BÀI 7. PHÒNG, TRÁNH XÂM HẠI

KHỞI ĐỘNG

Em cùng các bạn nghe/ hát bài hát “Tự bảo vệ mình nhé” (sáng tác: Nguyễn Văn Chung) và cho biết để bảo vệ bản thân, chúng ta cần làm gì

Giải rút gọn:

• Không đến nơi vắng thưa người, hoặc ở riêng với ai

• Không được để ai nhìn thấy vùng đồ bơi của riêng mình, không để ai chạm tay, chỉ cha mẹ ta thôi

• Ta nói “Không” nếu lo sợ, ta bỏ đi tránh xa liền, ta nói với ba mẹ

1. TÌM HIỂU MỘT SỐ BIỂU HIỆN XÂM HẠI TRẺ EM 

Em hãy quan sát các tranh và trả lời câu hỏi: 

- Em hãy nêu biểu hiện xâm hại trẻ em ở các tranh trên

- Hãy kể thêm các biểu hiện khác của xâm hại trẻ em mà em biết. 

Giải rút gọn:

- Các biểu hiện xâm hại: 

+ Hình 1: Bạn nam bị đánh, đấm

+ Hình 2: Bạn nữ bị một ông chú sờ vào vùng nhạy cảm

+ Hình 3: Bạn nam vừa mệt vừa đói khi phải thu dọn đống đổ vỡ do ông bố uống rượu say gây ra

+ Hình 4: Bạn nam bị mẹ mắng giữa chỗ đông người, khiến bạn rất xấu hổ. 

- Các biểu hiện khác của xâm hại trẻ em: 

+ Bị giáo viên đánh trên lớp

+ Bị bác hàng xóm gọi sang phòng kín, sờ vào bộ phận sinh dục

+ Bị một bạn trên lớp doạ đánh, chửi mắng. 

2. TÌM HIỂU VÌ SAO PHẢI PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây, kết hợp quan sát tranh ở Hoạt động 1 phần Khám phá và thực hiện yêu cầu: 

a, Bị trách mắng nhiều, Hạt ngày càng trở nên nhút nhát, sợ sệt và chậm chạp hơn. 

b, Do thường xuyên bị đánh, Cân dần trở nên lì đòn, hay cáu kỉnh và bắt nạt các bạn trong lớp

c, Sau một lần suýt bị xâm hại, Mận gần như rơi vào trạng thái trầm cảm, ít nói, ít cười, không chia sẻ với ai, đặc biệt là rất sợ người khác giới. 

d, Bố mẹ thường xuyên vắng nhà nhiều ngày nên anh em Khởi không được quan tâm, chăm sóc chu đáo. Cả hai đều còi cọc và kết quả học tập sa sút. 

- Em hãy dự đoán điều gì có thể xảy ra đối với các bạn trong tranh ở Hoạt động 1

- Em hãy nêu những hậu quả mà các bạn Hạt, Cân, Mận, Khởi phải gánh chịu trong các trường hợp trên. 

- Theo em, vì sao phải phòng tránh xâm hại 

Giải rút gọn:

- Dự đoán những điều có thể xảy ra đối với các bạn ở Hoạt động 1: 

+ Hình 1: Bạn nam bị đánh, đấm

• Bạn nam có thể gặp vấn đề về sức khỏe, như chấn thương, vết thương hoặc gãy xương.

• Bạn nam có thể trở nên sợ hãi, tự ti và có thể trở thành nạn nhân của bạo lực trong tương lai.

+ Hình 2: Bạn nữ bị một ông chú sờ vào vùng nhạy cảm

• Bạn nữ có thể trở nên sợ hãi, tức giận và có cảm giác bị xâm phạm.

• Bạn nữ có thể trở nên khó tin tưởng vào người khác, có vấn đề về tình dục và gặp khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ lành mạnh.

+ Hình 3: Bạn nam vừa mệt vừa đói khi phải thu dọn đống đổ vỡ do ông bố uống rượu say gây ra

• Bạn nam có thể trở nên căng thẳng, mệt mỏi và cảm thấy thiếu năng lượng.

