BÀI 13. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ BẢO VỆ DI SẢN VĂN HÓA

MỞ ĐẦU

Hãy kể lại một số việc em đã làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong cuộc sống hàng ngày.

Đáp án chuẩn:

Em đã thực hiện để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong cuộc sống hàng ngày như sau:

- Tái chế và tái sử dụng: Em luôn cố gắng tái sử dụng các vật dụng cá nhân như túi vải, chai nước, và hộp đựng thức ăn. Đồng thời, em cũng tham gia vào việc tái chế rác thải như giấy, nhựa, và kim loại.

- Tiết kiệm năng lượng: Em luôn tắt đèn và các thiết bị điện khi không sử dụng. Em cũng khuyến khích gia đình và bạn bè của mình làm như vậy.

- Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường: Em thường xuyên tham gia các hoạt động như trồng cây, dọn dẹp bãi biển, và các sự kiện nhằm nâng cao nhận thức về môi trường trong cộng đồng.

1. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ DI SẢN VĂN HÓA

CH:

1/ Trong trường hợp 1, ông N đã thực hiện quyền, nghĩa vụ gì của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá?

2/ Trong trường hợp 2, ông S có vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá không? Vì sao? Hành vi của ông S có thể dẫn tới những hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

1/ Trong trường hợp 1, ông N đã thực hiện một số quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá như sau:

+ Ông N đã thực hiện quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị di sản văn hoá khi sưu tầm được hàng ngàn cổ vật.

+ Ông N đã thực hiện nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ, giữ gìn di sản văn hoá khi lựa chọn trao tặng phần lớn các cổ vật cho các bảo tàng, trường đại học để phục vụ trưng bày và giảng dạy.

+ Ông N đã thực hiện quyền được thực hiện các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá theo quy định của pháp luật khi trưng bày số cổ vật còn lại tại nhà hàng của mình để phục vụ du khách tham quan miễn phí.

2/ Trong trường hợp 2, ông S đã vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá. Cụ thể:

+ Ông S đã không tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá khi không báo cáo sự việc mất trộm nhiều cổ vật có giá trị tại đền P cho cơ quan chức năng.

+ Hành vi của ông S có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng như mất đi những cổ vật quý giá, làm giảm giá trị văn hoá, lịch sử của đền P và cả nước. Đồng thời, việc không báo cáo sự việc còn làm giảm khả năng tìm lại những cổ vật bị mất và xử lý kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật.

2. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

CH:

Trong các trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao? Theo em, hành vi vi phạm đó có thể dẫn tới những hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

Trong các trường hợp trên, tất cả các chủ thể đều đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

Trường hợp 1: Ông K đã vi phạm quyền của công dân được sống trong môi trường trong lành, không bị ô nhiễm khi không sử dụng bất kì phương pháp chống ồn, chống ô nhiễm môi trường trong hoạt động sản xuất của mình. Hành vi này có thể gây ra ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân sống xung quanh.

Trường hợp 2: Ông T, ông H và ông S đã vi phạm nghĩa vụ của công dân phải tuân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên khi vận chuyển chất thải rắn công nghiệp thông thường có lẫn chất thải nguy hại ra môi trường. Hành vi này có thể gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và sinh vật sống trong môi trường đó.

Trường hợp 3: Ông Q đã vi phạm quyền của công dân được khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật khi tự ý khai thác cát xây dựng mà không có giấy phép của cơ quan chức năng. Hành vi này có thể gây ra tình trạng khai thác quá mức, làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên và ảnh hưởng đến cân bằng sinh thái.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ di sản văn hoá của các chủ thể trong những trường hợp dưới đây.

a. Trong khi đào giếng, anh T phát hiện một số cổ vật nhưng không thông báo với cơ quan chức năng. Anh làm sạch những cổ vật đó và cất giấu trong nhà để sau này sẽ truyền lại cho con cháu. Anh T chia sẻ với người thân trong gia đình rằng, chỉ có hành vi mua bán, phá hoại cổ vật mới là hành vi trái pháp luật, việc tự giữ gìn, bảo quản các cổ vật là bảo vệ di sản văn hoá.

b. Di tích lịch sử A thường xuyên đón tiếp các đoàn khách du lịch tới tham quan, nghiên cứu. Dù là khách trong nước hay khách quốc tế, bà H (quản lý khu di tích) luôn nhiệt tình tiếp đón, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người có những trải nghiệm lí thú và thu thập được những thông tin bổ ích, đáp ứng nhu cầu của bản thân.

Đáp án chuẩn:

a. Trong trường hợp này, anh T đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá. Theo quy định của pháp luật, khi phát hiện cổ vật, công dân có nghĩa vụ thông báo địa điểm phát hiện, giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc anh T tự giữ gìn, bảo quản các cổ vật mà không thông báo cho cơ quan chức năng là vi phạm pháp luật.

b. Trong trường hợp này, bà H đã thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá. Bà H đã tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người tiếp cận, tìm hiểu và tham quan di tích lịch sử A. Điều này không chỉ giúp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá mà còn giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc bảo vệ di sản văn hoá.

