BÀI 9. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ SỞ HỮU TÀI SẢN, TÔN TRỌNG TÀI SẢN

CỦA NGƯỜI KHÁC

MỞ ĐẦU

Em hãy kể tên một số văn bản pháp luật có quy định về quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.

Đáp án chuẩn:

Một số văn bản pháp luật có quy định về quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác là: Điều 105 Bộ luật Dân sự năm 2015; Điều 32 Luật Hiến pháp năm 2013; Điều 158 Bộ luật Dân sự năm 2015; Điều 164 Bộ luật dân sự năm 2015;…

1. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN VỀ SỞ HỮU TÀI SẢN

CH:

1/ Trong trường hợp trên, các chủ thể là chủ sở hữu tài sản đã thực hiện quyền sở hữu tài sản của mình như thế nào? Theo quy định của pháp luật, các chủ sở hữu tài sản đó có những quyền và nghĩa vụ gì về sở hữu tài sản?

2/ Theo em, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản? Vì sao? Hành vi vi phạm đó có thể gây nên những hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

1/ Trong trường hợp này, chị B là chủ sở hữu hợp pháp của mảnh đất do được bố mẹ tặng và đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng nhà ở từ cơ quan có thẩm quyền. Chị B đã thực hiện quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản theo quy định của pháp luật. Cụ thể, chị B đã thực hiện quyền chiếm hữu khi nắm giữ, chi phối tài sản của mình; thực hiện quyền sử dụng khi khai thác công dụng của tài sản để xây nhà ở; và thực hiện quyền định đoạt khi quyết định xây nhà trên mảnh đất đó.

2/ Theo quy định của pháp luật, vợ chồng anh trai của chị B đã vi phạm quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản. Họ đã không tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của chị B, đã có hành vi xâm phạm quyền sở hữu của chị B bằng cách ngăn cản, đe dọa, cấm chị B tiếp tục xây dựng. Hành vi vi phạm này có thể gây ra những hậu quả như mâu thuẫn gia đình, tranh chấp tài sản hoặc họ có thể phải chịu trách nhiệm hình sự hoặc dân sự.

2. NGHĨA VỤ TÔN TRỌNG TÀI SẢN CỦA NGƯỜI KHÁC

CH:

1/ Trong trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?

2/ Theo em, các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả gì? Trong trường hợp trên, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

1/ Trong trường hợp này, vợ chồng anh B đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Cụ thể, họ đã tự ý thay đổi cấu trúc của căn nhà mà không thông báo, xin phép ông Q - chủ sở hữu của căn nhà. Điều này vi phạm điều khoản trong hợp đồng thuê nhà mà họ đã ký kết với ông Q, trong đó ghi rõ rằng họ không được tự ý thay đổi cấu trúc của căn nhà.

2/ Các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả như mất niềm tin, mâu thuẫn, tranh chấp và có thể dẫn đến các vụ kiện tụng pháp lý. Trong trường hợp này, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q. Lý do là vì họ đã vi phạm điều khoản trong hợp đồng thuê nhà và vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Họ cần phải sửa chữa, bồi thường theo thoả thuận với ông Q hoặc theo quy định của pháp luật.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, các nhận định về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản dưới đây đúng hay sai? Vi sao?

a. Người không phải là chủ sở hữu cũng có thể có quyền sử dụng tài sản của người khác.

b. Người được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản có thể tuỳ ý sử dụng tài sản theo ý muốn của mình.

c. Chỉ có chủ sở hữu mới có quyền định đoạt tài sản của mình.

d. Trong mọi trường hợp, chỉ có chủ sở hữu tài sản mới phải thực hiện các nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản.

Đáp án chuẩn:

a. Đúng. Người không phải là chủ sở hữu cũng có thể có quyền sử dụng tài sản của người khác, nhưng điều này phải được chủ sở hữu tài sản đồng ý hoặc theo quy định của pháp luật.

b. Sai. Người được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản không thể tuỳ ý sử dụng tài sản theo ý muốn của mình. Họ phải sử dụng tài sản theo thỏa thuận với chủ sở hữu hoặc theo quy định của pháp luật, và không được gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người kh

c. Đúng. Chỉ có chủ sở hữu mới có quyền định đoạt tài sản của mình. Họ có quyền bán, trao đổi, tặng cho, cho vay, để thừa kế, từ bỏ quyền sở hữu, tiêu dùng, tiêu huỷ hoặc thực hiện các hình thức định đoạt khác phù hợp với quy định của pháp luật đối với tài sản.

d. Sai. Không chỉ chủ sở hữu tài sản mới phải thực hiện các nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản. Người không phải là chủ sở hữu nhưng được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản cũng phải tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật về sở hữu tài sản, tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của người khác.