• Bạn nam có thể trở nên tức giận và thất vọng với hành động của ông bố.

+ Hình 4: Bạn nam bị mẹ mắng giữa chỗ đông người, khiến bạn rất xấu hổ.

• Bạn nam có thể trở nên tự ti và thiếu tự tin trong giao tiếp xã hội.

• Bạn nam có thể trở nên sợ hãi và tránh xa việc thể hiện bản thân.

- Hậu quả và tác động của các tình huống trên lên các bạn như sau:

a) Hạt:

- Hạt trở nên nhút nhát, sợ sệt và chậm chạp hơn do trách mắng nhiều.

- Hạt có thể thiếu tự tin và khả năng tự tin thể hiện ý kiến của mình.

- Hạt có thể gặp khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ và giao tiếp với người khác.

b) Cân:

- Cân trở nên lì đòn, cáu kỉnh và bắt nạt các bạn trong lớp do thường xuyên bị đánh.

- Cân có thể trở thành người gây hại và có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ lành mạnh với người khác.

- Cân có thể trở thành đối tượng của sự phê phán và cảm thấy cô độc.

c) Mận:

- Mận rơi vào trạng thái trầm cảm, ít nói, ít cười và không chia sẻ với người khác sau khi suýt bị xâm hại.

- Mận có thể trở nên sợ hãi và không tin tưởng người khác, đặc biệt là người khác giới.

- Mận có thể trở nên cô đơn và khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ xã hội.

d) Khởi:

- Khởi không được quan tâm và chăm sóc chu đáo do bố mẹ thường xuyên vắng nhà.

- Khởi có thể cảm thấy bị bỏ rơi và thiếu sự hỗ trợ từ gia đình.

- Khởi có thể gặp khó khăn trong việc tự quản lý và phát triển cá nhân, cả về mặt học tập và tâm lý.

Vì sao phải phòng tránh xâm hại:

• Xâm hại gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng suốt đời đối với trẻ em.

• Xâm hại là vi phạm quyền của trẻ em và là hành động không đúng đắn, không đạo đức.

• Phòng tránh xâm hại giúp bảo vệ sự an toàn, tinh thần và tâm lý của trẻ em, giúp trẻ phát triển toàn diện và có môi trường sống lành mạnh và an lành.

3. TÌM HIỂU MỘT SỐ QUY ĐỊNH CƠ BẢN CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI TRẺ EM 

Đọc thông tin dưới đây và thực hiện yêu cầu: 

Em hãy nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng tránh, xâm hại trẻ em. 

Giải rút gọn:

Một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng tránh, xâm hại trẻ em: 

• Bất kì hành vi nào làm tổn hại trẻ em, tuỳ theo mức độ có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự

• Người phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có thể chịu mức án cao nhất là chung thân hoặc tử hình. 

• Có các quy định khác liên quan đến việc phòng tránh xâm hại trẻ em theo Điều 51 Luật trẻ em 2016

4. TÌM HIỂU MỘT SỐ CÁCH PHÒNG TRÁNH XÂM HẠI

a, Nhận diện các nguy cơ xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu: 

• Em hãy nêu tình huống có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên và giải thích vì sao. 

• Hãy nêu thêm các tình huống có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết 

Giải rút gọn:

- Các tình huống có nguy cơ bị xâm hại: 

• Tranh 1: Bạn nữ chấp nhận lên xe để người lạ chở.Người lạ có thể có ý đồ xấu, như cưỡng đoạt, lạm dụng tình dục hoặc tấn công.

• Tranh 2: Người phụ nữ lạ mặt dụ dỗ bạn nam đi theo để cho quà. Người lạ có thể có ý đồ lừa dối, bắt cóc hoặc lạm dụng tình dục.

• Tranh 3: Người đàn ông dụ dỗ bạn nữ mở cửa cho mình vào nhà. Người lạ có thể có ý đồ xâm hại tình dục, cướp tài sản hoặc gây thương tích.

