BÀI 13. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ DI SẢN VĂN HÓA, MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK 

MỞ ĐẦU

Hãy kể lại một số việc em đã làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong cuộc sống hàng ngày.

KHÁM PHÁ

1. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa

1/ Trong trường hợp 1, ông N đã thực hiện quyền, nghĩa vụ gì của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá?

2/ Trong trường hợp 2, ông S có vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá không? Vì sao? Hành vi của ông S có thể dẫn tới những hậu quả gì?

2. Quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Trong các trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao? Theo em, hành vi vi phạm đó có thể dẫn tới những hậu quả gì? 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ di sản văn hoá của các chủ thể trong những trường hợp dưới đây.

a. Trong khi đào giếng, anh T phát hiện một số cổ vật nhưng không thông báo với cơ quan chức năng. Anh làm sạch những cổ vật đó và cất giấu trong nhà để sau này sẽ truyền lại cho con cháu. Anh T chia sẻ với người thân trong gia đình rằng, chỉ có hành vi mua bán, phá hoại cổ vật mới là hành vi trái pháp luật, việc tự giữ gìn, bảo quản các cổ vật là bảo vệ di sản văn hoá.

b. Di tích lịch sử A thường xuyên đón tiếp các đoàn khách du lịch tới tham quan, nghiên cứu. Dù là khách trong nước hay khách quốc tế, bà H (quản lý khu di tích) luôn nhiệt tình tiếp đón, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người có những trải nghiệm lí thú và thu thập được những thông tin bổ ích, đáp ứng nhu cầu của bản thân.

Câu 2: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của các chủ thể trong mỗi tình huống sau.

a. Gia đình chị G mở cửa hàng kinh doanh các loại hóa chất công nghiệp. Gần đây, chị G kiểm hàng và phát hiện một lượng lớn hoá chất bị hết hạn sử dụng nên đã cùng chồng mang số hoá chất đó chôn xuống mảnh đất hoang gần nhà để tiêu huỷ.

b. Cơ sở chế biến thực phẩm của gia đình anh Q xả thẳng nước thải ra môi trường, gây mùi hôi thối khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Nhiều người dân đã phản ánh và đề nghị gia đình anh Q phải có biện pháp để xử lý nước thải và giảm thiểu mùi hôi, tuy nhiên gia đình anh Q vẫn không thay đổi và tiếp tục xả thải nước bẩn ra môi trường.

c. Khi đi làm rẫy, vợ chồng ông N, bà M phát hiện một mảnh rừng phòng hộ bị các đối tượng xấu đốn hạ để trồng cây keo. Ông N muốn trình báo sự việc với chính quyền địa phương nhưng bị bà M ngăn cản vì bà M cho rằng việc làm đó không ảnh hưởng tới gia đình mình.

Câu 3: Nếu là chủ thể trong các tình huống sau, em sẽ làm gì để thực hiện tốt quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

a. Ngôi đền cổ ở xã của H bị các đối tượng xấu đột nhập trộm một lượng lớn cổ

vật có giá trị. Các lực lượng chức năng và người dân địa phương nhiều lần tìm kiếm nhưng chưa bắt được thủ phạm và chưa thu hồi được các cổ vật. Một lần sang nhà bạn thân chơi, H vô tình bắt gặp anh trai bạn thân đang ngồi đóng gói một số đồ vật có hình dạng giống các cổ vật đã bị đánh cắp ở ngôi đền nên nảy sinh nghi ngờ.

b. Anh P phát hiện nhân viên của doanh nghiệp tư nhân S lợi dụng việc nhập khẩu phế liệu nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất để nhập khẩu những phế liệu, rác thải không giấy phép, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường vào nước ta.

VẬN DỤNG

Em hãy cùng các bạn thiết kế hoạt động tuyên truyền những người xung quanh thực hiện phân loại rác thải và tái chế rác thải thành các sản phẩm hữu ích, có lợi cho môi trường.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

MỞ ĐẦU

- Tái chế và tái sử dụng.

- Tiết kiệm năng lượng.

- Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.

KHÁM PHÁ

1. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa

1/ 

+ Ông N đã thực hiện quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị di sản văn hoá.

+ Ông N đã thực hiện nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ, giữ gìn di sản văn.

+ Ông N đã thực hiện quyền được thực hiện các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá theo quy định của pháp luật.

2/ 

+ Ông S đã không tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá khi không báo cáo sự việc mất trộm nhiều cổ vật có giá trị tại đền P cho cơ quan chức năng.

+ Hậu quả: như mất đi những cổ vật quý giá, làm giảm giá trị văn hoá, lịch sử của đền P và cả nước, giảm khả năng tìm lại những cổ vật bị mất và xử lý kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật.

2. Quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Trường hợp 1: Ông K đã vi phạm quyền của công dân được sống trong môi trường trong lành, không bị ô nhiễm.

Trường hợp 2: Ông T, ông H và ông S đã vi phạm nghĩa vụ của công dân phải tuân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trường hợp 3: Ông Q đã vi phạm quyền của công dân được khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật.

LUYỆN TẬP 

Câu 1: 

a. Trong trường hợp này, anh T đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá. Việc anh T tự giữ gìn, bảo quản các cổ vật mà không thông báo cho cơ quan chức năng là vi phạm pháp luật.

b. Trong trường hợp này, bà H đã thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá giúp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá mà còn giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc bảo vệ di sản văn hoá.

Câu 2: 

a. Trong tình huống này, gia đình chị G đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Chị G nên tuân theo quy định của pháp luật về việc xử lý hóa chất hết hạn sử dụng một cách an toàn và hiệu quả. 

b. Trong tình huống này, gia đình anh Q đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Việc xả thẳng nước thải ra môi trường không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. 

c. Trong tình huống này, ông N đã thể hiện ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, bà M đã ngăn cản ông N thực hiện quyền của mình là được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên với cơ quan có thẩm quyền. Việc này có thể dẫn đến việc mất đi một phần rừng phòng hộ, gây ảnh hưởng đến cân bằng sinh thái và tài nguyên thiên nhiên của khu vực.

Câu 3:

a. Em sẽ thực hiện quyền của công dân được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá bằng cách thông báo cho cơ quan chức năng.

b. Nếu là anh P trong tình huống này, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng về việc doanh nghiệp S đang nhập khẩu phế liệu, rác thải không giấy phép, có thể gây ô nhiễm môi trường. 

VẬN DỤNG 

+ Tổ chức buổi hội thảo.

+ Triển lãm sản phẩm tái chế.

+ Cuộc thi “Rác thải thành tài nguyên.

+ Chiến dịch làm sạch trường học.

+ Phát tờ rơi và áp phích.

Chúng em hy vọng rằng, thông qua những hoạt động này, mọi người sẽ nhận thức được tầm quan trọng của việc phân loại và tái chế rác thải, từ đó có những hành động tích cực hơn trong việc bảo vệ môi trường.