Slide bài giảng Ngữ văn 9 Chân trời bài 5: Tiếng đàn giải oan (Truyện thơ Nôm khuyết danh)

Tóm lược nội dung

BÀI 5. KHÁT VỌNG CÔNG LÍ

TIẾNG ĐÀN GIẢI OAN

Câu 1: Tìm đọc truyện thơ Thạch Sanh và tóm tắt cốt truyện. Cốt truyện ấy đã thể hiện đặc điểm chung nào của cốt truyện truyện thơ Nôm? 

Bài làm rút gọn:

1. Tóm tắt:

Giới thiệu gia đình họ Thạch – Thạch ông ra đi và Thạch Sanh chào đời – Thạch bà qua đời – Thanh Sanh gặp Lý Tĩnh – Thạch Sanh gặp Lý Thông – Lý Thông cùng mẹ lập mưu – Lý Thông lừa Thạch Sanh – Thạch Sanh chém xà tinh – Lý Thông cướp công Thạch Sanh – Công chúa Quỳnh Nga kén chồng – Đại bàng cắp công chúa Quỳnh Nga – Lý Thông gặp lại Thạch Sanh – Thạch Sanh giao chiến xà tinh – Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề – Thạch Sanh xuống thủy cung yết kiến vua Thủy Tề – Thạch Sanh đánh hồ yêu – Thạch Sanh được vua Thủy Tề tặng đàn – Công chúa Quỳnh Nga bị câm – Trăn tinh và xà tinh lập mưu hãm hại Thạch Sanh – Thạch Sanh bị Lý Thông giam vào ngục – Tiếng đàn giải oan – Thạch Sanh được sắc phong làm Quận công và kết duyên cùng công chúa – Mẹ con Lý Thông bị trừng phạt.  

2. Nhận xét:

Cốt truyện của truyện thơ Nôm của văn bản thuộc Mô hình Nhân - Quả: ở hiền gặp lành, ở ác gặp dữ. Truyện Thạch Sanh

Câu 2: Tóm tắt các sự kiện được kể, liệt kê các nhân vật và xác định nhân vật chính trong văn bản Tiếng đàn giải oan. Nhân vật chính là người như thế nào? Từ đó, nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện thơ. 

Bài làm rút gọn:

- Gợi ý tóm tắt: 

• Thạch Sanh vào tù
• Nhận ra con người Lý Thông
• Chàng đánh đàn kêu oan 
• Chàng kể tội của Lý Thông

- Nhân vật: Thạch Sanh, Lý Thông

Thạch Sanh là người có tính cách vượt lên trên mọi điều, luôn thật thà, giàu tình cảm. Thạch Sanh cũng không thiếu sự bao dung, sẵn lòng giúp đỡ người khác, làm cho anh trở thành một người dũng sĩ thực sự.

=> Bằng bút pháp lý tưởng hóa nhâ vât Thạch Sanh, thể hiện triết lý ngàn đời của cha ông: ở hiền gặp lành.

Câu 3: Cây đàn của Thạch Sanh có đặc điểm gì? Dó có phải là một nhân vật hay không? Vì sao?

Bài làm rút gọn:

Đặc điểm cây đàn:

- Giúp cho công chúa khỏi câm và cũng chính nó đã giúp vạch mặt Lí thông và giúp Thạch Sanh đánh giặc.

- Tiếng đàn trên còn làm cho quân sĩ 18 nước chư hầu phải xin hàng.

Cây đàn có thể coi là 1 nhân vật vì nó có thể hành động, có lời nói và có biểu cảm như con người, Tac giả đã nhân hoá để nó có linh hồn.

Câu 4:  Đọc lại những câu thơ về chỉ tiết tiếng đàn và cho biết:

a, Tiếng đàn đã nói giúp Thạch Sanh những điều gì? Tiếng đàn ấy đã tác động, như thế nào đến các nhân vật khác trong văn bản Tiếng đàn giải oan?

b. So với truyện cổ tích Thạch Sanh, việc miêu tả, kể chuyện về cây đàn Thạch Sanh trong văn bản trên có gì tượng đồng và khác biệt?

Bài làm rút gọn:

a. Tiếng đàn đã nói giúp Thạch Sanh: Lý Thông là kẻ gian.

Tiếng đàn có sức mạnh kỳ lạ đã nhiều lần giải oan cho Thạch Sanh, khi Thạch Sanh bị bắt giam vào ngục tối cũng nhờ có tiếng đàn thần của Thạch Sanh mà đã giúp cho công chúa khỏi câm, chính nó đã giúp vạch mặt Lí thông và giúp Thạch Sanh đánh giặc.

Tiếng đàn trên còn làm cho quân sĩ 18 nước chư hầu phải xin hàng. Nó đại diện cho sự yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta và tiếng đàn như có sức mạnh đặc biệt để cảm hóa kẻ thù xâm lược.

b. 

- Điểm giống: tiếng đàn mang tiếng lòng của Thạch Sanh, giải oan cho chàng

- Khác biệt: Cách diễn đạt, trình bày của tiếng đàn. Ở truyện cổ, cây đàn là vật vô tri vô giác nhưng ở văn bản này, cây đàn biết nói, biết minh oan cho Thạch Sanh.

Câu 5: Xác định chủ đề của văn bản và chỉ ra một số căn cứ giúp em xác định được chủ đề

Bài làm rút gọn:

Chủ đề: Chiến thắng của những con người chính nghĩa, lương thiện, ở hiền thì gặp lành.

Căn cứ: Tác giả kể về cuộc đời Thạch Sanh từ khi mồ côi, trải qua nhiều khó khăn thử thách cuối cùng đã lên làm vua, trị vì đất nước, hưởng vinh hoa phú quý.

Câu 6: Nêu nội dung bao quát của văn bản Tiếng đàn giải oan. Thông qua văn bản này, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì?

Bài làm rút gọn:

Nội dung bao quát: Tiếng đàn giải oan là truyện vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa Lý Thông. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin về đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hòa bình của nhân dân ta.

Thông điệp: khuyên con người ta ở hiền thì gặp lành, ở ác gặp dữ.