PHẦN MỘT: GIÁO DỤC KINH TẾ

CHỦ ĐỀ 6:  LẬP KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH CÁ NHÂN

BÀI 10: LẬP KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH CÁ NHÂN

Mở đầu

Câu hỏi: Em hãy phỏng vấn các bạn trong lớp về những mục tiêu tài chính cá nhân mà các em đã thực hiện được và chia sẻ sự cần thiết của việc lập kế hoạch tài chính cá nhân đối với mỗi người.

Đáp án chuẩn:

Em tự thực hiện.

Khái niệm kế hoạch tài chính cá nhân

Câu hỏi: Em hãy quan sát sơ đồ, đọc trường hợp và trả lời câu hỏi

   Mạnh đang là học sinh lớp 10A. Vốn tự lập từ nhỏ, Mạnh đã xây dựng cho mình kế hoạch thu, chi một cách hợp lí. Trước tiên, Mạnh tính toán số tiền mình có, số tiền này chủ yếu từ người thân cho, tiền mừng tuổi. Số tiên tuy nhỏ nhưng Mạnh luôn phân chia thành cac khoản chì tiêu cần thiết và tiết kiệm. Mạnh còn sử dụng các biện pháp như giữ gìn cẩn thận đồ dùng học tập để có thể dùng lâu dài, ghi chép lại nhật kí chi tiêu hằng tháng để xem mình có hoàn thành mục tiêu đề ra hay không.

a) Em hãy mô tả nội dung của hình ảnh trên và giải thích các yếu tố cơ bản của tài chính cá nhân. Theo em, tài chính cá nhân là gì?

b) Em hãy mô tả kế hoạch tài chính cá nhân của bạn Mạnh. Theo em, kế hoạch tài chính cá nhân là gì?

Đáp án chuẩn:

a) Các yếu tố cơ bản của tài chính cá nhân:

• Tài chính cá nhân gồm: thu nhập, chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư, bảo vệ.

b) Mô tả kế hoạch tài chính cá nhân của bạn Mạnh:

• Bạn Mạnh có kế hoạch: phân chia tiền, tiết kiệm, ghi chép chi tiêu.

* Kế hoạch tài chính cá nhân: là kế hoạch quản lý tiền bạc cá nhân.

Các loại kế hoạch tài chính cá nhân

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và cùng bạn thảo luận

Trường hợp 1. Chỉ còn 3 tháng nữa là đến dịp An và các bạn cùng lớp tổ chức đi cắm trại. An tính toán số tền cần thiết cho chuyến đi này là 400 000 đồng. Hiện tại, An mới chỉ có 100 000 đồng. An đặt mục tiêu tiết kiệm mỗi tháng 100 000 đồng để đến thời điểm đi sẽ có đủ số tền dự kiến.

Trường hợp 2. Để mua một chiếc xe đạp với giá 1,2 triệu đồng thì Hưng đã lên kế hoạch cụ thể như sau:

- Dự kiến thời gian thực hiện: 6 tháng.

- Dự kiến số tiền tiết kiệm mỗi tháng là 200 000 đồng (mỗi tuầ tiết kiệm 50 000 đồng).

Hưng rất hào hứng và tin tưởng sẽ thực hiện được kế hoạch để có được chiếc xe đạp đồng hành mỗi ngày trên con đường đến lớp.

Trường hợp 3. Hà đang là sinh viên năm thứ nhất chuyên ngành công nghệ thông tin. Mặc dù đã có máy tính bàn nhưng Hà ước mong sẽ có một chiếc máy tính xách tay. Hà đã xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân trong hai năm, với các mục tiêu cụ thể như tiết kiệm chi tiêu; tiết kiệm các khoản tiền người thân cho, thiết kế đồ hoạ cho cửa hàng in ấn, quảng cáo để góp phần tăng thu nhập cho bản thân. Hà hi vọng sau hai năm kế hoạch tài chính cá nhân của mình sẽ thành hiện thực.

a) Em hãy mô tả kế hoạch tài chính cá nhân (thời gian, mục tiêu, cách thức thực hiện) của các bạn trong mỗi trường hợp trên.

b) Theo em, căn cứ vào thời gian để thực hiện thì sẽ có những loại kế hoạch tài chính cá nhân nào? Đối với em, kế hoạch tài chính cá nhân nào dễ thực hiện nhất?