• Tranh 4: Bạn nam đi đường rừng, vừa tối vừa vắng vẻ. Có nguy cơ gặp phải kẻ xâm hại, như cướp, bắt cóc hoặc tấn công.

Ngoài ra, còn có một số tình huống khác có nguy cơ bị xâm hại, bao gồm:

• Gặp một người lạ mặt đang cố gắng tiếp cận trẻ em qua mạng Internet hoặc qua các ứng dụng trò chuyện trực tuyến.

• Trẻ em bị mời vào nhà hoặc vào phòng riêng tư của người lớn mà không có sự giám sát của người trưởng thành.

• Trẻ em bị lạm dụng tình dục bởi người trong gia đình hoặc người quen biết.

• Trẻ em bị đe dọa, bắt nạt hoặc tấn công tại trường học hoặc trong môi trường xã hội khác.

b, Tìm hiểu cách phòng tránh bị xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu: 

• Em hãy nêu cách phòng, tránh bị xâm hại trong các bức tranh trên. 

• Hãy nêu thêm cách phòng tránh bị xâm hại khác mà em biết. 

Giải rút gọn:

- Cách phòng tránh bị xâm hại trong các bức tranh trên: 

+ Tranh 1: Từ chối đi cùng người lạ

+ Tranh 2: Không nhận quà của người lạ

+ Tranh 3: Không mở cửa cho người lạ vào nhà

+ Tranh 4: Luôn đi cùng người thân ở những nơi vắng vẻ

- Một số cách phòng tránh xâm hại: 

+ Kể ngay cho bố mẹ biết nếu có vấn đề xâm hại xảy ra

+ Học thêm về kĩ năng sống để nhận biết những hành động xâm hại

c, Tìm hiểu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và trả lời câu hỏi: 

- Em hãy nêu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên

- Hãy nêu thêm cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết.

 Giải rút gọn:

- Các cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên: 

+ Tranh 1: Tránh xa người khả nghi

+ Tranh 2: Hô to khi thấy có kẻ lạ mặt cố tình tiếp cận

+ Tranh 3: Nói chuyện với thầy cô về việc bị xâm hại tại gia đình

+ Tranh 4: Đến phòng tư vấn tâm lí học đường để được bác sĩ tư vấn. 

- Một số cách khác: 

+ Gọi đến những số điện thoại cứu trợ trẻ em 

+ Gửi tín hiệu cầu cứu: hét lớn, bấm còi báo động,..

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao? 

a. Mọi trẻ em đều có quyền được bảo vệ khỏi các hình thức xâm hại

b. Thủ phạm xâm hại thường là người mà trẻ em biết rõ (người quen)

c. Chỉ người lạ mới xâm hại trẻ em 

d. Thủ phạm xâm hại trẻ em cũng có thể là bạn bè cùng lứa tuổi 

e. Trẻ em trai và trẻ em gái đều có thể là nạn nhân của xâm hại tình dục

Giải rút gọn:

a. Em đồng tình. Mọi trẻ em đều có quyền được bảo vệ khỏi các hình thức xâm hại. Quyền bảo vệ và đảm bảo an toàn của trẻ em là một nguyên tắc cơ bản và không thể bị vi phạm.

b. Em đồng tình. Thủ phạm xâm hại thường là người mà trẻ em biết rõ, bao gồm người quen trong gia đình, bạn bè, người thân và những người quen biết khác. 

c. Em không đồng tình. Không chỉ người lạ mới có khả năng xâm hại trẻ em. Thực tế là xâm hại trẻ em có thể xảy ra từ những người quen, người trong gia đình, giáo viên, nhân viên trường học, và thậm chí từ những bạn bè cùng lứa tuổi.

d. Em đồng tình. Thủ phạm xâm hại trẻ em có thể là bạn bè cùng lứa tuổi. Điều này có thể bao gồm những hành vi như quấy rối tình dục, bắt nạt hoặc lạm dụng tình dục giữa các bạn cùng trang lứa.

e.  Em đồng tình. Cả trẻ em trai và trẻ em gái đều có thể là nạn nhân của xâm hại tình dục. Xâm hại không phân biệt giới tính và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ đứa trẻ nào, bất kể giới tính hay địa vị xã hội của họ. 

Câu 2: Những hành vi nào dưới đây là biểu hiện của xâm hại? Vì sao? 

a. Bạn Lâm thường bảo Cường là đần, béo ú khiến Cường buồn bã, thiếu tự tin

b. Bác sĩ bảo An cởi áo để khám ngực khi có cả mẹ bạn ở đó

c. Mỗi khi công việc kinh doanh không thuận lợi, mẹ thường cáu gắt và đánh, mắng Gia

d. Chú hàng xóm cố tình vuốt má, sờ vào người Hạ mỗi khi gặp khiến bạn cảm thấy không thoải mái

e. Bố bắt Tâm phải nghỉ học để làm việc nhà như trông em, nấu cơm, phụ giúp bán hàng

Giải rút gọn:

a. Hành vi này có thể được coi là hành vi lăng mạ hoặc bắt nạt. Bằng cách sử dụng lời lẽ xúc phạm, bạn Lâm gây ra sự tổn thương tinh thần cho Cường, làm cho Cường cảm thấy buồn bã và thiếu tự tin. Đây là một hình thức xâm hại tâm lý.

b. Hành vi này không được coi là hành vi xâm hại tình dục vì đây có sự hiện diện của mẹ An. 

c. Hành vi này có thể được coi là hành vi xâm hại. Mẹ của Gia sử dụng hình phạt về mặt tâm lý bằng cách cáu gắt, đánh và mắng một cách không hợp lý mỗi khi công việc kinh doanh không thuận lợi. Điều này gây tổn thương tinh thần và tạo ra một môi trường không an toàn cho Gia.

d. Hành vi này có thể được coi là hành vi xâm hại. Chú hàng xóm vuốt má và sờ vào người Hạ mà không có sự đồng ý của bạn. Điều này tạo ra sự không thoải mái và xâm phạm cơ thể trẻ em. 

e. Hành vi này có thể được coi là hành vi xâm hại. Bố bắt Tâm phải nghỉ học để làm việc nhà và phụ giúp trong công việc bán hàng. Điều này không chỉ là việc áp đặt trách nhiệm không phù hợp cho Tâm, mà còn ảnh hưởng đến quyền học tập và phát triển của Tâm. Đây là một hình thức xâm hại lao động trẻ em.

Câu 3: Em chọn cách ứng phó nào dưới đây nếu gặp nguy cơ bị xâm hại? Vì sao? 

a. Run sợ, khóc lóc

b. Hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh và tìm cách ứng phó

c. Nói với người xâm hại rằng mình sẽ mách bố mẹ

d. Chịu đựng 

e. Chống lại

g. Kêu lớn để người khác biết và giúp đỡ

h. Kể cho người thân về tình huống em gặp phải

i. Gọi cho Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111

Giải rút gọn:

Em chọn cách b, c, g, h, i

b. Việc hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng và cho phép em suy nghĩ một cách rõ ràng hơn về các biện pháp bảo vệ và giúp đỡ mình.

g. Kêu lớn có thể thu hút sự chú ý của những người xung quanh và kích thích họ can thiệp vào tình huống để giúp đỡ em. Điều này có thể làm cho người xâm hại lúng túng và tăng cơ hội để thoát khỏi tình huống nguy hiểm.

h. Kể cho người thân, như bố mẹ hoặc người giám hộ, về tình huống xâm hại sẽ giúp em có sự hỗ trợ và bảo vệ từ những người có thể giúp đỡ em. Họ có thể giúp em đưa ra quyết định đúng đắn và hỗ trợ trong việc tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên môn khi cần thiết.

i. Đây là số điện thoại dành riêng cho bảo vệ trẻ em tại quốc gia của em. Gọi số điện thoại này có thể giúp em được tư vấn và hỗ trợ từ những chuyên gia về bảo vệ trẻ em.

