BÀI 38 - MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP SGK

I. MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT

Câu hỏi 1: Quan sát hình 38.1 và cho biết:

a) Nơi sống của các sinh vật có trong hình. Từ đó, rút ra các loại môi trường sống của sinh vật.  

b) Những sinh vật nào có cùng loại môi trường sống.

Luyện tập 1: Kể tên các loại môi trường sống. Lấy ví dụ một số sinh vật sống trong môi trường theo mẫu bảng 38.1.

Bảng 38.1. Môi trường sống và một số sinh vật sống trong môi trường đó

II. CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG

Câu hỏi 2: Quan sát hình 38.2 và cho biết:

a) Có những nhân tố nào của môi trường tác động đến sự sinh trưởng và phát triển của cây?

b) Trong các nhân tố đó, những nhân tố nào là nhân tố vô sinh, những nhân tố nào là nhân tố hữu sinh?

Câu hỏi 3: Phân biệt nhóm nhân tố sinh thái vô sinh và nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh. Cho ví dụ 

Câu hỏi 4: Quan sát hình 38.3, cho biết:

a) Gấu có đặc điểm gì thích nghi với nhiệt độ giá lạnh ở vùng Bắc cực?

b) Xương rồng có đặc điểm gì thích nghi với điều kiện khô hạn ở sa mạc

III. GIỚI HẠN SINH THÁI

Câu hỏi 5: Quan sát hình 38.4 và cho biết cá rô phi có thể:

a) Tồn tại được trong khoảng nhiệt độ nào?

b) Sinh trưởng, phát triển thuận lợi ở khoảng nhiệt độ nào?

c) Sinh trưởng, phát triển tốt nhất ở nhiệt độ nào?

Vận dụng 1: Cho biết ưu điểm của trồng cây trong nhà lưới hoặc nhà kính.

Vận dụng 2: Giải thích vì sao trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng thời vụ thường đạt năng suất cao.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI CÂU HỎI, BÀI TẬP SGK

I. MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT

Đáp án CH 1: a) Nơi sống của các sinh vật có trong hình:

Hình a, b: Trong lòng đất.                              Hình c: Trên mặt đất.

Hình d: Trong thân cây.   

Hình e: Đầm lầy, đất bùn ở vùng nước mặn, nước lợ.

Hình h: Trên mặt đất.                                     Hình i: Trong nước.

Hình g: Trong đường ruột của người.

→ Các loại môi trường sống của sinh vật: Môi trường trên cạn, môi trường dưới nước, môi trường trong đất và môi trường sinh vật.

b) Các sinh vật có cùng loại môi trường sống:

+ Môi trường trong đất: Sùng đất và giun đất.

+ Môi trường sinh vật: Sâu đục thân và vi khuẩn đường ruột.

+ Môi trường trên cạn: Cây đước, con bò, cây gỗ, cỏ.

+ Môi trường dưới nước: Cá.

Đáp án LT 1: Bảng 38.1. Môi trường sống và một số sinh vật sống trong môi trường đó

II. CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG

Đáp án CH 2: a) Những nhân tố của môi trường tác động đến sự sinh trưởng và phát triển của cây: Ánh sáng, gió, nhiệt độ, độ ẩm, con người, động vật ăn thực vật, sinh vật trong đất.

b) Trong các nhân tố trên:

Nhân tố vô sinh gồm: Ánh sáng, gió, nhiệt độ, độ ẩm.

Nhân tố hữu sinh gồm: Con người, động vật ăn thực vật, sinh vật trong đất.

Đáp án CH 3: 

Đáp án CH 4: a) Do gấu  có bộ lông và lớp mỡ dày giúp giữ ấm, không có lông mi do lông mi có thể gây đóng băng trên mắt, bộ lông màu trắng giúp chúng ngụy trang, có tập tính ngủ đông và hoạt động trong mùa hạ vào ban ngày.

b) Xương rồng có lá biến đổi thành gai để hạn chế thoát hơi nước, thân mọng nước giúp dự trữ nước, thân thường xẻ rãnh dọc từ đỉnh thân tới gốc để tạo thành dòng chảy hướng dòng nước mưa hoặc sương xuống gốc, rễ nông và lan rộng để lấy được nhiều nước mưa hoặc sương.

III. GIỚI HẠN SINH THÁI

Đáp án CH 5: Cá rô phi có thể:

a) Tồn tại được trong khoảng nhiệt độ từ 5,6^oC – 42^oC.

b) Sinh trưởng, phát triển thuận lợi ở khoảng nhiệt độ từ 20^oC – 35^oC.

c) Sinh trưởng, phát triển tốt nhất ở nhiệt độ là 30^oC.

Đáp án VD 1: 

Đáp án VD 2: Trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng vụ thường đạt năng suất cao vì: Khi trồng cây đúng thời vụ, cây trồng sẽ có các nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… phù hợp, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, có sức sống cao, chống chịu tốt với các điều kiện của môi trường. Nhờ đó, cây trồng sẽ cho năng suất cao.