BÀI 7. PHÒNG, TRÁNH XÂM HẠI

KHỞI ĐỘNG

Em cùng các bạn nghe/ hát bài hát “Tự bảo vệ mình nhé” (sáng tác: Nguyễn Văn Chung) và cho biết để bảo vệ bản thân, chúng ta cần làm gì

Giải nhanh:

- Tránh nơi vắng vẻ, không ở riêng với người lạ.

- Không khoe vùng kín, chỉ cho cha mẹ xem.

- Nói "không" nếu sợ hãi, bỏ đi và báo cho cha mẹ.

1. TÌM HIỂU MỘT SỐ BIỂU HIỆN XÂM HẠI TRẺ EM 

Em hãy quan sát các tranh và trả lời câu hỏi: 

- Em hãy nêu biểu hiện xâm hại trẻ em ở các tranh trên

- Hãy kể thêm các biểu hiện khác của xâm hại trẻ em mà em biết. 

Giải nhanh:

- Các biểu hiện xâm hại: 

+ Hình 1: Bị đánh, đấm

+ Hình 2: Bị sờ vùng nhạy cảm

+ Hình 3: Mệt đói vì phải thu dọn đống đổ vỡ do bố say rượu

+ Hình 4: Bị mẹ mắng ở nơi đông người => xấu hổ. 

- Các biểu hiện khác của xâm hại trẻ em: 

+ Bị giáo viên đánh trên lớp

+ Bị bác hàng xóm gọi sang phòng kín, sờ vào bộ phận sinh dục

+ Bị bạn trên lớp doạ đánh. 

2. TÌM HIỂU VÌ SAO PHẢI PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây, kết hợp quan sát tranh ở Hoạt động 1 phần Khám phá và thực hiện yêu cầu: 

a, Bị trách mắng nhiều, Hạt ngày càng trở nên nhút nhát, sợ sệt và chậm chạp hơn. 

b, Do thường xuyên bị đánh, Cân dần trở nên lì đòn, hay cáu kỉnh và bắt nạt các bạn trong lớp

c, Sau một lần suýt bị xâm hại, Mận gần như rơi vào trạng thái trầm cảm, ít nói, ít cười, không chia sẻ với ai, đặc biệt là rất sợ người khác giới. 

d, Bố mẹ thường xuyên vắng nhà nhiều ngày nên anh em Khởi không được quan tâm, chăm sóc chu đáo. Cả hai đều còi cọc và kết quả học tập sa sút. 

- Em hãy dự đoán điều gì có thể xảy ra đối với các bạn trong tranh ở Hoạt động 1

- Em hãy nêu những hậu quả mà các bạn Hạt, Cân, Mận, Khởi phải gánh chịu trong các trường hợp trên. 

- Theo em, vì sao phải phòng tránh xâm hại 

Giải nhanh:

- Dự đoán: 

+ Hình 1: Bị đánh, đấm

• Sức khỏe: Chấn thương, vết thương, gãy xương.

• Tâm lý: Sợ hãi, tự ti, dễ bị bạo lực.

• Hành vi: Tức giận, gây rối, bạo lực.

+ Hình 2: Bị sờ vùng nhạy cảm

• Tâm lý: Sợ hãi, tức giận, bị xâm phạm.

• Tình cảm: Khó tin tưởng, rối loạn tình dục, khó khăn trong giao tiếp.

+ Hình 3: Mệt đói vì phải thu dọn đống đổ vỡ do bố say rượu

• Tâm lý: Căng thẳng, mệt mỏi, thiếu năng lượng.

• Hành vi: Tức giận, thất vọng.

• Tình cảm: Lo lắng về tương lai, gia đình.

+ Hình 4: Bị mẹ mắng ở nơi đông người => xấu hổ

• Tâm lý: Tự ti, thiếu tự tin, sợ hãi.

• Hành vi: Tránh giao tiếp, thể hiện bản thân.

• Tình cảm: Đau lòng, rối loạn tâm lý, ảnh hưởng mối quan hệ. 

