Slide bài giảng Tin học ứng dụng 11 cánh diều Chủ đề A Bài 3: Khái quát về hệ điều hành

Tóm lược nội dung

BÀI 3. KHÁI QUÁT VỀ HỆ ĐIỀU HÀNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV dẫn dắt, giới thiệu cho HS: Khi chưa có hệ điều hành, con người phải can thiệp vào hầu hết quá trình hoạt động của máy tính nên hiệu quả khai thác sử dụng máy tính rất thấp. Sự ra đời của hệ điều hành đã giúp khắc phục được tình trạng đó. Việc sử dụng máy tính về cơ bản được thực hiện thông qua hệ điều hành.

GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, thực hiện nhiệm vụ: Bạn hãy liệt kê một số công việc mà hệ điều hành thực hiện.

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Hệ điều hành, vai trò và chức năng của hệ điều hành
• Sơ lược lịch sử phát triển của hệ điều hành qua các thế hệ máy tính
• Một số hệ điều hành tiêu biểu
• Hệ điều hành nguồn mở  
• Thực hành tìm hiểu hệ điều hành
• Luyện tập
• Vận dụng

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hệ điều hành, vai trò và chức năng của hệ điều hành

GV yêu cầu học sinh trao đổi trả lời: Bạn hãy giải thích hệ điều hành là gì và mô tả vai trò cũng như chức năng của nó.

Nội dung ghi nhớ:

- Hệ điều hành (Operating System) là tập các chương trình điều khiển và xử lí tạo giao diện trung gian giữa các thiết bị của hệ thống với phần mềm ứng dụng, đồng thời quản lí các thiết bị của hệ thống, phân phối tài nguyên và điều khiển các quá trình xử lí trong hệ thống

Hình 1. Mối quan hệ giữa hệ điều hành, phần cứng và phần mềm của máy tính 

- Các chức năng cơ bản của hệ điều hành:

+ Quản lí tệp

+ Quản lí, khai thác các thiết bị của hệ thống

+ Quản lí tiến trình

+ Cung cấp phương thức giao tiếp để người dùng điều khiển máy tính bằng câu lệnh hoặc qua giao diện đồ họa hay dùng tiếng nói.

+ Bảo vệ hệ thống

Hoạt động 2. Sơ lược lịch sử phát triển của hệ điều hành qua các thế hệ máy tính

GV yêu cầu học sinh trao đổi trả lời:

• Nêu sơ lược lịch sử phát triển của hệ điều hành qua các thế hệ máy tính

Nội dung ghi nhớ:

a) Hệ điều hành Windows

- Một số phiên bản quan trọng đánh dấu cột mốc phát triển của Windows:

+ Phiên bản 1: phát hành năm 1985.

+ Phiên bản 3: bắt đầu có khả năng đa nhiệm, có một số tính năng mới về giao diện và khả năng làm việc với mạng.

+ Windows 95: là phiên bản đầu tiên tích hợp trực tiếp các tính năng cơ bản của hệ điều hành.

+ Windows XP: là một trong các hệ điều hành thành công nhất của Microsoft với số người sử dụng rất lớn.

+ Nhóm Windows 7 (2009), Windows 8 (2012), Windows 10 (2015) và Windows 11 (2021).

b) Hệ điều hành LINUX

- Có nguồn gốc từ hệ điều hành UNIX.

- LINUX được cộng đồng người dùng đánh giá cao và được sử dụng rộng rãi, không chỉ dùng cho máy tính cá nhân mà còn cho các máy chủ và thiết bị nhúng.

 Hoạt động 3. Một số hệ điều hành tiêu biểu

GV yêu cầu học sinh trao đổi trả lời: Hãy kể tên một số hệ điều hành tiêu biểu?

