BÀI 40: LỰC LÀ GÌ?

MỞ ĐẦU

Câu 1: Tuy chưa được học về lực nhưng chắc em đã không ít lần nghe nói tới lực. Em có thể xác định được những lực nào trong các hình dưới:

Giải nhanh:

a, b – lực hút. c, d – lực đẩy.

I. LỰC VÀ SỰ ĐẨY, KÉO

Câu 1: Tìm ví dụ về lực trong đời sống.

Giải nhanh:

Khi kéo co, ta dùng lực kéo để kéo sợi dây.

Câu 2: Trong khi đá bóng người ta luôn phải tác dụng lực lên quả bóng, khi thì làm bóng bắt đầu chuyển động, khi thì làm bóng chuyển động nhanh dần, chuyển động chậm dần, dừng lại, đổi hướng chuyển động. Hãy thảo luận nhóm để xác định xem: mỗi hình ứng với tác dụng nào trong 5 tác dụng kể trên của lực và tìm cụm từ thích hợp cho các vị trí (1), (2), (3), (4), (5) mô tả trong Hình 40.2.

Giải nhanh:

(1) bắt đầu chuyển động; (2) chuyển động chậm dần, (3) đổi hướng chuyển động, (4) dừng lại, (5) chuyển động nhanh dần.

II. TÁC DỤNG CỦA LỰC

Câu 1: Hãy tìm thêm ví dụ về lực làm thay đổi tốc độ hướng chuyển động.

Giải nhanh:

- Gió thổi lá buồm giúp thuyền đổi hướng di chuyển.

- Dùng vợt đánh quả cầu lông làm thay đổi hướng của cầu.

Câu 2: Nén một lò xo, kéo dãn dây chun (hình 40.3), mô tả sự thay đổi hình dạng của lò xo, dây chun khi chịu lực tác dụng

Giải nhanh:

Lò xo nén, chiều dài bị ngắn lại; dây chun kéo dãn thì chiều dài dài ra.

Câu 1: Hãy tìm thêm ví dụ về lực làm thay đổi hình dạng của vật 

Giải nhanh:

- Dùng tay ép chặt quả bóng cao su, quả bóng cao su bị lõm vào.

- Kéo dây cung, thì dây cung bị biến dạng.

Câu 2: Theo em, lực tác dụng lên vật có thể vừa làm thay đổi chuyển động của vật, vừa làm biến dạng vật không? Nếu có, hãy cho ví dụ hoặc dùng các lực trong hình ở đầu bài để chứng minh.

Giải nhanh:

Có thể. Ví dụ b và d ở đầu bài.

III. LỰC TIẾP XÚC VÀ LỰC KHÔNG TIẾP XÚC

Câu 1: Trong các lực ở hình đề bài, lực nào là lực tiếp xúc, lực nào là lực không tiếp xúc?

Giải nhanh:

Tiếp xúc: c; d. Không tiếp xúc: a; b

Câu 2: Hãy tìm thêm ví dụ về lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc.

Giải nhanh:

- Tiếp xúc: lực sút của chân lên quả bóng, lực đẩy của tay lên thùng hàng, lực kéo của tay lên xe kéo,...

- Không tiếp xúc: lực đẩy của hai cục nam châm, trọng lực của búa khi rơi tự do từ trên cao,...

Hoạt động: Thí nghiệm 1:

a) Tại sao lò xo không làm xe chuyển động được?

b) Phải đặt xe ở khoảng nào thì khi lò xo bung ra làm cho xe chuyển động? Tại sao?

Giải nhanh:

a) Vì lực đẩy của lò xo không tác dụng lên xe.

b) Trong đoạn OB. Vì có lực lò xo tác dụng lên xe. 

Hoạt động: Thí nghiệm 2:

Có phải chỉ khi đẩy xe B cho tới khi tiếp xúc với xe A thì xe B mới làm cho xe A bắt đầu chuyển động không? Tại sao?

Lực lò xo tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 1 và lực xe B tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 2 có gì khác nhau?

Giải nhanh:

- Không phải. Vì lực từ của hai đầu nam châm đã hút chúng lại với nhau làm cho xe A chuyển động.

- Thí nghiệm 1: lực tiếp xúc. Thí nghiệm 2: lực không tiếp xúc.