- Hậu quả và tác động:

a) Hạt:

- Nhút nhát, sợ hãi, chậm chạp.

- Thiếu tự tin, rụt rè khi thể hiện bản thân.

- Khó khăn trong giao tiếp và xây dựng mối quan hệ.

b) Cân:

- Lì đòn, cáu kỉnh, bắt nạt bạn bè.

- Gây hại cho người khác, khó khăn trong các mối quan hệ.

- Bị chỉ trích, cô lập.

c) Mận:

- Trầm cảm, ít nói, ít cười, thu mình.

- Sợ hãi, không tin tưởng người khác, đặc biệt là nam giới.

- Cô đơn, khó khăn trong giao tiếp xã hội.

d) Khởi:

- Bị bỏ rơi, thiếu hỗ trợ từ gia đình.

- Cảm giác cô đơn, thiếu tự tin.

- Khó khăn trong học tập, phát triển bản thân.

Vì sao phải phòng tránh xâm hại:

- Hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng suốt đời.

- Vi phạm quyền trẻ em, trái đạo đức.

- Bảo vệ trẻ em, giúp phát triển toàn diện, an toàn.

3. TÌM HIỂU MỘT SỐ QUY ĐỊNH CƠ BẢN CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI TRẺ EM 

Đọc thông tin dưới đây và thực hiện yêu cầu: 

Em hãy nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng tránh, xâm hại trẻ em. 

Giải nhanh:

Một số quy định cơ bản của pháp luật: 

• Hành vi tổn hại trẻ em, tuỳ theo mức độ bị xử phạt hành chính hoặc hình sự

• Phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi chịu mức án cao nhất là chung thân hoặc tử hình. 

• Quy định khác theo Điều 51 Luật trẻ em 2016

4. TÌM HIỂU MỘT SỐ CÁCH PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI

a, Nhận diện các nguy cơ xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu: 

• Em hãy nêu tình huống có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên và giải thích vì sao. 

• Hãy nêu thêm các tình huống có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết 

Giải nhanh:

- Các tình huống có nguy cơ bị xâm hại: 

• Tranh 1: Chấp nhận để người lạ chở, có ý đồ xấu (cưỡng đoạt, lạm dụng tình dục hoặc tấn công).

• Tranh 2: Dụ dỗ bạn nam đi theo cho quà, có ý đồ lừa dối, bắt cóc, lạm dụng tình dục.

• Tranh 3: Dụ dỗ bạn nữ mở cửa, có ý đồ xâm hại tình dục, cướp tài sản hoặc gây thương tích.

• Tranh 4: Đi đường rừng, tối, vắng, gặp phải kẻ xâm hại, như cướp, bắt cóc hoặc tấn công.

Ngoài ra:

• Tiếp cận trẻ em qua mạng Internet, ứng dụng trò chuyện trực tuyến.

• Mời vào phòng riêng tư, không có sự giám sát của người lớn.

• Lạm dụng tình dục bởi người trong gia đình, người quen biết.

• Đe dọa, bắt nạt, tấn công tại trường học, môi trường xã hội khác.

b, Tìm hiểu cách phòng tránh bị xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu: 

• Em hãy nêu cách phòng, tránh bị xâm hại trong các bức tranh trên. 

• Hãy nêu thêm cách phòng tránh bị xâm hại khác mà em biết. 

Giải nhanh:

- Cách phòng tránh: 

+ Tranh 1: Từ chối đi cùng người lạ

+ Tranh 2: Không nhận quà người lạ

+ Tranh 3: Không mở cửa cho người lạ vào nhà

+ Tranh 4: Đi cùng người thân ở nơi vắng vẻ

- Một số cách phòng tránh:

+ Kể ngay cho bố mẹ 

+ Học thêm về kĩ năng sống

c, Tìm hiểu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và trả lời câu hỏi: 

- Em hãy nêu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên

- Hãy nêu thêm cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết.

