Slide bài giảng ngữ văn 10 cánh diều bài 5: Nguyễn Trãi cuộc đời và sự nghiệp

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN. NGUYỄN TRÃI – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP

CHUẨN BỊ

Câu 1: Tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV và cuộc đời chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi.

Trả lời:

- Hoàn cảnh lịch sử:

+ Đất nước độc lập sau chiến thắng Bạch Đằng 938

+ Sự nối tiếp văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

+ Chịu ảnh hưởng và tiếp thu nền văn hóa thế giới và khu vực lúc bấy giờ

- Văn hóa Việt Nam:

+ Phát triển rực rỡ trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội

+ Mang tính dân tộc sâu sắc, nhiều giá trị văn hóa Văn  Lang - Âu Lạc tiếp tục được khẳng định và phát triển.

+ Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm đều phát triển với nhiều tác phẩm nổi tiếng.

+ Giáo dục phát triển mạnh mẽ qua các thời kì

- Cuộc đời chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi:

+ Hiệu là Ức Trai, sinh ở Thăng Long

+ Năm 1407, nước ta bị giặc Minh sang xâm lấn, cha ông bị bắt đem về Trung Quốc. 

+ Ông cùng với Lê Lợi bàn mưu, tính kế chống giặc và góp công rất lớn vào sự chiến thắng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

+ Ngoài là một anh hùng dân tộc, Nguyễn Trãi còn sáng tác rất nhiều tác phẩm có giá trị cho kho tàng văn học Việt Nam. 

+ Thơ văn của ông thấm nhuần tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân và tình yêu đối với thiên nhiên.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Nguyễn Trãi có vai trò, vị trí như thế nào trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

Trả lời:

- Dâng Bình Ngô sách, cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh bàn bạc việc quân, vạch ra đường lối chiến lược của cuộc khởi nghĩa

- Giúp Lê Lợi soạn thảo chiếu lệch, văn thư, đấu tranh ngoại giao với quân Minh, góp phần vào sự nghiệp giải phóng đất nước.

Câu 2: Chú ý những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bi kịch cuối đời ông.

Trả lời:

- Những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước: 

+ Đem hết tâm huyết, tài năng, sức lực tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước

+ Mặc dù về ở ẩn nhưng khi được vua Lê Thái Tông trọng dụng, ông lại hăm hở ra giúp đời, giúp nước.

- Bi kịch cuối đời ông: vụ án Lệ Chi viên ở huyện Gia Định, ông bị bọn gian thần vu cho tội giết vua và chịu án "tru di tam tộc".

Câu 3: Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.

Trả lời:

- Các lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,...

- Các tác phẩm chính của ông: Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo bình Ngô, Phú núi Chí Linh, Lam Sơn thực lực, Ức Trai thi tập,…

Câu 4: Nguyễn Trãi có đóng góp như thế nào về văn hóa.

Trả lời:

- Giúp Lê Lợi mở kì thi, lựa chọn nhân tài để phục vụ cho công cuộc kiến thiết đất nước lâu dài

- Chủ trương xây dựng thể chế chính trị thân dân vững mạnh, kết hợp truyền thống dân chủ, đoàn kết dân tộc và những mặt tích cực của Nho giáo

- Xây dựng hình luật, âm nhạc, khoa cử, tiến hành các quy chế về lễ nghi, nội trị, biên soạn sách vở,…

Câu 5: Những nội dung cơ bản của phần này là gì?

Trả lời:

Giá trị văn học, tinh thần yêu nước thương dân được đúc rút ra trong thơ văn của Nguyễn Trãi.

Câu 6: Câu nào nêu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn?

Trả lời:

Đó là người con chí hiếu, luôn canh cánh nỗi niềm chưa báo đáp công ơn sinh thành..đó là người bạn chí tình, qua bao thăng trầm, thành bại của cuộc đời, vẫn hẹn ước có buổi về lại quê nhà, cùng bạn vác cuốc ra đồng…

Câu 7: Bài viết đã dẫn ra những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi?

Trả lời:

Ngôn Chí, bài 7 - Quốc âm thi tập; Tặng bạn; Thuật hứng, bài 19 - Quốc âm thi tập; Mạn thuật, bài 6 - Quốc âm thi tập.

Câu 8: Phần này nêu vấn đề gì trong thơ văn Nguyễn Trãi?

Trả lời:

Vấn đề trong thơ văn Nguyễn Trãi: nghệ thuật đỉnh cao, là sự kết hợp của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam nằm trong những bài thơ của Nguyễn Trãi.

Câu 9: Chú ý vị trí và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập, Quốc âm thi tập.

Trả lời:

- Ức trai thi tập: đưa thơ chữ Hán Việt Nam đạt được độ nhuần nhị, tạo ra một thế giới thẩm mĩ phong phú, vừa trí tuệ, hào hùng, vừa trữ tình, lãng mạn

- Quốc âm thi tập: khẳng định tiếng Việt là một ngôn ngữ văn học có khả năng phản ánh sâu sắc thế giới nội tâm của con người cũng như đời sống xã hội.

Câu 10: Kết thúc văn bản, người viết khẳng định điều gì?

Trả lời:

Khẳng định được những công lao to lớn mà suốt cuộc đời Nguyễn Trãi đã đem lại để đóng góp cho sự nghiệp, cho cuộc đời của ông và cho đất nước.