Câu 2: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của các chủ thể trong mỗi tình huống sau.

a. Gia đình chị G mở cửa hàng kinh doanh các loại hóa chất công nghiệp. Gần đây, chị G kiểm hàng và phát hiện một lượng lớn hoá chất bị hết hạn sử dụng nên đã cùng chồng mang số hoá chất đó chôn xuống mảnh đất hoang gần nhà để tiêu huỷ.

b. Cơ sở chế biến thực phẩm của gia đình anh Q xả thẳng nước thải ra môi trường, gây mùi hôi thối khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Nhiều người dân đã phản ánh và đề nghị gia đình anh Q phải có biện pháp để xử lý nước thải và giảm thiểu mùi hôi, tuy nhiên gia đình anh Q vẫn không thay đổi và tiếp tục xả thải nước bẩn ra môi trường.

c. Khi đi làm rẫy, vợ chồng ông N, bà M phát hiện một mảnh rừng phòng hộ bị các đối tượng xấu đốn hạ để trồng cây keo. Ông N muốn trình báo sự việc với chính quyền địa phương nhưng bị bà M ngăn cản vì bà M cho rằng việc làm đó không ảnh hưởng tới gia đình mình.

Đáp án chuẩn:

a. Trong tình huống này, gia đình chị G đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Việc chôn các hóa chất hết hạn sử dụng xuống đất có thể gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của con người. Chị G nên tuân theo quy định của pháp luật về việc xử lý hóa chất hết hạn sử dụng một cách an toàn và hiệu quả.

b. Trong tình huống này, gia đình anh Q đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Việc xả thẳng nước thải ra môi trường không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Anh Q nên tuân thủ quy định của pháp luật về việc xử lý nước thải trước khi thải ra môi trường.

c. Trong tình huống này, ông N đã thể hiện ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, bà M đã ngăn cản ông N thực hiện quyền của mình là được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên với cơ quan có thẩm quyền. Việc này có thể dẫn đến việc mất đi một phần rừng phòng hộ, gây ảnh hưởng đến cân bằng sinh thái và tài nguyên thiên nhiên của khu vực.

Câu 3: 

Nếu là chủ thể trong các tình huống sau, em sẽ làm gì để thực hiện tốt quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

a. Ngôi đền cổ ở xã của H bị các đối tượng xấu đột nhập trộm một lượng lớn cổ

b. Anh P phát hiện nhân viên của doanh nghiệp tư nhân S lợi dụng việc nhập khẩu phế liệu nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất để nhập khẩu những phế liệu, rác thải không giấy phép, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường vào nước ta.

Đáp án chuẩn:

a. Nếu là H trong tình huống này, em sẽ thực hiện quyền của công dân được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá. Cụ thể, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng về việc em nghi ngờ anh trai bạn thân đang sở hữu các cổ vật có thể là những cổ vật đã bị đánh cắp từ ngôi đền cổ. Em sẽ cung cấp cho họ tất cả thông tin em biết để hỗ trợ việc điều tra.

b. Nếu là anh P trong tình huống này, em sẽ thực hiện quyền của công dân được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng về việc doanh nghiệp S đang nhập khẩu phế liệu, rác thải không giấy phép, có thể gây ô nhiễm môi trường. Em sẽ cung cấp cho họ tất cả thông tin em biết để hỗ trợ việc điều tra và xử lý hành vi vi phạm này.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn thiết kế hoạt động tuyên truyền những người xung quanh thực hiện phân loại rác thải và tái chế rác thải thành các sản phẩm hữu ích, có lợi cho môi trường.

Đáp án chuẩn:

+ Triển lãm sản phẩm tái chế: Chúng em sẽ tổ chức một cuộc triển lãm tại trường, nơi mà học sinh có thể trưng bày các sản phẩm hữu ích mà họ đã tạo ra từ rác thải tái chế.

+ Cuộc thi “Rác thải thành tài nguyên”: Chúng em sẽ tổ chức một cuộc thi cho học sinh trong đó họ phải sử dụng rác thải để tạo ra một sản phẩm mới. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về việc tái chế, mà còn khuyến khích họ sáng tạo và nghĩ ra các cách sử dụng mới cho rác thải.

+ Phát tờ rơi và áp phích: Chúng em sẽ thiết kế và phát tờ rơi, áp phích tuyên truyền về việc phân loại và tái chế rác thải. Những tờ rơi, áp phích này sẽ được treo ở các nơi công cộng trong trường và khu vực xung quanh.

Chúng em hy vọng rằng, thông qua những hoạt động này, mọi người sẽ nhận thức được tầm quan trọng của việc phân loại và tái chế rác thải, từ đó có những hành động tích cực hơn trong việc bảo vệ môi trường.