BÀI 15: THỰC VẬT CẦN GÌ ĐỂ SỐNG

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hình 1 mô tả quá trình phát triển lớn lên của cây đậu. Theo em, cây đậu sống và phát triển tốt cần những điều kiện nào?

Đáp án chuẩn:

Cây đậu sống và phát triển tốt cần: đủ nước, chất khoáng, không khí, ánh sáng và nhiệt độ thích hợp.

1. Các yếu tố cần cho sự sống và sự phát triển của thực vật.

Câu 1: Có năm chậu cây đậu giống nhau về kích thước, phát triển tốt. Cây từ 1 đến 4 trồng trong đất (chứa chất khoáng), cây 5 trồng trong cát sỏi rửa sạch (thiếu chất khoáng). Đặt các chậu cây ở nơi có nhiệt độ khoảng từ 25 °C đến 30 °C với một số điều kiện khác nhau (Hình 2). Hãy quan sát hình 2, đọc thông tin và cho biết:

- Các cây đậu được đặt trong điều kiện như thế nào?

- Dự đoán sự thay đổi của các cây đậu đặt trong các điều kiện đó sau hai tuần. Giải thích dự đoán đó.

Đáp án chuẩn:

Cây 1: Trồng trong đất tưới nước thường xuyên, che kín bằng túi giấy đen ngăn cản ánh sáng

Cây 2: Trồng trong đất tưới nước thường xuyên, bôi một lớp keo mỏng, trong suốt lên hai mặt lá 

Cây 3: Trồng trong đất, không tưới nước

Cây 4: Trồng trong đất tưới nước thường xuyên

Cây 5: Trồng trong cát sỏi, tưới nước thường xuyên

-  Dự đoán :

Cây 1: Cây bị vống lên, lá vàng, thân gầy do không có ánh sáng mặt trời.

Cây 2: Cây kém phát triển, lá bị héo.

Cây 3: Cây bị chết do không được tưới nước.

Cây 4: Cây sinh trưởng phát triển tốt.

Cây 5: Cây sinh trưởng phát triển kém, còi cọc 

Câu 2: Hình 3 là kết quả năm cây đậu sau hai tuần duy trì trong các điều kiện khác nhau như hình 2.

Quan sát hình 3 và mô tả sự thay đổi của các cây đó. Theo em, vì sao có sự thay đổi đó?

Đáp án chuẩn:

• Cây 1: Cây bị vống lên, lá vàng, thân gầy do không có ánh sáng mặt trời.

• Cây 2: Cây kém phát triển, lá bị héo.

• Cây 3: Cây bị chết do không được tưới nước.

• Cây 4: Cây sinh trưởng phát triển tốt.

• Cây 5: Cây sinh trưởng phát triển kém, còi cọc do trồng trong đá sỏi nên không đủ chất dinh dưỡng.

Câu 3: Thảo luận và trả lời câu hỏi.

Các cây sẽ sống và phát triển như thế nào nếu:

- Đưa các cây thường trồng ở vùng nhiệt độ cao sang trồng ở vùng băng tuyết có nhiệt độ quá thấp. 

- Đưa các cây thường trồng ở vùng nhiệt độ thấp sang trồng ở vùng sa mạc nắng nóng có nhiệt độ quá cao.

Đáp án chuẩn:

Khi đưa các cây thường trồng ở vùng nhiệt độ cao sang trồng ở vùng băng tuyết có nhiệt độ quá thấp hay đưa các cây thường trồng ở vùng nhiệt độ thấp sang trồng ở vùng sa mạc có nhiệt độ quá cao đều sẽ làm cây sinh trưởng và phát triển kém đi, thậm chí là chết. 

Câu 4: Nhiệt độ ảnh hưởng đến sự sống và phát triển của thực vật như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Nếu phải sống trong điều kiện nhiệt độ không thích hợp mà cơ thể không tự điều chỉnh được hoặc không có những biện pháp nhân tạo để khắc phục thực vật sẽ chết.

Câu 5: Thực vật cần yếu tố nào để sống và phát triển?

Đáp án chuẩn:

Thực vật cần đủ nước, chất khoáng, không khí, ánh sáng và nhiệt độ thích hợp để sống và phát triển.