Đáp án chuẩn:

a) Mô tả kế hoạch tài chính cá nhân:

• TH 1: Tiết kiệm 100.000 đồng/tháng trong 3 tháng để đi cắm trại.

• TH 2: Tiết kiệm 200.000 đồng/tháng trong 6 tháng để mua xe đạp.

• TH 3: Tiết kiệm và làm thêm để mua laptop trong 2 năm.

b) Những loại kế hoạch tài chính cá nhân:

• Kế hoạch tài chính cá nhân có 3 loại: ngắn hạn (dưới 3 tháng), trung hạn (3-6 tháng), dài hạn (trên 6 tháng).

• Kế hoạch ngắn hạn là dễ thực hiện nhất, nền tảng cho các kế hoạch dài hơn.

Tầm quan trọng của lập kế hoạch tài chính cá nhân

Câu hỏi: Em hãy quan sát tranh, đọc tình huống và trả lời câu hỏi

Tình huống 1. Hằng tháng, Lan lập kế hoạch thu chi của bản thân để cân đối chi tiêu hợp li, rõ ràng như mua đồ dùng thiết yếu, đồ dùng học tập, giải trí và tiết kiệm. Mục tiêu gân nhất Lan đạt được là mua cuốn từ điển tiếng Anh để phục vụ việc học tập. Thấy Lan lúc nào cũng ghi chép chỉ tiêu, Hằng là bạn thân cho rằng việc làm này là không cần thiết.

Tình huống 2. Trên đường đi học về, Đức và Khánh nhìn thấy một cửa hàng giày đép mới trên phố. Trong cửa hàng có rất nhiều giày đẹp, Đức không mảy may suy nghĩ, lấy hết tiền mẹ cho mua đồ dùng học tập để mua một đôi giày thời trang. Thấy vậy, Khánh khuyên bạn không nên chi tiêu tuỳ hứng. Đức gạt đi và cho rằng không phải tính toán, cân nhắc chi tiêu, hết tiền thì lại xin thêm bố mẹ.

a) Em hãy cho biết việc chi tiêu có kế hoạch đã mang lại lợi ích gì cho Lan. Em đồng tình hay không đồng tình với suy nghĩ của Hằng? Vì sao?

b) Em hãy nhận xét thói quen chi tiêu của Đức. Nếu là Khánh, em sẽ khuyên Đức như thế nào?

Đáp án chuẩn:

a) Việc chi tiêu có kế hoạch đã mang lại lợi ích cho Lan:

• Lan đã tiết kiệm được tiền để mua những thứ mình muốn nhờ có kế hoạch chi tiêu.

Em không đồng tình với suy nghĩ của Hằng:

• Không có kế hoạch, mình sẽ tiêu hết tiền vào những thứ không cần thiết.

b) Nhận xét thói quen chi tiêu của Đức: Đức chi tiêu hoang phí, không có kế hoạch.

Nếu là Khánh, em sẽ khuyên Đức: Đức nên cân nhắc kỹ trước khi mua và hỏi ý kiến mẹ.

Các bước lập kế hoạch tài chính cá nhân

Câu hỏi: Em hãy quan sát tranh và trả lời câu hỏi

a) Em hãy căn cứ vào nội dung được mô tả qua các hình ảnh để sắp xếp thứ tự các bước lập kế hoạch tài chính cá nhân.

b) Em hãy cùng bạn làm rõ nội dung của từng bước lập kế hoạch tài chính cá nhân và sơ đồ hoá các bước đó.

