BÀI 11. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HỌC TẬP

MỞ ĐẦU

Em hãy kể một số quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân trong học tập.

Đáp án chuẩn:

Công dân có quyền lựa chọn học bất cứ ngành, nghề nào phù hợp với sở thích, năng khiếu, khả năng và điều kiện của mình. Công dân có nghĩa vụ tuân thủ các quy định của pháp luật về học tập; tôn trọng quyền học tập của người khác;…

1. QUYỀN CỦA CÔNG DÂN TRONG HỌC TẬP.

CH:

1/ Em hãy xác định quyền học tập của công dân được đề cập đến trong trường hợp 1 và 2.

2/ Em có nhận xét gì về việc thực hiện quyền học tập của công dân trong trường hợp 3? Nếu là N, em sẽ làm gì để thực hiện quyền học tập của mình?

3/ Theo em, những hành vi xâm phạm quyền học tập của công dân có thể dẫn tới hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

1/

Trường hợp 1: P được thực hiện quyền học tập không giới hạn từ tiểu học đến trung học, cao đẳng, đại học và sau đại học. P cũng được thực hiện quyền lựa chọn học ngành công nghệ thông tin phù hợp với sở thích, năng khiếu, khả năng và điều kiện của mình.

Trường hợp 2: Ông Đ được thực hiện quyền học tập suốt đời. Ông Đ cũng được thực hiện quyền học tập thông qua hình thức học vừa làm vừa học, phù hợp với điều kiện riêng của mình.

2/ Trường hợp 3: N bị bố mẹ ép buộc theo học ngành không phù hợp với sở thích và năng lực của mình. Điều này vi phạm quyền tự do lựa chọn ngành học của N. Nếu là N, em sẽ thảo luận với bố mẹ để giải thích về sở thích và năng lực của mình, đồng thời tìm hiểu và đưa ra các lựa chọn ngành học khác phù hợp hơn để thuyết phục họ.

3/ Đầu tiên, nó có thể làm giảm động lực học tập và tạo ra áp lực không cần thiết cho người học. Thứ hai, nó có thể ngăn chặn sự phát triển toàn diện của cá nhân, khi họ không được học những ngành họ yêu thích hoặc phù hợp với năng lực của họ. Cuối cùng, nó cũng có thể tạo ra sự bất bình đẳng trong giáo dục, khi một số người bị cản trở quyền học tập của mình do các yếu tố như tình hình kinh tế hoặc xã hội.

2. NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HỌC TẬP

CH:

1/ Trong các trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong học tập? Vì sao?

2/ Theo em, hành vi vi phạm nghĩa vụ của công dân trong học tập có thể dẫn đến những hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

1/ Trong các trường hợp trên, có hai chủ thể đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong học tập:

Trường hợp 1: S đã vi phạm nghĩa vụ học tập khi thờ ơ với việc học và cản trở H và B trong việc học tập. S không tôn trọng quyền học tập của người khác và không tạo môi trường học tập an toàn, tích cực.

Trường hợp 2: Gia đình của D và O đã vi phạm nghĩa vụ khi ngăn cản hai chị em thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của mình. Gia đình không tạo điều kiện cho D và O học tập để thực hiện phổ cập giáo dục và hoàn thành giáo dục bắt buộc.

2/ Hành vi vi phạm nghĩa vụ của công dân trong học tập có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực. Đầu tiên, nó có thể làm giảm động lực học tập và tạo ra áp lực không cần thiết cho người học. Thứ hai, nó có thể ngăn chặn sự phát triển toàn diện của cá nhân, khi họ không được học những ngành họ yêu thích hoặc phù hợp với năng lực của họ. Ngoài ra, vi phạm nghĩa vụ học tập cũng có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý theo quy định của pháp luật.

LUYỆN TẬP 

Câu 1: Những nhận định dưới đây về quyền và nghĩa vụ học tập của công dân là đúng hay sai? Vì sao?

a. Công dân có quyền được tuỳ ý học ở bất cứ trường đại học nào theo sở thích của mình.

b. Học sinh người dân tộc thiểu số được ưu tiên cộng điểm trong các kì xét tuyển đại học là thể hiện quyền bình đẳng trong học tập.

c. Công dân có quyền học ở các bậc học theo quy định của pháp luật là thể hiện quyền học tập thường xuyên.

d. Học sinh chỉ có nghĩa vụ tôn trọng quyền học tập của bản thân.