 Giải nhanh:

- Các cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên: 

+ Tranh 1: Tránh xa người khả nghi

+ Tranh 2: Hô to khi kẻ lạ mặt cố tình tiếp cận

+ Tranh 3: Nói chuyện với thầy cô về việc bị xâm hại tại gia đình

+ Tranh 4: Đến phòng tư vấn tâm lí để bác sĩ tư vấn. 

- Một số cách khác: 

+ Gọi đến số điện thoại cứu trợ trẻ em 

+ Gửi tín hiệu cầu cứu: hét lớn, bấm còi báo động,..

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao? 

a. Mọi trẻ em đều có quyền được bảo vệ khỏi các hình thức xâm hại

b. Thủ phạm xâm hại thường là người mà trẻ em biết rõ (người quen)

c. Chỉ người lạ mới xâm hại trẻ em 

d. Thủ phạm xâm hại trẻ em cũng có thể là bạn bè cùng lứa tuổi 

e. Trẻ em trai và trẻ em gái đều có thể là nạn nhân của xâm hại tình dục

Giải nhanh:

a. Đồng tình. Bảo vệ trẻ em khỏi mọi xâm hại là nguyên tắc bất biến.

b. Đồng tình. Thủ phạm xâm hại trẻ em thường là người quen biết, bao gồm người thân, bạn bè, gây nguy cơ cao và cần cảnh giác để bảo vệ trẻ.

c. Không đồng tình. Xâm hại trẻ em có thể xảy ra từ bất kỳ ai, kể cả người quen, người thân, giáo viên, bạn bè.

d. Đồng tình. Thủ phạm xâm hại trẻ em có thể là bạn bè cùng lứa tuổi, gồm quấy rối tình dục, bắt nạt hoặc lạm dụng tình dục.

e. Đồng tình. Trai và gái là nạn nhân, không phân biệt giới tính, ảnh hưởng bất kỳ đứa trẻ nào, giới tính hay địa vị xã hội. Việc bảo vệ là cần thiết, quan trọng.

Câu 2: Những hành vi nào dưới đây là biểu hiện của xâm hại? Vì sao? 

a. Bạn Lâm thường bảo Cường là đần, béo ú khiến Cường buồn bã, thiếu tự tin

b. Bác sĩ bảo An cởi áo để khám ngực khi có cả mẹ bạn ở đó

c. Mỗi khi công việc kinh doanh không thuận lợi, mẹ thường cáu gắt và đánh, mắng Gia

d. Chú hàng xóm cố tình vuốt má, sờ vào người Hạ mỗi khi gặp khiến bạn cảm thấy không thoải mái

e. Bố bắt Tâm phải nghỉ học để làm việc nhà như trông em, nấu cơm, phụ giúp bán hàng

Giải nhanh:

a. Lăng mạ/Bắt nạt: Lâm dùng lời lẽ xúc phạm gây tổn thương tinh thần cho Cường (xâm hại tâm lý).

b. Không xâm hại tình dục: An được mẹ bảo vệ nên không bị xâm hại.

c. Xâm hại tâm lý: Mẹ Gia sử dụng bạo lực tinh thần (đánh, mắng) khi không hài lòng, gây tổn thương và ảnh hưởng tâm lý Gia.

d. Xâm hại cơ thể: Chú hàng xóm sờ mó Hạ mà không đồng ý, gây xâm phạm và khiến bé khó chịu.

e. Xâm hại lao động trẻ em: Bố bắt Tâm nghỉ học làm việc nhà, ảnh hưởng quyền học tập và phát triển của bé.

Câu 3: Em chọn cách ứng phó nào dưới đây nếu gặp nguy cơ bị xâm hại? Vì sao? 

a. Run sợ, khóc lóc

b. Hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh và tìm cách ứng phó

c. Nói với người xâm hại rằng mình sẽ mách bố mẹ

d. Chịu đựng 

e. Chống lại

g. Kêu lớn để người khác biết và giúp đỡ

h. Kể cho người thân về tình huống em gặp phải

i. Gọi cho Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111

Giải nhanh:

Em chọn cách b, c, g, h, i

b. Bình tĩnh: Hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh và suy nghĩ rõ ràng.

g. Kêu cứu: Kêu lớn để thu hút sự chú ý và nhờ giúp đỡ.

h. Chia sẻ: Kể cho người thân về vụ việc để được hỗ trợ.

i. Gọi điện thoại: Gọi đến Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 để được tư vấn và hỗ trợ.

Câu 4: Em sẽ làm gì trong các tình huống sau? 

a. Thanh thường bị một nhóm bạn trong lớp trêu chọc, bàn tán về ngoại hình. Mỗi lẫn thấy Thanh, mấy bạn đó lại cười cợt, chê bai

b. Trong một lần dọn dẹp nhà cửa, mẹ phát hiện Dung có cuốn sổ nhật ký. Vì muốn biết suy nghĩ, tâm tư của con gái nên mẹ đã mở ra đọc. 

c. Giờ ra chơi, Hải đang đi ở khu vực phía sau nhà vệ sinh thì thấy hai bạn lớp khác đứng quây xung quanh và ép một bạn cùng lớp Hải vào tường với vẻ mặt tức giận 

d. Trời xẩm tối, khi đang trên đường về nhà, Kiên thấy có một người đàn ông lạ mặt đi theo mình. Khi bạn đi nhanh thì người đó cũng đi nhanh, đi chậm thì người đó cũng đi chậm khiến Kiên rất sợ hãi

e. Quỳnh đang chơi cùng bạn thì chú hàng xóm đi qua. Chú khen Quỳnh xinh gái rồi kéo Quỳnh lại, ôm vào lòng khiến bạn rất sợ hãi. 

Giải nhanh:

a. Nếu Thanh bị bạn bè trêu chọc và chê bai về ngoại hình, Thanh có thể làm như sau:

   - Nói với bạn bè rằng việc trêu chọc và chê bai không đúng và không tốt.

   - Xin giúp đỡ từ người lớn như giáo viên hoặc phụ huynh để giúp giải quyết tình huống này.

b. Nếu mẹ đọc sổ nhật ký của Dung, Dung có thể:

   - Nói với mẹ rằng sổ nhật ký là vấn đề riêng tư và xin mẹ không nên đọc.

   - Thảo luận với mẹ về tâm tư của mình nếu muốn chia sẻ.

   - Hỏi mẹ về lý do mẹ muốn biết và cùng tìm ra cách khác để hiểu nhau hơn.

c. Nếu Hải chứng kiến bạn cùng lớp bị ép vào tường, Hải có thể:

   - Tìm người lớn gần đó như giáo viên hoặc nhân viên trường để thông báo về tình huống.

   - Nếu an toàn, Hải có thể can thiệp bằng cách nói lớn lên và yêu cầu nhóm bạn ngừng hành vi xấu.

d. Nếu Kiên bị một người lạ đi theo mình, Kiên có thể:

   - Tìm cách đi đến nơi công cộng hoặc nơi có nhiều người.

   - Xin giúp đỡ từ người lớn gần đó như người đi đường hoặc nhân viên cửa hàng.

e. Nếu Quỳnh bị chú hàng xóm ôm vào lòng một cách đáng sợ, Quỳnh có thể:

   - Kêu lớn để thu hút sự chú ý của người khác và yêu cầu giúp đỡ.

   - Chạy về nhà hoặc nơi có người lớn để bảo vệ.

   - Nói cho phụ huynh hoặc người lớn biết về sự cố xảy ra để họ có thể giúp đỡ và bảo vệ Quỳnh.

Câu 5: Em cùng các bạn trong nhóm xây dựng tiểu phẩm, thảo luận cách ứng phó và đóng vai thể hiện trong các trường hợp sau: 

• Bị đe doạ; 

• Bị chửi mắng; 

• Bỏ bị rơi, ít được quan tâm. 

Giải nhanh:

Ví dụ về tiểu phẩm “Đối mặt với đe doạ”

Nhân vật chính: An – một học sinh nữ lớp 5. 