Câu 4: Em sẽ làm gì trong các tình huống sau? 

a. Thanh thường bị một nhóm bạn trong lớp trêu chọc, bàn tán về ngoại hình. Mỗi lẫn thấy Thanh, mấy bạn đó lại cười cợt, chê bai

b. Trong một lần dọn dẹp nhà cửa, mẹ phát hiện Dung có cuốn sổ nhật ký. Vì muốn biết suy nghĩ, tâm tư của con gái nên mẹ đã mở ra đọc. 

c. Giờ ra chơi, Hải đang đi ở khu vực phía sau nhà vệ sinh thì thấy hai bạn lớp khác đứng quây xung quanh và ép một bạn cùng lớp Hải vào tường với vẻ mặt tức giận 

d. Trời xẩm tối, khi đang trên đường về nhà, Kiên thấy có một người đàn ông lạ mặt đi theo mình. Khi bạn đi nhanh thì người đó cũng đi nhanh, đi chậm thì người đó cũng đi chậm khiến Kiên rất sợ hãi

e. Quỳnh đang chơi cùng bạn thì chú hàng xóm đi qua. Chú khen Quỳnh xinh gái rồi kéo Quỳnh lại, ôm vào lòng khiến bạn rất sợ hãi. 

Giải rút gọn:

a. Nếu Thanh bị bạn bè trêu chọc và chê bai về ngoại hình, Thanh có thể làm như sau:

   - Nói với bạn bè rằng việc trêu chọc và chê bai không đúng và không tốt.

   - Xin giúp đỡ từ người lớn như giáo viên hoặc phụ huynh để giúp giải quyết tình huống này.

b. Nếu mẹ đọc sổ nhật ký của Dung, Dung có thể:

   - Nói với mẹ rằng sổ nhật ký là vấn đề riêng tư và xin mẹ không nên đọc.

   - Thảo luận với mẹ về tâm tư của mình nếu muốn chia sẻ.

   - Hỏi mẹ về lý do mẹ muốn biết và cùng tìm ra cách khác để hiểu nhau hơn.

c. Nếu Hải chứng kiến bạn cùng lớp bị ép vào tường, Hải có thể:

   - Tìm người lớn gần đó như giáo viên hoặc nhân viên trường để thông báo về tình huống.

   - Nếu an toàn, Hải có thể can thiệp bằng cách nói lớn lên và yêu cầu nhóm bạn ngừng hành vi xấu.

d. Nếu Kiên bị một người lạ đi theo mình, Kiên có thể:

   - Tìm cách đi đến nơi công cộng hoặc nơi có nhiều người.

   - Xin giúp đỡ từ người lớn gần đó như người đi đường hoặc nhân viên cửa hàng.

e. Nếu Quỳnh bị chú hàng xóm ôm vào lòng một cách đáng sợ, Quỳnh có thể:

   - Kêu lớn để thu hút sự chú ý của người khác và yêu cầu giúp đỡ.

   - Chạy về nhà hoặc nơi có người lớn để bảo vệ.

   - Nói cho phụ huynh hoặc người lớn biết về sự cố xảy ra để họ có thể giúp đỡ và bảo vệ Quỳnh.

Câu 5: Em cùng các bạn trong nhóm xây dựng tiểu phẩm, thảo luận cách ứng phó và đóng vai thể hiện trong các trường hợp sau: 

• Bị đe doạ; 

• Bị chửi mắng; 

• Bỏ bị rơi, ít được quan tâm. 

Giải rút gọn:

Ví dụ về tiểu phẩm “Đối mặt với đe doạ”

Nhân vật chính: An – một học sinh nữ lớp 5. 

Kẻ đe doạ: ông hàng xóm gần nhà

Bối cảnh: Hôm đó An đang ở nhà trông nhà thì thấy ông hàng xóm cạnh nhà sang chơi. Ông ta vào nhà vào hỏi An: 

• Bố mẹ cháu có nhà không? Cháu ở nhà mỗi mình à? 