Đáp án chuẩn:

a. Sai: Công dân có quyền lựa chọn học ở trường đại học, nhưng không phải là “tuỳ ý”. Việc vào học ở các trường đại học được tiến hành theo quy định của pháp luật về giáo dục, thông qua các kì thi tuyển sinh hoặc xét tuyển theo các tiêu chí công khai.

b. Đúng: Học sinh người dân tộc thiểu số được ưu tiên cộng điểm trong các kì xét tuyển đại học là một biện pháp nhằm thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục, giúp họ có cơ hội học tập bình đẳng.

c. Đúng: Công dân có quyền học ở các bậc học theo quy định của pháp luật, từ tiểu học đến trung học, cao đẳng, đại học và sau đại học. Điều này thể hiện quyền học tập thường xuyên, không giới hạn tuổi tác.

d. Sai: Học sinh không chỉ có nghĩa vụ tôn trọng quyền học tập của bản thân mà còn phải tôn trọng quyền học tập của người khác. Họ không được cản trở, ngăn cấm người khác thực hiện quyền học tập của mình và phải tạo môi trường học tập an toàn, tích cực cho mọi người.

Câu 2: Các chủ thể trong mỗi trường hợp dưới đây đã thực hiện quyền và nghĩa vụ nào của công dân trong học tập? Giải thích vì sao.

a. Năm lớp 12, T đoạt giải Nhất môn Toán trong kì thi Học sinh Giỏi cấp Quốc gia nên sau khi tốt nghiệp Trung học phổ thông, T được tuyển thẳng vào ngành Công nghệ thông tin của Trường Đại học B.

b. Dù đã có hai bằng đại học nhưng cô giáo Y vẫn quyết tâm theo đuổi việc học để lấy thêm một bằng đại học ngoại ngữ

c. Chị K (là nhân viên hành chính của một công ty luật) đã đăng kí tham gia xét tuyển hệ đào tạo vừa làm vừa học của Trường Đại học N để nâng cao trình độ chuyên môn.

d. Suốt 12 năm học, A luôn chăm chỉ học tập, nghiêm túc tuân thủ nội quy của trường học và các quy định của pháp luật, tôn trọng giáo viên, hoà đồng với bạn bè.

Đáp án chuẩn:

a. T đã thực hiện quyền học tập không giới hạn từ tiểu học đến trung học, cao đẳng, đại học và sau đại học. T cũng đã thực hiện quyền lựa chọn học ngành Công nghệ thông tin phù hợp với sở thích, năng khiếu, khả năng và điều kiện của mình. T đã thực hiện nghĩa vụ học tập bằng cách chăm chỉ học tập, đạt giải Nhất môn Toán trong kì thi Học sinh Giỏi cấp Quốc gia.

b. Cô giáo Y đã thực hiện quyền học tập suốt đời. Cô giáo Y cũng đã thực hiện quyền lựa chọn học ngành ngoại ngữ phù hợp với sở thích, năng khiếu, khả năng và điều kiện của mình.

c. Chị K đã thực hiện quyền học tập suốt đời. Chị K cũng đã thực hiện quyền học tập thông qua hình thức học vừa làm vừa học, phù hợp với điều kiện riêng của mình.

d. A đã thực hiện nghĩa vụ học tập bằng cách chăm chỉ học tập, nghiêm túc tuân thủ nội quy của trường học và các quy định của pháp luật, tôn trọng giáo viên, hoà đồng với bạn bè. A cũng đã thực hiện quyền học tập không giới hạn từ tiểu học đến trung học, cao đẳng, đại học và sau đại học. A cũng đã thực hiện quyền lựa chọn học ngành phù hợp với sở thích, năng khiếu, khả năng và điều kiện của mình.

Câu 3: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi:

a. Gần đây, Trường Đại học C tổ chức kì thi kết thúc học phần nhưng do không nắm vững kiến thức các môn học nên M (sinh viên Trường Đại học C) quyết định tìm người thi hộ. Thông qua mạng xã hội, M thuê B (sinh viên một trường đại học khác trên địa bàn) thì hộ hai môn chuyên ngành với giá 600.000 đồng/môn. Tuy nhiên, khi B đang sử dụng giấy tờ giả để tham dự kỳ thi hộ M thì đã bị giám thị phát hiện.

1/ Em có nhận xét gì về việc làm của M và B?

2/ Theo em, hành vi của B và M sẽ dẫn tới hậu quả gì?

b. Trước đây, điều kiện gia đình khó khăn nên ông Đ phải nghỉ học giữa chừng để kiếm tiền phụ giúp bố mẹ. Mỗi khi nhìn bạn bè theo đuổi con đường học tập, ông luôn cảm thấy tiếc nuối. Khi lập gia đình và có con, ông Đ đặt hết mọi kì vọng của bản thân lên các con của mình. Vì vậy, ông luôn cố gắng tạo điều kiện về kinh tế để các con yên tâm học tập nhưng lại luôn so sánh, tạo sức ép, bắt các con phải tập trung học tập, ngăn cấm các con tham gia những hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao và những hoạt động xã hội khác. Gần đây, khi nhận tin con trai cả không thi đỗ vào trường chuyên của tỉnh, ông Đ vô cùng tức giận. Ông dùng nhiều lời lẽ tiêu cực để so sánh con với các bạn học khác và tuyên bố không cho con đi học.

1/ Em có nhận xét gì về suy nghĩ và việc làm của ông Đ trong tình huống trên?

2/ Nếu là con trai cả trong gia đình ông Đ, em sẽ làm gì?

Đáp án chuẩn:

a.

1/ Việc làm của M và B là không đúng. M đã vi phạm nghĩa vụ học tập khi không chăm chỉ học tập và tìm người thi hộ. B cũng đã vi phạm pháp luật khi sử dụng giấy tờ giả để tham dự kỳ thi hộ cho M. 

2/ Hành vi của B và M có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Họ có thể bị trường học kỷ luật, thậm chí bị đình chỉ học tập. Ngoài ra, họ cũng có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý vì vi phạm quy định của pháp luật về thi cử.

b.

1/ Ông Đ có suy nghĩ và hành động không đúng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình như một người cha. Mặc dù ông Đ đã tạo điều kiện về kinh tế để các con yên tâm học tập, nhưng việc so sánh, tạo sức ép và ngăn cấm các con tham gia các hoạt động ngoại khóa đã vi phạm quyền học tập toàn diện của các con. Khi tuyên bố không cho con đi học chỉ vì con không thi đỗ vào trường chuyên, ông Đ đã vi phạm quyền học tập của con. 

2/ Nếu là con trai cả trong gia đình ông Đ, em sẽ thảo luận với ông Đ về quyền học tập của mình và giải thích vì sao việc tham gia các hoạt động ngoại khóa cũng quan trọng như việc học tập. Em cũng sẽ thuyết phục ông Đ rằng việc không thi đỗ vào trường chuyên không phải là thất bại và em vẫn có thể tiếp tục học tập và thành công trong tương lai. Nếu cần, em sẽ tìm sự giúp đỡ từ các cơ quan tư vấn hoặc giáo viên để thuyết phục ông Đ.

VẬN DỤNG 

CH: Em đã làm gì để thực hiện quyền và nghĩa vụ trong học tập của công dân trong cuộc sống hằng ngày? Thời gian tới, em dự định sẽ làm gì để tiếp tục thực hiện tốt các quyền, nghĩa vụ đó?

Đáp án chuẩn:

Đã thực hiện:

+ Tham gia đầy đủ các lớp học và hoàn thành các bài tập được giao.

+ Tôn trọng quyền học tập của bạn bè bằng cách không làm phiền họ trong giờ học.

+ Tham gia các hoạt động ngoại khóa để phát triển toàn diện.

+ Tuân thủ các quy định của trường học và pháp luật về học tập.

Dự định thực hiện:

+ Tiếp tục tham gia đầy đủ các lớp học và hoàn thành các bài tập được giao.

+ Tìm hiểu về các ngành học mà bản thân quan tâm để chuẩn bị cho việc chọn trường đại học.

+ Tham gia các hoạt động ngoại khóa để phát triển kỹ năng mềm.

+ Tuân thủ các quy định của trường học và pháp luật về học tập.