Đáp án chuẩn:

a) Các bước lập kế hoạch tài chính cá nhân:

• Bước 1: Đặt mục tiêu.
• Bước 2: Đánh giá tình hình tài chính hiện tại.
• Bước 3: Lập kế hoạch chi tiêu.
• Bước 4: Thực hiện và điều chỉnh kế hoạch.

b) Hướng dẫn chi tiết từng bước:

• Bước 1: Đặt mục tiêu rõ ràng, có thời hạn.
• Bước 2: Tính toán thu nhập và chi tiêu.
• Bước 3: Lập quy tắc chi tiêu hợp lý.
• Bước 4: Kiên trì thực hiện và điều chỉnh khi cần.

Luyện tập

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với suy nghĩ, việc làm nào dưới đây? Vì sao?

 A. Bạn M cho rằng người dư dả tiền bạc không cần lập kế hoạch tài chính cá nhân.

 B. Bạn Q lập kế hoạch tài chính cá nhân nhằm chủ động cuộc sống và học tập, cân bằng tài chính cá nhân trong hiện tại và tương lai.

 C. Bạn V cho rằng, việc lập kế hoạch tài chính cá nhân là của bố mẹ, học sinh thì chưa cần.

 D. Bạn X cho rằng, lập kế hoạch tài chính cá nhân giúp mỗi người đảm bảo tài chính hiện tại, không lãng phí, không, bị nợ nần.

Đáp án chuẩn:

A. Không đồng ý: Ai cũng cần lập kế hoạch tài chính, kể cả người giàu.

B. Đồng ý: Lập kế hoạch giúp Bạn Q quản lý tiền bạc hiệu quả.

C. Không đồng ý: Học sinh cũng cần lập kế hoạch để quản lý tiền tiêu vặt.

D. Đồng ý: Kế hoạch tài chính giúp tránh lãng phí và nợ nần.

Câu 2: Em hãy xác định một kế hoạch tài chính cụ thể của bản thân (ngắn hạn, trung hạn, dài hạn) và vẽ sơ đồ các bước để thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân ấy.

Đáp án chuẩn:

* Gợi ý tham khảo: Kế hoạch tiết kiệm mua laptop:

• Mục tiêu: Mua laptop 20 triệu trong 2 năm.
• Hiện tại: Có 2 triệu, tiết kiệm được 220.000 đồng/tháng.
• Kế hoạch:
  • Giảm chi tiêu ăn vặt, làm đồ handmade, bán đồ cũ.
  • Dự kiến sau 2 năm có 18.980.000 đồng.
• Cam kết: Thực hiện đúng kế hoạch và điều chỉnh khi cần.

Câu 3: Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi.

Mẹ Lan thường xuyên tính toán và phân chia các khoản thu nhập hằng tháng của gia đình thành các phần gắn với các mục tiêu cụ thể. Việc này được mẹ Lan thực hiện như một thói quen hằng ngày. Bố Lan thì cho rằng việc làm này là không cần thiết, mất thời gian.

a) Theo em, thói quen chi tiêu của mẹ Lan có hợp lí không? Vì sao?

b) Nếu là Lan, khi nghe bố nói vậy, em sẽ giải thích như thế nào để bố hiểu được tầm quan trọng của lập kế hoạch tài chính cá nhân?

Đáp án chuẩn:

a) Thói quen chi tiêu của mẹ Lan hoàn toàn hợp lí.

• Giải thích: Mẹ Lan chi tiêu hợp lý giúp gia đình tiết kiệm và phòng khi cần dùng.

b) Nếu là Lan, khi nghe bố nói vậy, em sẽ giải thích với bố rằng:

• Mẹ đã tính toán chi tiêu hợp lý để tiết kiệm cho gia đình.
• Nhờ mẹ, gia đình mình có thể đối phó với khó khăn.

Câu 4: Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi

  Còn ba tháng nữa là đến sinh nhật mẹ, H lên kế hoạch tài chính cá nhân để có thể mua một món quà sinh nhật tặng mẹ. Tuần đầu, H làm theo đúng kế hoạch, nhưng tuần thứ hai thì H không thể thực hiện như trước. H không hoàn thành mục tiêu do thói quen chi tiêu không kiểm soát, không tuân thủ kế hoạch đã định. H suy nghĩ không biết có thể mua được món quà sinh nhật tặng mẹ hay không.

Em hãy sưu tầm một số quy tắc chi tiêu và chia sẻ cho H để giúp bạn có thể hoàn thành kế hoạch tài chính cá nhân trên.

Đáp án chuẩn:

Các quy tắc chi tiêu hợp lý:

1. Lập ngân sách: Chia rõ ràng thu nhập cho các khoản chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư.

2. Theo dõi thu chi: Ghi lại chi tiêu hàng tháng để điều chỉnh.

3. Lên danh sách trước khi mua: Tránh mua sắm lãng phí.

4. Kiểm soát chi phí ăn uống: Tránh lãng phí thức ăn.

5. Không mua sắm tùy tiện: Chỉ mua những gì cần thiết.

6. Tiết kiệm điện, nước: Giảm chi phí sinh hoạt.

7. Tự làm mọi việc: Tiết kiệm tiền thuê dịch vụ.

8. Hạn chế vay mượn: Tránh nợ nần.

9. Thanh lý đồ cũ: Tăng thêm thu nhập.

10. Tìm thêm việc làm: Tăng thu nhập.

Câu 5: Em hãy cho biết việc làm nào dưới đây thể hiện cách lập kế hoạch tài chính cá nhân hợp lí? Vì sao?

A. Để thực hiện mục tiêu tài chính cá nhân đã lập, cần thắt chặt chi tiêu và tiêu dùng hà tiện.

B. Thường xuyên cập nhật kế hoạch tài chính cá nhân.

C. Đánh giá tình hình tài chính hiện tại trước khi lập kế hoạch tài chính cá nhân.

D. Kiểm soát chi tiêu thường xuyên khi thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân.

Đáp án chuẩn:

A. Theo dõi thu chi hàng tháng để biết cách sử dụng tiền và điều chỉnh phù hợp.

B. Tạo thói quen chi tiêu khoa học, đảm bảo tài chính ổn định.

C. Lập ngân sách chi tiêu bằng cách đánh giá thu nhập, chia thành các khoản mục như chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư với hạn mức cụ thể.

D. Kiểm soát chi tiêu thường xuyên và điều chỉnh kế hoạch tài chính khi cần.

Câu 6: Em hãy liệt kê các hành động cần làm để cắt giảm thói quen chi tiêu không kiểm soát của bản thân.

Đáp án chuẩn:

Các hành động cần làm để cắt giảm thói quen chi tiêu không kiểm soát của bản thân:

• Giảm nợ
• Tiết kiệm điện, nước
• Bán đồ cũ
• Kiểm soát chi tiêu ăn uống

Vận dụng

Câu 1: Thiết kế một cuốn sổ tay ghi chép chi tiêu mà em thấy phù hợp với bản thân. Chia sẻ với các bạn trong lớp về ý tưởng và cách sử dụng cuốn sổ tay đó.

Đáp án chuẩn:

Em tự thực hiện.

* Gợi ý:

Câu 2: Em hãy lập kế hoạch chi tiêu cho sinh hoạt và học tập theo các bước cụ thể và thực hiện kế hoạch đã lập.

Đáp án chuẩn:

Em dựa vào tình hình học tập cũng như sinh hoạt hằng ngày để thực hiện.

Câu 3: Em hãy trao đổi với bố mẹ để tìm hiểu tình hình tài chính trong gia đình và dựa vào đó để đưa ra bản dự kiến kế hoạch chi tiêu hằng tháng cho gia đình mình.

Đáp án chuẩn:

Em trao đổi với bố mẹ để thực hiện. 

* Gợi ý: Thực hiện theo 4 bước:

• Bước 1: Xác định mục tiêu và thời hạn của kế hoạch tài chính cá nhân.
• Bước 2: Xác định tình hình tài chính hiện tại: thu và chi thường xuyên của cá nhân.
• Bước 3: Thiết lập quy tắc thu chi cá nhân.
• Bước 4: Tuân thủ kế hoạch tài chính cá nhân.