2. Sự kì diệu của lá cây

Câu 1: Quan sát hình 8, đọc thông tin.

- Kể tên một số yếu tố tham gia vào quá trình tự tổng dinh dưỡng ở thực vật.

- Chất dinh dưỡng được thực vật tổng hợp thông qua quá trình nào?

- Chia sẻ với bạn về khả năng kì diệu của lá cây tự tổng hợp chất dinh dưỡng cần cho sự sống.

Đáp án chuẩn:

- Một số yếu tố tham gia vào quá trình tự tổng dinh dưỡng ở thực vật: nước, ánh sáng, khí ô-xi, khí các-bô-nic.

- Chất dinh dưỡng được thực vật tổng hợp thông qua quá trình quang hợp.

- Trong quá trình sống, thực vật hấp thụ khí các-bô-níc, chất khoáng và hơi nước. Đồng thời thải ra khí ô-xi và các chất khoáng khác.

3. Thực vật trao đổi khí với môi trường

Câu 1: Quan sát hình 9, 10.

- Hãy mô tả sự trao đổi khí của thực vật với môi trường.

- Sự trao đổi khí với môi trường khi thực vật quang hợp và hô hấp khác nhau như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Trong quá trình quang hợp, thực vật hấp thụ khí các-bô-níc đồng thời thải ra khí ô-xi.

- Trong quá hô hấp, thực vật hấp thụ khí ô-xi và thải ra khí các-bô-níc.

Câu 2: Vẽ sơ đồ mô tả sự trao đổi khí với môi trường khi thực vật tiến hành quang hợp. Vẽ sơ đồ mô tả sự trao đổi khí với môi trường khi thực vật tiến hành hô hấp.

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Vì sao buổi tối chúng ta không nên để cây xanh trong phòng ngủ?

Đáp án chuẩn:

Vào ban đêm cây xanh sẽ hấp thụ rất nhiều khí oxi và thải ra khí các-bô-níc. Nếu trong phòng ngủ, đóng kín cửa mà để nhiều cây xanh thì rất dễ bị ngạt thở.

4. Thực vật trao đổi nước và chất khoáng với môi trường

Câu 1: Quan sát hình 11, mô tả sự trao đổi nước, chất khoáng của thực vật với môi trường.

Đáp án chuẩn:

- GĐ1: Rễ hút nước và các chất khoáng.

- GĐ2: Thân vận chuyển nước, chất khoáng lên lá và các bộ phận khác.

- GĐ3: Lá thoát hơi nước.

Câu 2: Vẽ và chia sẻ với bạn sơ đồ thể hiện sự trao đổi nước và chất khoáng của thực vật với môi trường theo gợi ý sau:

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Vì sao trong những trưa nắng ngày hè khi đứng dưới bóng cây lại có cảm giác mát mẻ?

Đáp án chuẩn:

Vì tán lá che bớt ánh sáng mặt trời và ở cây có quá trình thoát hơi nước làm hạ nhiệt độ của môi trường.

Câu 4: Vì sao trong những ngày nắng nóng vào sáng sớm và chiều tối thường phải tưới nhiều nước hơn cho cây trồng?

Đáp án chuẩn:

Vì vào những ngày nắng nóng, nhiệt độ cao khiến cây phải thoát nước nhiều để  không bị đốt nóng dưới ánh sáng mặt trời, do đó cần tưới nước nhiều hơn cho cây trồng.

Mặt khác, vào lúc râm mát (sáng sớm, chiều muộn) nhiệt độ không khí tương đối thấp, nên sau khi tưới, nhiệt độ giữa đất và không khí chênh lệch ít, không gây sốc nhiệt và  nguy hiểm cho cây.

Câu 5: Giải thích được cây xanh trao đổi khí với môi trường vào ban ngày và ban đêm không giống nhau.

Đáp án chuẩn:

Quá trình hô hấp ở thực vật diễn ra cả ngày lẫn đêm còn quá trinh quang hợp chỉ diễn ra khi có ánh sáng mặt trời.

Câu 6: Thực hiện thí nghiệm tương tự để kiểm chứng ảnh hưởng của các yếu tố như ánh sáng, nước, chất khoáng đến sự sống và phát triển của cây trồng.

Đáp án chuẩn: