BÀI 14: NHÀ NƯỚC VĂN LANG – ÂU LẠC

MỞ ĐẦU

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba.

Từ lâu đời, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã ăn sâu vào tâm thức, tinh cảm của những người dân Việt và trở thành truyền thống vô cùng đặc biệt của dân tộc ta. Hình ảnh bên đã phản ánh phần nào không khi của ngày giỗ Tổ. Đã bao giờ em tự hỏi: Điều gì đã thôi thúc nhân dân ta luôn hướng về mảnh đất cội nguồn?

1. NHÀ NƯỚC ĐẦU TIÊN CỦA NGƯỜI VIỆT CỔ

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1 và sử dụng bản đồ hành chính Việt Nam, hãy xác định phạm vi không gian chủ yếu của Nhà nước Văn Lang trên bản đồ

Trả lời:

Địa bàn chủ yếu của nhà nước Văn Lang gắn liền với lưu vực các dòng sông lớn ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ ngày nay. 

Câu 3: Nhà nước Văn Lang ra đời vào thời gian nào? Hãy nêu ý nghĩa sự ra đời của Nhà nước Văn Lang.

Đáp án chuẩn: 

- Vào khoảng thế kỉ VII TCN

- Mở ra thời kì dựng nước đầu tiên trong lịch sử dân tộc.

2. SỰ RA ĐỜI NHÀ NƯỚC ÂU LẠC

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 2 và sử dụng bản đồ hành chính Việt Nam, hãy xác định phạm vi không gian chủ yếu của Nhà nước Âu Lạc trên bản đồ

Đáp án chuẩn: 

Chuyển kinh đô từ miền trung du Phong Châu xuống vùng đồng bằng ở Cổ Loa. Câu 2: Nước Âu Lạc ra đời trong bối cảnh nào? Nhà nước Âu Lạc có điểm gì giống và khác so với Nhà nước Văn Lang?

Đáp án chuẩn: 

- Bối cảnh:

+ Cuối thế kỉ III TCN, nhà Tần xâm lược.

+ Thục Phán lãnh đạo kháng chiến, lên ngôi vua (An Dương Vương), lập nước Âu Lạc (208 TCN).

- Đặc điểm:

* Giống Văn Lang:

• Tổ chức từ trên xuống dưới.
• Làng, chạ là đơn vị hành chính.
• Vua quyết định tối cao, có Lạc hầu, Lạc tướng.

* Khác Văn Lang:

• Lãnh thổ rộng hơn, tổ chức hoàn chỉnh hơn.
• Chưa có quân đội, pháp luật.
• Quyền lực vua tập trung hơn.

3. ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CỦA CƯ DÂN VĂN LANG, ÂU LẠC

a) Đời sống vật chất

Câu 1: Quan sát hình 7, 8, 9 và dựa vào thông tin trong mục a, em hãy mô tả đời sống vật chất (nguồn lương thực, nơi ở, phương tiện đi lại, trang phục, đồ trang sức...) của người Việt cổ.

Đáp án chuẩn: 

• Lương thực: Gạo nếp, gạo tẻ, muối, mắm cá,...
• Nhà ở: Nhà sàn bằng tre, nứa, lá, gỗ...
• Đi lại: Đi bộ, thuyền, bè, trâu, bò, ngựa, voi...
• Trang phục: Nam: Khố, cởi trần, đi chân đất. Nữ: Váy, yếm.
• Lễ hội: Mũ lông chim, trang sức.
• Đồ trang sức: Vòng tay, hạt chuỗi, khuyên tai,...

Câu 2: Những nghề sản xuất chính của cư dân Văn Lang - Âu Lạc là gì?

Đáp án chuẩn: 

• Trồng lúa nước là nghề chính, ngoài ra cây hoa màu, dâu, nuôi tằm
• Nghề luyện kim được chuyên môn hóa; kỹ thuật đúc đồng phát triển

b) Đời sống tinh thần

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về đời sống tinh thần của cư dân Văn Lang, Âu Lạc

Đáp án chuẩn: 

Tục thờ cúng tiên và thờ các vị thần trong tự nhiên; xăm mình, nhuộm răng đen, ăn trầu, làm bánh chung, bánh giầy; tục cưới xin, ma chay, lễ hội khá phổ biển

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy ghi lại những thông tin cơ bản nhất về hai nhà nước Văn Lang và Âu Lạc theo các gợi ý sau thời gian thành lập - kết thúc kinh đô; tổ chức bộ máy nhà nước, một số truyền thuyết dân gian có liên quan.

Đáp án chuẩn: 

Câu 2: Nêu một số thành tựu tiêu biểu của thời đại Văn Lang - Âu Lạc. Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về thành tựu mà em thích nhất

Đáp án chuẩn: 

- Trống đồng, thành Cổ Loa, lưỡi cày đồng, ngành luyện kim đồng thau

- Trống Đồng là biểu tượng văn hóa Đông Sơn và văn hóa dân tộc Việt Nam. 

Câu 3: Lễ hội Đền Hùng được tổ chức vào ngày 10-3 âm lịch hàng năm có ý nghĩa như thế nào?

Đáp án chuẩn: 

• Tưởng nhớ công lao dựng nước của các Vua Hùng.
• Thể hiện lòng biết ơn của con cháu.
• Giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp.
• Giúp thế hệ trẻ hiểu lịch sử dân tộc.