Kẻ đe doạ: ông hàng xóm gần nhà

Bối cảnh: Hôm đó An đang ở nhà trông nhà thì thấy ông hàng xóm cạnh nhà sang chơi. Ông ta vào nhà vào hỏi An: 

• Bố mẹ cháu có nhà không? Cháu ở nhà mỗi mình à? 

An trả lời thành thật: 

• Dạ vâng, ông tìm bố mẹ cháu có việc gì không ạ? 

Nghe thấy An bảo mình ở nhà một mình, lão ta tiến lại và ngồi bên cạnh, giả vờ hỏi han tình hình học tập của An. Trong lúc trò chuyện, lão ta liên tục sờ vào vùng kín của An, đụng chạm những chỗ nhạy cảm. An vô cùng sợ hãi và né tránh. Thấy thế, lão ta gằn giọng đe doạ nếu An nói cho bố mẹ biết thì lão ta sẽ đợi An trước ngõ và đánh An. Nghe thấy thế, An vô cùng sợ hãi. 

Tuy nhiên đến lúc lão ra về, An vẫn quyết định kể lại cho bố mẹ nghe chuyện đó. Kể từ đó, An không dám cho người khác vào nhà khi chỉ có một mình nữa. Bố mẹ An cũng lắp camera ở nhà để phòng tránh các trường hợp xấu xảy ra. 

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng bạn ghi lại những điều nên làm và không nên làm để phòng tránh bị xâm hại theo mẫu sau: 

Giải nhanh:

Câu 2: Em hãy sưu tầm bài thơ, bài hát,..hoặc thiết kế tờ rơi tuyên truyền về phòng, tránh xâm hại; sau đó chia sẻ với các bạn trong lớp 

Giải nhanh:

Bài hát: Năm ngón tay xinh

Câu 3: Em hãy đóng vai là tuyên truyền viên để phổ biến đến bạn bè các kĩ năng phòng tránh xâm hại

Giải nhanh:

Chào các bạn!

Hôm nay, tôi muốn chia sẻ với các bạn một số kỹ năng quan trọng để phòng tránh bị xâm hại. Đây là những điều mà chúng ta nên biết và áp dụng trong cuộc sống hàng ngày để bảo vệ bản thân. Hãy lắng nghe và ghi nhớ nhé!

1. Luôn giữ sự tỉnh táo và nhận biết những tình huống nguy hiểm: Hãy luôn để ý và cảm nhận khi có điều gì đáng ngờ xảy ra xung quanh mình. Nếu thấy có gì không ổn, hãy nhanh chóng thực hiện các bước tiếp theo để bảo vệ mình.

2. Tìm cách ở gần những người tin cậy và nơi công cộng: Khi đi ra ngoài, hãy cố gắng ở gần bạn bè, gia đình hoặc những người mà bạn tin tưởng. Nếu có thể, hãy ở trong những nơi đông người, nơi công cộng để tăng cường an toàn.

3. Sử dụng điện thoại di động để liên lạc và gọi cấp cứu khi cần thiết: Một chiếc điện thoại di động có thể là công cụ quan trọng để gọi cứu hộ hoặc liên lạc với người lớn khi gặp sự cố. Hãy luôn giữ máy trong tầm tay và biết cách sử dụng nó một cách hiệu quả.

4. Tự tin nói "không" và rời khỏi tình huống mạo hiểm: Nếu bạn cảm thấy không an toàn hoặc không thoải mái, hãy dũng cảm nói "không" và tìm cách rời khỏi tình huống đó. Không cần phải lúng túng hay sợ hãi. 

5. Thảo luận và báo cáo với người lớn tin cậy về những tình huống không an toàn: Hãy luôn chia sẻ với người lớn những điều bạn trải qua hoặc những tình huống mà bạn nghi ngờ. Họ sẽ là người có thể giúp bạn và tìm cách giải quyết vấn đề một cách an toàn.

Hãy nhớ rằng, sự an toàn của chúng ta là trách nhiệm của chính chúng ta. Hãy áp dụng những kỹ năng phòng tránh xâm hại này vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Để chúng ta luôn sống trong môi trường an toàn và tự tin.

Cảm ơn các bạn đã lắng nghe!