Slide bài giảng ngữ văn 10 cánh diều bài 8: Gió thanh lay động cành cô trúc

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN. GIÓ THANH LAY ĐỘNG CÀNH CÔ TRÚC

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Ở phần 1, tác giả nhắc đến chùm thơ nào?

Trả lời:

Tác giả nhắc đến chùm thơ thu.

Câu 2: Trong phần 2, tác giả đã nêu và muốn chứng minh với người đọc điều gì?

Trả lời:

- Tác giả đã giải thích cách nhà thơ Nguyễn Khuyến sử dụng từ ngữ trong các câu thơ

- Tác giả muốn chứng minh được sự tài hoa viết thơ của Nguyễn Khuyến.

Câu 3: Xác định những câu văn, cụm từ cho biết thái độ và cảm xúc của người viết trong phần 3.

Trả lời:

- Với hai sắc độ ấy, bức tranh thu của Nguyễn Khuyến đã lan tỏa một gam xanh vừa thanh đạm vừa sâu lắng, điều mà Xuân Diệu gọi là "những điệu xanh".

- Thực thì, khung cửa kia mùa nào chẳng thế, chẳng phải thu đến thì nó thưa hơn. Nhưng, có phải sang đến mùa thu thì cái vẻ thưa của nó mới lưu thành ấn tượng trong nhỡn quan thi sĩ như một nét song thu...

- Và vầng trăng tri kỉ chỉ thoải mái đi về cùng với thi nhân qua cái khung trời thông thoáng trữ tình ấy?

Câu 4: Hãy chỉ ra những từ ngữ có tính gợi hình, gợi cảm trong phần 4.

Trả lời:

Ảo giác về thời gian, những thi vị hư huyền, cái chùm hoa nơi lưng giậu, tiếng ngỗng rớt xuống từ thinh không, một thoáng hồ nghi, một giây thảng thốt, thinh không càng tĩnh lặng, xa vắng hơn, tiếng cá quẫy vọng, tiếng chim di trú rớt xuống từ không trung.

Câu 5: Những từ ngữ nào có tác dụng kết nối ý của phần 5 với các phần trước đó?

Trả lời:

Cuối cùng, Thu vịnh đã kết lại bằng bức họa thật nhanh mà thật đọng

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Em hiểu như thế nào về nhan đề Gió thanh lay động cành cô trúc?

Trả lời:

- Nhan đề nói về bóng dáng cây cô trúc ẩn trong thế giới thi ca Nguyễn Khuyến. 

- Hình ảnh thể hiện khí tiết của trúc, luôn biết giữ mình thanh cao, luôn xao mình dù chỉ là một làn gió thoảng

Câu 2: Hãy chỉ ra các luận điểm của văn bản Gió thanh lay động cành cô trúc và trình tự sắp xếp các luận điểm đó.

Trả lời:

- Hai câu đề: Thần thái của trời thu với vẻ êm ả, mát mẻ và trong xanh.

- Hai câu thực: Bức tranh thu ảm đạm hạ dần độ cao thông qua việc miêu tả mặt nước và mặt đất.

- Hai câu luận: Không gian và thời gian trong bức tranh mùa thu 

- Hai câu kết: Nỗi niềm của thi nhân Nguyễn Khuyến.

=> Trình tự sắp xếp: đề - thực - luận - kết.

Câu 3: Để làm rõ đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của từng cặp câu "đề, thực, luận, kết", tác giả đã kết hợp những thao tác nghị luận nào? Hãy chỉ ra các thao tác ấy và phân tích hiệu quả phối hợp của chúng trong một đoạn cụ thể.

Trả lời:

Thao tác nghị luận giải thích, phân tích và bình luận.

+ Trong đoạn nói về 2 câu đề ở phần 2, tác giả đã giải thích ý nghĩa của từng chữ mà nhà thơ Nguyễn Khuyến sử dụng. 

+ Tác giả đã phân tích câu bằng cách tách nhỏ từng yếu tố, từng chữ trong câu thơ nhằm đi sâu xem xét một cách toàn diện về nội dung.

+ Kết đoạn, tác giả sử dụng thao tác nghị luận bình luận 

- Việc kết hợp các thao tác nghị luận sẽ giúp đoạn văn có kết cấu mạch lạc, đồng thời cũng giúp người đọc hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề.

Câu 4: Ở đoạn văn cuối ("Tất cả những điều ấy [..] đến thế kỉ nào?"), tác giả chủ yếu sử dụng kiểu câu nào? Theo em, kiểu câu ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện thông điệp, giọng điệu, sắc thái cảm xúc của người viết?

Trả lời:

- Tác giả chủ yếu sử dụng kiểu câu nghi vấn, được sử dụng cả trong 3 câu. 

- Tác dụng:

+ Tạo kết thúc mở 

+ Giúp người đọc thêm suy ngẫm, ngầm khẳng định về việc thể hiện thông điệp, giọng điệu, sắc thái cảm xúc của người viết.

Câu 5: Đoạn văn sau cho thấy tác giả đã huy động những kiến thức nào vào việc đọc hiểu văn bản: "Ba chữ mấy từng cao cho thấy tầm nhìn thi sĩ rộng mở cùng với các tầng trời. Nếu nền phông gợi những khoảng xa của hậu cảnh, thì ở gần tầm mắt hơn, hiện ra một tiền cảnh là cần trúc lơ phơ...Tầm nhìn dịch chuyển từ xa đến gần. Và, không phải cành trúc, ngọn trúc mà phải là cần trúc. Chữ cần là nét cong mềm mại thật hợp điệu thu. Chơ lơ phơ tả vẻ đẹp lưa thưa mà lay động. Chữ hắt hiu thật là cái hồn của gió thu."?

Trả lời:

Những kiến thức hiểu biết của tác giả về đặc điểm của cây trúc với những quan sát kĩ càng, vô cùng tinh tế.

Câu 6: Liên hệ với bài Thu điếu đã học ở Bài 2, em hãy đề xuất một luận điểm (1 hoặc 2 câu) nêu rõ được tâm hồn và tài nghệ của Nguyễn Khuyến qua chùm thơ thu

Gợi ý:

- Qua bài thơ Thu điếu, ta thấy được tài năng của Nguyễn Khuyến trong phần gieo vần "eo" vốn là từ vận oái ăm nhưng phù hợp với tâm trạng hẹp dần, đầy uẩn khúc của tác giả. 

- Bài thơ đã vẽ nên nét thu đẹp tĩnh lặng nơi làng quê xưa, bộc lộ một mối tình thu đẹp mà tràn đầy uẩn khúc của một nhà nho yêu thiên nhiên, một lòng vì nước vì dân.