An trả lời thành thật: 

• Dạ vâng, ông tìm bố mẹ cháu có việc gì không ạ? 

Nghe thấy An bảo mình ở nhà một mình, lão ta tiến lại và ngồi bên cạnh, giả vờ hỏi han tình hình học tập của An. Trong lúc trò chuyện, lão ta liên tục sờ vào vùng kín của An, đụng chạm những chỗ nhạy cảm. An vô cùng sợ hãi và né tránh. Thấy thế, lão ta gằn giọng đe doạ nếu An nói cho bố mẹ biết thì lão ta sẽ đợi An trước ngõ và đánh An. Nghe thấy thế, An vô cùng sợ hãi. 

Tuy nhiên đến lúc lão ra về, An vẫn quyết định kể lại cho bố mẹ nghe chuyện đó. Kể từ đó, An không dám cho người khác vào nhà khi chỉ có một mình nữa. Bố mẹ An cũng lắp camera ở nhà để phòng tránh các trường hợp xấu xảy ra. 

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng bạn ghi lại những điều nên làm và không nên làm để phòng tránh bị xâm hại theo mẫu sau: 

Giải rút gọn:

Câu 2: Em hãy sưu tầm bài thơ, bài hát,..hoặc thiết kế tờ rơi tuyên truyền về phòng, tránh xâm hại; sau đó chia sẻ với các bạn trong lớp 

Giải rút gọn:

Bài hát: Năm ngón tay xinh

Câu 3: Em hãy đóng vai là tuyên truyền viên để phổ biến đến bạn bè các kĩ năng phòng tránh xâm hại

Giải rút gọn:

Chào các bạn!

Hôm nay, tôi muốn chia sẻ với các bạn một số kỹ năng quan trọng để phòng tránh bị xâm hại. Đây là những điều mà chúng ta nên biết và áp dụng trong cuộc sống hàng ngày để bảo vệ bản thân. Hãy lắng nghe và ghi nhớ nhé!

1. Luôn giữ sự tỉnh táo và nhận biết những tình huống nguy hiểm: Hãy luôn để ý và cảm nhận khi có điều gì đáng ngờ xảy ra xung quanh mình. Nếu thấy có gì không ổn, hãy nhanh chóng thực hiện các bước tiếp theo để bảo vệ mình.

2. Tìm cách ở gần những người tin cậy và nơi công cộng: Khi đi ra ngoài, hãy cố gắng ở gần bạn bè, gia đình hoặc những người mà bạn tin tưởng. Nếu có thể, hãy ở trong những nơi đông người, nơi công cộng để tăng cường an toàn.

3. Sử dụng điện thoại di động để liên lạc và gọi cấp cứu khi cần thiết: Một chiếc điện thoại di động có thể là công cụ quan trọng để gọi cứu hộ hoặc liên lạc với người lớn khi gặp sự cố. Hãy luôn giữ máy trong tầm tay và biết cách sử dụng nó một cách hiệu quả.

4. Tự tin nói "không" và rời khỏi tình huống mạo hiểm: Nếu bạn cảm thấy không an toàn hoặc không thoải mái, hãy dũng cảm nói "không" và tìm cách rời khỏi tình huống đó. Không cần phải lúng túng hay sợ hãi. 

5. Thảo luận và báo cáo với người lớn tin cậy về những tình huống không an toàn: Hãy luôn chia sẻ với người lớn những điều bạn trải qua hoặc những tình huống mà bạn nghi ngờ. Họ sẽ là người có thể giúp bạn và tìm cách giải quyết vấn đề một cách an toàn.

Hãy nhớ rằng, sự an toàn của chúng ta là trách nhiệm của chính chúng ta. Hãy áp dụng những kỹ năng phòng tránh xâm hại này vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Để chúng ta luôn sống trong môi trường an toàn và tự tin.

Cảm ơn các bạn đã lắng nghe!