BÀI 28. HỆ SINH THÁI

Mở đầu: Ở một hồ tự nhiên, sự thay đổi các nhân tố vô sinh như nhiệt độ, nồng độ oxygen, nồng độ muối khoáng hoà tan,... có thể ảnh hưởng như thế nào đến các hoạt động sống của quần xã sinh vật trong hồ?

Đáp án chuẩn:

Trong môi trường tự nhiên như hồ, sự biến đổi của các nhân tố vô sinh như nhiệt độ, nồng độ oxygen, muối khoáng có thể tác động đến sự phân bố, sinh trưởng, và phát triển của quần xã sinh vật, cũng như khả năng cạnh tranh và hoạt động sống của chúng.

I. KHÁI QUÁT VỀ HỆ SINH THÁI

Câu 1: Hãy lấy ví dụ về một hệ sinh thái ở địa phương em.

Đáp án chuẩn:

Ví dụ: Hồ Tây - Hà Nội.

Câu 2: Dựa vào Hình 28.1, hãy chỉ ra mối quan hệ giữa các nhóm sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với sinh cảnh.

Đáp án chuẩn:

Mối quan hệ giữa các nhóm sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với môi trường sống chủ yếu là về trao đổi vật chất và năng lượng, tạo thành các vòng tuần hoàn vật chất và dòng năng lượng.

II. CÁC KIỂU HỆ SINH THÁI TRÊN TRÁI ĐẤT

Câu 1: Tại sao hệ sinh thái tự nhiên có tính ổn định cao hơn hệ sinh thái nhân tạo?

Đáp án chuẩn:

Hệ sinh thái tự nhiên có tính ổn định cao hơn so với hệ sinh thái nhân tạo do không phụ thuộc vào sự kiểm soát của con người. Các thành phần trong hệ sinh thái tự nhiên tương tác chặt chẽ với nhau và tự điều chỉnh theo các quy luật tự nhiên. Trong khi đó, hệ sinh thái nhân tạo phụ thuộc vào sự can thiệp của con người, và các thành phần của nó tương tác lỏng lẻo với nhau, thiếu khả năng tự điều chỉnh và ổn định.

Câu 2: Con người kiểm soát thành phần loài trong một hệ sinh thái ruộng lúa như thế nào? Mục đích của các hoạt động đó là gì?

Đáp án chuẩn:

- Con người có thể kiểm soát thành phần loài trong một hệ sinh thái ruộng lúa bằng các biện pháp quản lý môi trường và canh tác như sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ để kiểm soát sự phát triển của côn trùng gây hại và cỏ dại.

- Sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật để tăng cường sức đề kháng của cây lúa và xây dựng hệ thống quản lý ruộng lúa thông qua kế hoạch canh tác hợp lý và quản lý nguồn nước.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tại sao nói rừng mưa nhiệt đới Cúc Phương, Ninh Bình là một hệ sinh thái?

Đáp án chuẩn:

Rừng mưa nhiệt đới Cúc Phương, Ninh Bình, với sự đa dạng sinh học phong phú, là một ví dụ điển hình về quần xã sinh vật. Trong môi trường này, các loài sinh vật tương tác với nhau thông qua mối quan hệ về dinh dưỡng và nơi ở, tạo thành các quần xã đa dạng. Chúng tương tác với các nhân tố vô sinh của sinh cảnh như nhiệt độ, cường độ ánh sáng, lượng mưa, để hình thành một hệ sinh thái thống nhất và cân bằng.

Câu 2: Phân biệt hệ sinh thái tự nhiên với hệ sinh thái nhân tạo.

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Một khu vườn trồng cam là một hệ sinh thái nhân tạo.

a) Người trồng có những tác động gì lên hệ sinh thái vườn cam để thu được năng suất cao? 

b) Trong canh tác, để hạn chế tối thiểu việc sử dụng phân bón hoá học và thuốc bảo vệ thực vật, người trồng cam có thể thực hiện những biện pháp nào để cung cấp dinh dưỡng cho cây và hạn chế sâu bệnh?

Đáp án chuẩn:

1. Để thu được năng suất cao, người trồng có thể áp dụng các biện pháp như bón phân, tưới nước và phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây cam và loại bỏ các loài không mong muốn.

2.  Hạn chế việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật bằng cách sử dụng các biện pháp như bón phân tự nhiên, tưới nước đầy đủ và sử dụng các loài cây hoặc động/vi sinh vật có mối quan hệ cộng sinh/hợp tác với cây cam.Thêm vào đó, họ có thể sử dụng thiên địch để hạn chế sự phát triển của sâu bệnh.