Câu 2: Em hãy xác định các quyền và nghĩa vụ về sở hữu tài sản mà các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện và nêu nội dung cụ thể của các quyền, nghĩa vụ đó.

a. Bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H.

b. Vợ chồng ông A tặng con trai và con dâu một căn nhà để làm quả cưới.

c. Anh M mua lại ngôi nhà của bà D và cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.

d. Trong quá trình xây dựng lại ngôi nhà của gia đình, vợ chồng anh K luân thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn và giữ gìn vệ sinh môi trường.

Đáp án chuẩn:

a. Bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H.

+ Quyền: Bà O có quyền sử dụng mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê từ gia đình ông H để trồng cây và chăn nuôi. Điều này bao gồm quyền khai thác công dụng và hưởng lợi từ tài sản (ở đây là mảnh vườn).

+ Nghĩa vụ: Bà O có nghĩa vụ tuân thủ các quy định của pháp luật và các điều khoản trong hợp đồng thuê đất với gia đình ông H. Bà O cũng không được xâm phạm tài sản của gia đình ông H.

b. Vợ chồng ông A tặng con trai và con dâu một căn nhà để làm quả cưới.

+ Quyền: Vợ chồng ông A có quyền định đoạt tài sản của mình, trong trường hợp này là quyền chuyển giao quyền sở hữu căn nhà cho con trai và con dâu.

+ Nghĩa vụ: Vợ chồng ông A cần tuân thủ các quy định của pháp luật về việc chuyển nhượng tài sản, bao gồm việc thực hiện các thủ tục cần thiết như đăng ký chuyển nhượng tài sản.

c. Anh M mua lại ngôi nhà của bà D và cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.

+ Quyền: Anh M có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản mà anh đã mua từ bà D. Anh M có quyền cải tạo ngôi nhà và sử dụng nó để kinh doanh.

+ Nghĩa vụ: Anh M cần tuân thủ các quy định của pháp luật về việc mua bán tài sản, cải tạo nhà cửa và kinh doanh.

d. Trong quá trình xây dựng lại ngôi nhà của gia đình, vợ chồng anh K luân thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn và giữ gìn vệ sinh môi trường.

+ Quyền: Vợ chồng anh K có quyền sử dụng và định đoạt tài sản của mình, trong trường hợp này là quyền cải tạo ngôi nhà.

+ Nghĩa vụ: Vợ chồng anh K có nghĩa vụ tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong quá trình xây dựng. Họ cũng cần đảm bảo rằng việc xây dựng không gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền sở hữu tài sản của người khác và không gây thiệt hại về tài sản cho người khác.

Câu 3: Theo em, các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện đúng hay vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?

a. Chị Q thuê nhà bà V để ở. Trong quá trình sử dụng, chị Q vô ý làm hỏng một số đồ đạc trong nhà nên đã mua lại đồ mới cùng chủng loại để đền bù. thay thế

b. Anh B vay tiền của chị H nhưng không trả nợ theo thỏa thuận.

c. Anh Đ tặng bạn gái chiếc điện thoại đã mượn của chị S.

d. Anh U chuyên nhận ghi hình các video giới thiệu, đánh giá về các loại xe ô tô. Anh U muốn trải nghiệm lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K nên đã xin phép và được chị đồng ý. Khi lái thử xe, anh U luôn giữ gìn cần thận.

Đáp án chuẩn:

a. Đúng: Chị Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Khi làm hỏng một số đồ đạc trong nhà, chị Q đã mua lại đồ mới cùng chủng loại để đền bù, thay thế. Điều này cho thấy chị Q đã tôn trọng và bảo vệ tài sản của bà V.

b. Vi phạm: Anh B đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh B đã vay tiền của chị H nhưng không trả nợ theo thỏa thuận. Điều này vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị H và không tôn trọng tài sản của chị H.

c. Vi phạm: Anh Đ đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh Đ đã tặng bạn gái chiếc điện thoại mà anh ấy đã mượn từ chị S mà không có sự đồng ý của chị S. Điều này vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị S.

d. Đúng: Anh U đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh U đã xin phép và được chị K đồng ý trước khi lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K. Trong quá trình lái thử, anh U đã giữ gìn cẩn thận, không gây hư hại cho tài sản của chị K. Điều này cho thấy anh U đã tôn trọng và bảo vệ tài sản của chị K.

Câu 4: Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi: 

a. Anh C là nhân viên phục vụ bàn ở một nhà hàng sang trọng. Khi đang dọn bản, anh C phát hiện trên bàn của một vị khách có để quên một chiếc đồng hồ. Anh không báo lại sự việc với quản lí mà đem bán chiếc đồng hồ để lấy tiền.

1/ Em có nhận xét gì về hành vi của anh C? 

2/ Theo em, trong tình huống này, hành vi của anh C có thể phải chịu hậu quả gì?

3/ Nếu là anh C, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?

b. Chị G vay của vợ chồng ông P một khoản tiền để đầu tư kinh doanh. Do kinh doanh thua lỗ, chị G không có khả năng trả nợ và phải bỏ trốn. Vợ chồng ông P không tìm được chị G nên đã dẫn theo một số thanh niên tới nhà bố mẹ của chị G để đòi nợ, đập phá đồ đạc, đuổi bố mẹ chị G ra ngoài và tuyên bố sẽ lấy ngôi nhà đền bù khoản nợ của chị G.

