BÀI 5: BIỆN PHÁP CẢI TẠO, SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU

CH1: Theo em, giữa đất phù sa và đất phèn, loại đất nào sử dụng tốt hơn trong trồng trọt? Vì sao?

1. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU

CH1: Quan sát Hình 5.1 và cho biết đặc điểm của đất xám bạc màu trên đá cát và trên phù sa cổ.

CH2: 

1. Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu là gì?

2. Vì sao đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn?

CH3: Theo em, cần làm gì để hạn chế sự thoái hóa của đất?

2. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ

CH1: Em hãy mô tả đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá trong Hình 5.2

CH2:

1.  Xói mòn đất thường xảy ra ở vùng nào của nước ta?

2.  Đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp, đất nào chịu tác động của quá trình xói mòn nhiều hơn? Vì sao

CH3: 

1. Quan sát Hình 5.3 và 5.4 cho biết vì sao làm ruộng bậc thang và thềm cây ăn quả lại có tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.

1.  Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá là gì?

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

MỞ ĐẦU

CH1: Đất phù sa vì đất phù sa được bồi đắp từ các dòng sông, có khả năng giữ ẩm tốt, có độ phì nhiêu cao gấp nhiều lần so với các loại đất trồng khác; nguồn dinh dưỡng, đa vi lượng có trong đất vô cùng nhiều, đem tới nhiều lợi ích cho sự phát triển và tăng năng suất cây trồng.

1. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU

CH1: 

a: Đất xám bạc màu trên đá cát: Đất nâu chua, nghèo dinh dưỡng và dễ bị khô hạn

b: Đất xám bạc màu trên phù sa cổ: mịn, có màu loang đỏ, độ phì tự nhiên không cao: hàm lượng các nguyên tố dinh dưỡng trong đất thấp.

CH2:

1. Tác dụng đất xám bạc màu:

2.  Đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn vì: 

• Làm đất: làm đường đồng mức đối với đất dốc, cày sâu để đưa sét tầng dưới lên tầng mặt giúp tăng bề dày của lớp đất canh tác.

• Thủy lợi: củng cố bờ vùng, bờ thửa; xây dựng hệ thống tưới, tiêu hợp lí.

• Bón phân: bón nhiều phân hữu cơ và vôi, giảm lượng phân bón hóa học.

• Hình thành ở địa hình dốc thoải, dễ thoát nước

• Thành phần cơ giới nhẹ; Dễ cày bừa

 CH3: 

• Bảo vệ và trồng rừng.

• Tưới tiêu hợp lý.

• Trồng cây che phủ bề mặt và cải tạo đất.

2. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ

CH1: Tầng đất mặt mỏng; Đá, cát, sỏi chiếm ưu thế trong đất; Nghèo mùn, vi sinh vật ít.

CH2:

1. Xói mòn thường xảy ra ở vùng đồi núi vì có độ dốc lớn.

2. Đất lâm nghiệm chịu tác động của quá trình xói mòn mạnh hơn vì đất lâm nghiệp đa số ở vùng có độ dốc lớn hơn đất đất nông nghiệp 

CH3: 

1. Vì

- Làm ruộng bậc thang để hạn chế dòng chảy rửa trôi

- Trồng cây ăn quả để nâng độ che phủ, hạn chế dòng chảy

2. Tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá:

• Trồng cây theo luống có khả năng chống xói mòn.

• Trồng cây có bộ rễ khỏe, có khả năng phá lớp đất rắn bề mặt.

• Che phủ đất bằng các bộ phận dư thừa của cây trồng sau khi thu hoạch.

BÀI 5: BIỆN PHÁP CẢI TẠO, SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

(Tiếp theo)

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU 

3. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT MẶN

CH1: Quan sát Hình 5.5 và giải thích nguyên nhân hình thành đất mặn

CH2: Đất bị nhiễm mặn ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng trong Hình 5.6?

CH3:

1.  Em hãy cho biết mục đích của biện pháp thủy lợi là gì?

2.  Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất mặn?

3.  Trong các biện pháp đã nêu, biện pháp nào là quan trọng nhất? Vì sao?

CH4: Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng các biện pháp nào khác? Mô tả các biện pháp đó.

