• Các nhà pháp y có thể sử dụng phương pháp: quan sát, làm việc trong phòng thí nghiệm và thực nghiệm khoa học.

• Ví dụ: Quan sát hiện trường vụ án để tìm kiếm, thu thập các bằng chứng 

Bài 2: Tại sao phẩm chất trung thực rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học?

Giải rút gọn:

Phẩm chất trung thực rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học vì nó liên quan đến đạo đức sinh học. Nếu không trung thực, kết quả nghiên cứu có thể sai sót và ảnh hưởng xấu nếu được áp dụng thực tiễn.