BÀI 10. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

MỞ ĐẦU

CH: Em hãy nêu những hiểu biết của bản thân về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân và gia đình.

Gợi ý đáp án:

- Quyền của công dân trong hôn nhân: nam, nữ có quyền kết hôn, li hôn.

- Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp, pháp luật về đăng kí kết hôn, các nguyên tắc của pháp luật hôn nhân và gia đình, trách nhiệm khi li hôn.

KHÁM PHÁ

CH: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình của chủ thể trong các trường hợp là gì.

- Phân tích hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật trong mỗi trường hợp.

Gợi ý đáp án:

- Hành vi của các chủ thể:

+ Trường hợp 1: Giàng A T và Lò Thị B vi phạm pháp luật về điều kiện kết hôn.

+ Trường hợp 2: Chị C vi phạm nguyên tắc kết hôn; vợ chồng ông A, bà B và anh D vi phạm quy định về cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở ly hôn tự nguyện.

- Hậu quả của hành vi: Cả hai trường hợp chịu đều chịu các trách nhiệm theo Luật hôn nhân và gia đình quy định

CH: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết chủ thể trong các trường hợp vi phạm quyền và nghĩa vụ gì giữa vợ chồng.

- Cho biết hành vi đó đã gây ra hậu quả gì.

Gợi ý đáp án:

+ Trường hợp 1: Chồng chị V vi phạm quyền nghĩa vụ trong quan hệ nhân thân. 

+ Trường hợp 2: Anh A vi phạm về quyền và nghĩa vụ trong quan hệ tài sản của vợ chồng. 

CH: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết chủ thể trong các trường hợp có thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình không và giải thích.

- Cho biết hậu quả của các hành vi vi phạm này là gì.

Gợi ý đáp án:

+ Trường hợp 1: Hành vi của vợ chồng ông K đúng đắn và tuân thủ quy định của pháp luật về trách nhiệm và nghĩa vụ gia đình.

+ Trường hợp 2: Hành vi của T vi phạm quy định pháp luật về nghĩa vụ của con đối với cha mẹ.

- Hậu quả của hành vi: Trường hợp 2: Hành vi của sinh viên T có thể dẫn đến hậu quả cho tương lai của T bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Cho biết quan điểm của em về các nhận định sau và giải thích.

a. Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì không được kết hôn.

b. Cha mẹ có quyền quyết định việc chọn nghề nghiệp của con.

c. Để đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ chồng, người vợ được ưu tiên lựa chọn nơi cư trú.

d. Căn cứ để vợ chồng thuận tình ly hôn là việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng.

Gợi ý đáp án:

a. Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự vẫn có quyền được kết hôn. Quyền này không nên bị hạn chế dựa trên khả năng hành vi dân sự mà nên dựa vào khả năng hiểu biết, ý thức và sự đồng ý tự do của họ

b. Cha mẹ có quyền tư vấn và hỗ trợ con trong việc chọn nghề nghiệp, nhưng quyết định cuối cùng vẫn nên thuộc về con. 

c. Để đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ chồng, việc lựa chọn nơi cư trú không nên ưu tiên dựa trên giới tính. 

d. Căn cứ để vợ chồng thuận tình ly hôn không chỉ nên dựa trên việc có hành vi bạo lực gia đình hay không. 

Câu 2: Em hãy xác định các trường hợp sau đây vi phạm điều kiện kết hôn nào.

a. Anh K và chị E có tình cảm với nhau nhưng bị gia đình ngăn cấm với lí do bố của anh K là anh ruột của mẹ chị E.

b. Anh B và vợ hiện tại anh và vợ đang ly thân. Anh có quen biết với chị H là đồng nghiệp và muốn kết hôn với chị.

c. Anh H và chị T đã ngoài 30 tuổi nhưng cả hai chưa kết hôn nên bị gia đình nhiều lần thúc giục. Anh A và chị B đã quyết định kết hôn giả với nhau.

d. Ông P có con trai bị mất năng lực hành vi dân sự nhưng vẫn muốn cưới vợ cho con. Ông đã bỏ ra số tiền lớn để thuê chị K kết hôn với con mình.

Gợi ý đáp án:

a. Anh K và chị E vi phạm điều kiện kết hôn do hành vi thuộc vào các điều cấm của luật

b. Anh B vi phạm điều kiện kết hôn do hành vi thuộc vào các điều cấm của luật

d. Hành vi của ông P vi phạm điều kiện kết hôn

Câu 3: Em hãy đọc các trường hợp sau trả lời câu hỏi.

a. Vì khoảng cách tuổi tác nên vợ chồng anh X thường xảy ra mâu thuẫn. Cả hai vợ chồng đã cố gắng thay đổi nhưng không có kết quả. Vì mục đích hôn nhân không đạt được, anh chị có ý định li hôn. Tuy nhiên, khi biết chuyện này, gia đình hai bên đều ngăn cản với lí do việc li hôn sẽ ảnh hưởng không tốt đến các con. Trước yêu cầu của gia đình, vợ chồng anh X không nộp đơn li hôn, nhưng cuộc sống hằng ngày của họ rất nặng nề.

b. Anh T và chị H kết hôn hơn 10 năm và có hai con chung. Anh T làm việc tại một công ty, chị H quán xuyến công việc gia đình, chăm sóc bố mẹ và các con. Cuộc sống hạnh phúc của gia đình bị phá vỡ khi anh T có quan hệ tình cảm với cô đồng nghiệp và yêu cầu ly hôn với vợ. Khi vợ anh không đồng ý với yêu cầu này thì bị anh mắng chửi.