CH5: Tìm hiểu đất trồng của một số địa phương thường hay nhiễm mặn. Đề xuất một mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả. Giải thích vì sao lựa chọn mô hình đó.

4. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT PHÈN

CH1:Quan sát Hình 5.8 và cho biết đất phèn có đặc điểm gì?

CH2: So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm, tính chất giữa đất mặn và đất phèn.

CH3: Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất phèn?

CH4: Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn là gì?

5. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

CH1:

1.  Vì sao phải bảo vệ đất trồng?

2.  Che phủ đất có tác dụng gì?

CH2: Đề xuất một số biện pháp bảo vệ đất trồng ở địa phương. Giải thích tại sao lại lựa chọn các biện pháp đó.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

3. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT MẶN

CH1: Do mạch nước ngầm nhiễm mặn, ngấm lên đất tạo thành đất nhiễm mặn

CH2: Nồng muối trong nước thường cản trở sự hấp thu nước của cây và có thể gây nên hạn sinh lý làm cho cây bị héo khô héo.

CH3:

1. Mục đích:

2.  Bón vôi lại cải tạo được đất mặn vì bón vôi có tác dụng đẩy Na⁺ ra khỏi keo đất. Sau khi bón vôi tháo nước rửa mặn, bón bổ sung chất hữu cơ để nang cao độ phì nhiêu cho đất.

• Xây dựng hệ thống tưới tiêu hợp lí.

• Dẫn nước ngọt vào ruộng, để các muối hòa tan, ngâm ruộng sau đó tháo nước ra kênh tiêu.

1. Biện pháp thủy lợi là quan trọng nhất vì nó mang tính phòng tránh, có hiệu quả nhất, nếu không có biện pháp này các biện pháp sau xử lí sẽ mất công rất nhiều và không hiệu quả do nước biển liên tục xâm nhập.

CH4:

• Biện pháp luân canh

• Sử dụng kỹ thuật canh tác thích hợp như cày sâu không lật, xới nhiều lần, cắt đứt mao quản làm cho muối không bốc lên mặt ruộng.

CH5: mô hình sản xuất thủy sản - nông nghiệp kết hợp

4. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT PHÈN

CH1: màu nâu ở tầng đất mặt, tầng đất mặt cứng, nhiều vết nứt nẻ.

CH2:

CH3:  Khi bón vôi vào đất mặn Ca²⁺ sẽ giải phóng Na+ tác nhân gây mặn ra khỏi mặt đất giúp đất bớt mặn. Đối với đất mặn chua, trong keo đất bão hòa Na+ gây mặn và H+ gây chua thì bón vôi có thể cải tạo tốt. ... Ion H+ gây chua của đất cũng được trung hòa bằng ion OH- của vôi tạo thành nước, giảm độ chua đất.

CH4: 

• Thủy lợi: lên luống (liếp) hoặc xây dựng hệ thống kênh tưới và kênh tiêu song song để thau chua rửa mặn; hạ thấp mực nước ngầm mặn

• Bón vôi: có tác dụng rất tốt cho việc khử chua và hạn chế tác hại của nhôm di động.

• Bón phân: bón cân đối đạm, lân, kali; bón phân hữu cơ, phân vi lượng để nâng cao độ phì nhiêu của đất.

5. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

CH1:

1. vì:

2.  Che phủ đất có tác dụng:

• đất là tài nguyên quý báu, là thành phần quan trọng của môi trường sống.

• Là tư liệu sản xuất không thể thiếu của nông nghiệp và lâm nghiệp.

• Do nhu cầu lương thực, thực phẩm ngày càng tăng mà diện tích đất trồng trọt có hạn

• Đa dạng hóa các loại cây trồng, từ đó làm phong phú điều kiện sinh thái, hạn chế được các loại sâu hại và dịch bệnh.

• Giúp cây phát triển hệ rễ tốt hơn và có lợi cho quá trình hấp thu dinh dưỡng.

• Là nơi trú ẩn của một số loại sinh vật, côn trùng có lợi cho đất và cây trồng.

• Tăng thu nhập từ các cây trồng phụ.

• Hạn chế bốc hơi bề mặt, giữ ẩm cho đất.

CH2: Luân canh, xen canh cây trồng

Thủy lợi: tưới tiêu hợp lí.