1/ Em có nhận xét gì về hành vi của các chủ thể trong tình huống trên?

2/ Nếu là vợ chồng ông P, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền sở hữu đối với tài sản của mình và tôn trọng tài sản của người khác?

Đáp án chuẩn:

a.

1/ Hành vi của anh C là vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh C đã tự ý chiếm đoạt và bán chiếc đồng hồ mà khách hàng để quên mà không thông báo cho quản lý hoặc chủ sở hữu.

2/ Hành vi của anh C có thể phải chịu hậu quả như bị sa thải, bị kiện tụng hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự nếu việc này được phát hiện và báo cáo cho cơ quan chức năng.

3/ Nếu là anh C, em sẽ thông báo ngay cho quản lý về việc phát hiện chiếc đồng hồ để quản lý có thể liên hệ với khách hàng để trả lại. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng tài sản của người khác mà còn thể hiện sự trung thực và đạo đức trong công việc.

b.

1/ Hành vi của chị G là vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác khi không trả nợ theo thỏa thuận. Tuy nhiên, hành vi của vợ chồng ông P cũng là vi phạm khi họ tự ý đòi nợ bằng cách đập phá đồ đạc, đuổi bố mẹ chị G ra khỏi nhà và tuyên bố sẽ lấy ngôi nhà để bù khoản nợ. Họ đã không tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của bố mẹ chị G.

2/ Nếu là vợ chồng ông P, em sẽ thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền sở hữu đối với tài sản của mình và tôn trọng tài sản của người khác bằng cách liên hệ với cơ quan chức năng hoặc tìm đến sự giúp đỡ của luật sư để đòi nợ một cách hợp pháp. Em cũng sẽ không tự ý đòi nợ bằng cách đập phá đồ đạc hoặc chiếm đoạt tài sản của người khác.

Câu 5: Em sẽ làm gì trong các tình huống dưới đây để bảo vệ quyền sở hữu của mình và thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?

a. Một người bạn mượn xe máy điện của em để đi nhưng sau đó bạn lại mang xe đi cầm đồ để lấy tiền tiêu.

b. Khi đi dã ngoại ở vùng quê, một số bạn cùng nhóm rủ em đi bẻ trộm ngô của người nông dân để nướng ăn.

c. Khi em phát hiện một thanh niên ở địa phương có hành vi trộm cắp tài sản của người khác.

Đáp án chuẩn:

a. Trong tình huống này, em sẽ liên hệ với người bạn và yêu cầu họ trả lại xe máy điện. Nếu họ từ chối hoặc không thể trả lại, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng để giải quyết theo quy định của pháp luật.

b. Em sẽ từ chối lời mời của bạn bè. Việc bẻ trộm ngô của người nông dân là vi phạm quyền sở hữu tài sản của người khác và là hành vi vi phạm pháp luật. Em sẽ giải thích cho bạn bè hiểu rằng hành vi này không đúng và nếu muốn ăn ngô, chúng ta nên mua từ người nông dân.

c. Khi phát hiện một thanh niên ở địa phương có hành vi trộm cắp tài sản của người khác, em sẽ thông báo ngay cho cơ quan chức năng để họ có thể xử lý kịp thời. Đây là nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc bảo vệ tài sản của người khác và duy trì trật tự an ninh trong cộng đồng.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác ở trường hoặc địa phương em và chia sẻ lại kết quả với cả lớp.

Đáp án chuẩn:

Em đã quan sát và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác ở trường và địa phương em như sau:

+ Ở trường, em thấy mọi người rất tôn trọng tài sản của người khác. Các bạn học sinh không lấy đồ của nhau mà không có sự cho phép. Khi mượn sách, vở, bút chì hay bất kỳ vật dụng cá nhân nào, mọi người đều trả lại đúng hẹn. Nếu có trường hợp để quên đồ dùng cá nhân, người tìm thấy thường mang đến phòng bảo vệ hoặc thông báo cho giáo viên chủ nhiệm.

+ Ở địa phương em, mọi người cũng rất tôn trọng tài sản của người khác. Các hoạt động như mua bán, trao đổi đều diễn ra dựa trên sự thỏa thuận và tôn trọng quyền sở hữu của nhau. Hiện tượng trộm cắp hay chiếm đoạt tài sản trái phép rất hiếm khi xảy ra.

Em đã chia sẻ những nhận định này với cả lớp và mọi người đều đồng ý với những nhận định của em. Chúng em đã cùng nhau thảo luận về cách cải thiện tình hình và đã đưa ra một số giải pháp, như tổ chức các buổi học về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác, tạo ra các biểu ngữ và poster để tăng cường nhận thức về vấn đề này. Chúng em hy vọng rằng những nỗ lực này sẽ giúp cải thiện tình hình và tạo ra một môi trường học tập và sống tốt hơn cho mọi người.