Nội dung ghi nhớ:

Ngoài hệ điều hành Windows, còn có một số hệ điều hành khác như: Android, iOS, Linux

a) Hệ điều hành cho máy tính cá nhân

 Một số hệ điều hành thương mại tiêu biểu: 

+ MS DOS trước đây và Windows ngày nay dùng cho phần lớn máy tính cá nhân

+ macOS từ trước đến nay đều dùng cho máy Apple

b) Hệ điều hành cho máy tính lớn

- UNIX là hệ điều hành đa nhiệm, nhiều người dùng dựa trên cơ chế phân chia thời gian, kiểm soát người dùng rất nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn cho các chương trình cùng thực hiện đồng thời trên một máy tính

- Nhờ có chế độ vận hành bộ nhớ ảo nên UNIX cho phép máy tính thực hiện các chương trình lớn hơn bộ nhớ của nó.

Hoạt động 4. Hệ điều hành nguồn mở  

GV yêu cầu học sinh trao đổi trả lời: Thế nào là hệ điều hành nguồn mở ?

Nội dung ghi nhớ:

a) Hệ điều hành LINUX

 LINUX là hệ điều hành nguồn mở theo kiểu UNIX, viết trên ngôn ngữ C và được cung cấp miễn phí toàn bộ mã nguồn các chương trình hệ thống. 

b) Hệ điều hành Android

 Android là hệ điều hành nguồn mở, dựa trên nền tảng của LINUX dành cho các thiết bị di động có màn hình cảm ứng như điện thoại thông minh, máy tính bảng.

Hoạt động 5. Thực hành tìm hiểu hệ điều hành

*Tìm hiểu các khả năng của máy tính hay điện thoại (ưu tiên tìm hiểu hệ điều hành Android hay Ios) 

a) Khả năng phát âm thanh và video

b) Thử nghiệm chụp ảnh ở chế độ chụp ảnh toàn cảnh, ghi ảnh, xem lại và chia sẻ cho người khác

* Khám phá tác dụng của một số phím tắt dưới đây và mô tả các bước thao tác bằng chuột để có kết quả tương tự

a) Ctrl + Win + O: bật/tắt bàn phím ảo trên màn hình

b) Alt + Tab: chuyển cửa sổ đang hoạt động

c) Win + D: chuyển sang màn hình nền

d) Win + H: bật/tắt micro

e) Win + . (hoặc ;): bật cửa sổ chứa các biểu tượng cảm xúc

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hệ điều hành quản lý việc lưu trữ dữ liệu nào?

A. CPU

B. Bộ nhớ hay thiết bị ngoại vi

C. Quản lý tệp và quản lý thư mục

D. Đáp án khác

Câu 2: Theo em, nhóm chức năng nào thể hiện rõ nhất đặc thù của hệ điều hành máy tính cá nhân?

A. Cung cấp môi trường giao tiếp với người sử dụng

B. Tổ chức thực hiện các chương trình điều phối tải nguyên cho các tiến trình xử lí trên máy tính. Nói cách khác, hệ điều hảnh là môi trường đề chạy các ứng dụn

C. Cung cấp một số tiện ích giúp nâng cao hiệu quả sử dụng máy tính

D. Quản lý thiết bị

Câu 3: Sự thân thiện và dễ sử dụng của máy tính cá nhân được thể hiện ở?

A. Giao diện đồ họa

B. Cơ chế plug & play để tự động nhận biết thiết bị ngoại vi khi khởi động máy tính

C. Cả hai đáp án trên đều đúng

D. Cả hai đáp án trên đều sai

Câu 4: Dòng máy tính PC sử dụng hệ điều hành nào?

A. Hệ điều hành đồ họa macOS

B. Hệ điều hành DOS

C. Cả ba đáp án trên đều sai

D. Hệ điều hành đồ họa Windows

Nội dung ghi nhớ:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: C

Câu 4: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hệ điều hành cung cấp môi trường giao tiếp với người sử dụng theo cách nào? Môi trường giao tiếp này được thể hiện như thế nào?

Câu 2: Em hãy tìm hiểu và cho biết ngoài máy tính, còn những thiết bị gia dụng nào khác cũng sử dụng hệ điều hành?