- Chủ thể trong các trường hợp trên có quyền yêu cầu ly hôn không? Vì sao?

- Em có nhận xét gì về hành vi của chủ thể trong các trường hợp trên?

Gợi ý đáp án:

- Vợ chồng anh X và anh T đều có quyền yêu cầu ly hôn. (điều 51 LHNGD 2014)

- Hành vi của chủ thể:

+ Vợ chồng anh X đã cố gắng thay đổi và giữ gìn hôn nhân nhưng không thành công. Tuy nhiên, họ cần phải tìm cách giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình và tôn trọng nhau hơn là giữ nguyên trạng thái mâu thuẫn và chịu đựng.

+ Anh T đã không tôn trọng quan hệ hôn nhân và gia đình khi có quan hệ tình cảm với người khác. 

Câu 4: Em hãy chỉ ra hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình qua các trường hợp sau và đưa ra nhận xét.

a. Vì bố mẹ bận rộn với công việc, ít có thời gian quan tâm đến C nên khi nghỉ hè, C chỉ ở nhà xem ti vi và sử dụng mạng xã hội. Thấy vậy, ông ngoại quyết định đưa C về quê sống cùng ông. Hằng ngày, ông gọi C dậy sớm để tập thể dục, ăn sáng. Sau đó, ông dành thời gian để hướng dẫn C học ngoại ngữ. Ông còn đăng kí cho C lớp học võ, học bơi ở địa phương. Ngoài ra, ông còn truyền đạt nhiều kiến thức cuộc sống cho C. Sau ba tháng hè sống cùng ông, C đã nâng cao được sức khoẻ và rèn luyện được tính tự lập.

b. M (23 tuổi) đang sống cùng hai em gái đang độ tuổi đi học. Vì bố mẹ đột ngột qua đời do tai nạn giao thông, M phải làm nhiều nghề để nuôi các em. Ngoài làm việc tại công ty vào giờ hành chính, M còn tranh thủ nhận hàng gia công và bán hàng trực tuyến để kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống. Hiểu sự vất vả của anh trai, các em M đều rất ngoan, không chỉ chăm học mà còn phụ giúp anh làm việc nhà.

Gợi ý đáp án:

a. Ông ngoại đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong việc quan tâm và chăm sóc C khi thấy bố mẹ của C bận rộn với công việc. Ông đã đưa C về quê sống cùng và tạo điều kiện cho C phát triển bằng cách dành thời gian để hướng dẫn C học ngoại ngữ, đăng ký cho C tham gia các lớp học về võ và bơi, cùng việc truyền đạt kiến thức cuộc sống. 

b. M đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong việc chăm sóc và nuôi dưỡng hai em gái sau khi bố mẹ qua đời. M không chỉ làm việc để kiếm thu nhập mà còn phải phụ trách việc chăm sóc các em và làm việc nhà.

Câu 5: Em hãy sắm vai xử lý tình huống sau:

Chị V có chuỗi cửa hàng kinh doanh trang sức. Vì thu nhập của chồng thấp hơn của mình nên chị V tự cho mình quyền quyết định mọi công việc trong gia đình mà không bàn bạc với chồng. Nhiều lần, chị V yêu cầu chồng nghỉ việc ở công ty để hỗ trợ mình trong kinh doanh nhưng chồng chị không đồng ý. Mỗi lần bàn đến vấn đề này, vợ chồng chị đều phát sinh tranh cãi.

- Phân tích hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân và gia đình trong tình huống trên.

- Em hãy đưa ra hướng giải quyết cho tình huống này.

Gợi ý đáp án:

- Chị V vi phạm quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân và gia đình bằng cách tự quyết định mọi công việc trong gia đình mà không bàn bạc với chồng và yêu cầu chồng nghỉ việc để hỗ trợ kinh doanh mà không được chồng chị đồng ý. 

- Hướng giải quyết cho tình huống này là:

1. Thảo luận và tôn trọng ý kiến của nhau

2. Chia sẻ trách nhiệm

3. Sự linh hoạt và sẵn lòng thay đổi

VẬN DỤNG

CH: Dựa vào quy định pháp luật, em hãy nêu những việc em nên/không nên làm để thực hiện tốt trách nhiệm của công dân trong gia đình.

Gợi ý đáp án: